Vai trò hàng đầu của chính quyền các cấp trong việc giảm thiểu chất thải

Theo dõi KTMT trên

Những hành động cụ thể đã được áp dụng tại Việt Nam

Trong Luật Bảo vệ Môi trường, Điều 72, khoản 4 quy định: “tổ chức, cá nhân có phát sinh chất thải có trách nhiệm [...] thực hiện các biện pháp khác để giảm thiểu phát sinh chất thải”.

Quy hoạch xử lý chất thải rắn Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quyết định 609/TTg) chỉ ra mục tiêu giảm thiểu: “Quy hoạch quản lý chất thải rắn nhằm giảm thiểu phát sinh chất thải tại nguồn, tăng cường tái sử dụng và tái chế, nhằm giảm khối lượng chất thải đến bãi chôn lấp.”

Hiện nay, cần có thêm hướng dẫn để biến mục tiêu này thành hiện thực và khuyến khích ngăn ngừa phát sinh chất thải.

Khuyến khích và nhắc nhở trách nhiệm của người làm phát sinh chất thải

Mô hình sử dụng một lần thường mang lại lợi nhuận cho các công ty, vì việc xử lý chất thải không được tính vào chi phí sản xuất. Việc khôi phục sự mất cân bằng này là tùy thuộc vào các cơ quan công quyền để ngân sách công không phải gánh chịu hậu quả của những chất thải do khu vực tư nhân tạo ra. Việc thiết lập các biện pháp cho phép cơ quan công quyền theo dõi và giám sát trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) sẽ khuyến khích các công ty tìm kiếm các phương pháp sản xuất sinh thái hơn trong khi vẫn có lãi.

Để khuyến khích các đơn vị kinh doanh và doanh nghiệp sản xuất tốt hơn, các cơ quan công quyền có thể đánh thuế, trợ cấp hoặc miễn thuế cho các sản phẩm có trách nhiệm với môi trường. Đối với điều này, tiêu chí đủ điều kiện là cần thiết, có thể bao gồm: thời hạn sử dụng của sản phẩm; số lượng bao bì; việc sử dụng các vật liệu bền vững…

Bảo vệ người tiêu dùng

Với tư cách là những người bảo đảm và bảo vệ lợi ích chung không chỉ bó hẹp trong một lĩnh vực, các cơ quan công quyền có vai trò rất cần thiết trong việc bảo vệ người tiêu dùng trước những hành vi không công bằng này. Họ có thể phát triển hệ thống luật pháp để bảo vệ người tiêu dùng và khuyến khích các nhà sản xuất tạo ra các sản phẩm có độ bền cao hơn, cung cấp các phụ tùng thay thế và tạo điều kiện sửa chữa.

Sự lỗi thời được lập trình sẵn là gì?

Sự lỗi thời có kế hoạch là những thủ thuật được các công ty sử dụng để cố tình giảm tuổi thọ của sản phẩm nhằm tăng tần suất mua hàng. 

Sự lỗi thời theo kế hoạch như vậy thường được các nhà sản xuất hàng điện tử áp dụng, chẳng hạn như điện thoại di động hoặc máy tính. Điều này thúc đẩy người tiêu dùng mua nhiều hơn, trên thực tế làm tăng lượng chất thải.

Để đảm bảo rằng người tiêu dùng không thể sử dụng sản phẩm lâu hơn một thời gian quy định, các công ty có thể sử dụng các thành phần dễ hỏng, từ chối cập nhật phần mềm hoặc gây khó khăn cho việc sửa chữa thiết bị. 

Ở nhiều quốc gia, các nhà sản xuất lớn như Apple, Samsung, HP, Canon hay Epson đã bị khiếu nại vì sử dụng các thủ thuật tạo ra sự lỗi thời có kế hoạch. Ví dụ, năm 2018, Cơ quan quản lý cạnh tranh tại Italy đã phạt Apple 10 Triệu euro và Samsung 5 triệu euro.

Nhãn hàng và sinh thái

Đây là việc đề cao và hỗ trợ các công ty tham gia áp dụng phát triển bền vững so với các công ty khác. Để người tiêu dùng có những lựa chọn bền vững, cần phải có những quy định chặt chẽ về nội dung và nguồn gốc xuất xứ của sản phẩm. Cách tiếp cận đúng đắn này sẽ cho phép người tiêu dùng lựa chọn tốt hơn và khuyến khích các công ty sản xuất tốt hơn. 

Các nhãn sinh thái được Nhà nước thiết lập và chứng nhận có thể giúp giảm thiểu chất thải, đảm bảo rằng sản phẩm bền vững, thân thiện với môi trường và sức khỏe cho người tiêu dùng. Cần có các chiến dịch truyền thông xung quanh các nhãn này để công chúng nhận ra giá trị của nhãn sinh thái.

Thực hiện các chiến dịch tuyên truyền

Các cơ quan công quyền có thể thiết lập các chiến dịch truyền thông hướng đến người dân và những đối tượng phát sinh chất thải để thúc đẩy việc giảm thiểu.

Mục tiêu trước hết là thông tin cho người dân về việc quản lý chất thải cũng như chi phí kinh tế và môi trường của hoạt động này. Chiến dịch cũng có thể nhằm khuyến khích sáng tạo trong việc giảm thiểu chất thải.

PV