Kết luận của Bộ Chính trị: Không đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng kinh tế

Theo dõi KTMT trên

Đồng chí Trần Quốc Vượng, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư vừa ký Kết luận của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 7 khóa XI về chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu (BĐKH), tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường.

Thường trực Ban Bí thư Trần Quốc Vượng.

Sau 5 năm thực hiện Nghị quyết, Bộ Chính trị đánh giá năng lực phòng, chống thiên tai, ứng phó với BĐKH được nâng lên một bước. Tài nguyên thiên nhiên được quản lý chặt chẽ hơn, sử dụng tiết kiệm và hiệu quả hơn. Công tác bảo vệ môi trường được chú trọng, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm soát, bước đầu hạn chế mức độ gia tăng ô nhiễm.

Tuy nhiên, Bộ Chính trị cũng chỉ ra một số hạn chế, yếu kém.

Biến đổi khí hậu diễn biến nhanh chóng gây hậu quả khó lường

Nhiều mục tiêu Nghị quyết đề ra đến năm 2020 dự báo không đạt được. BĐKH diễn biến nhanh hơn dự báo, gây hậu quả ngày càng lớn. Khả năng thích ứng với BĐKH, phòng, chống thiên tai còn thấp, nền kinh tế dễ bị tổn thương và chịu thiệt hại lớn khi có thiên tai xảy ra.

Quản lý tài nguyên thiên nhiên còn nhiều yếu kém, sử dụng chưa hiệu quả, nhất là tài nguyên đất đai, tài nguyên nước, một số loại tài nguyên bị lạm dụng, khai thác quá mức dẫn đến suy thoái, cạn kiệt. Ô nhiễm môi trường vẫn tiếp tục gia tăng, nhất là tại các khu đô thị, thành phố lớn, ảnh hưởng lớn tới đời sống, sinh hoạt của người dân, trở thành vấn đề bức xúc của xã hội.

Tình trạng ô nhiễm tại các bãi thải xung quanh các thành phố lớn, gây ô nhiễm nghiêm trọng đến cuộc sống người dân tại khu vực lân cận. Ảnh: Việt Hùng

Những hạn chế, yếu kém nêu trên có cả nguyên nhân khách quan và chủ quan, nhưng nguyên nhân chủ quan là chính.

Trong đó, Bộ Chính trị nêu ra nguyên nhân do bộ máy quản lý nhà nước còn bất cập, hệ thống pháp luật, công cụ quản lý thiếu đồng bộ, còn phân tán, chồng chéo, thực thi kém hiệu quả; Thiếu nguồn lực để thực hiện các chương trình, đề án, nhiệm vụ đề ra.

Công tác quản lý, phương thức tiếp cận về ứng phó với BĐKH, quản lý, sử dụng tài nguyên và bảo vệ môi trường chậm được đổi mới. Nhiều quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội chưa được lồng ghép, thực hiện gắn với yêu cầu ứng phó với BĐKH, phòng, chống thiên tai, bảo vệ môi trường làm gia tăng tác động tiêu cực của thiên tai.

Đặc biệt, vẫn còn tình trạng thu hút đầu tư thiếu chọn lọc, không cân nhắc, xem xét các yếu tố, tiêu chí về môi trường. Việc triển khai nghiên cứu và ứng dụng khoa học, công nghệ gắn với yêu cầu ứng phó với BĐKH, phòng, chống thiên tai, bảo vệ môi trường còn chậm. Công tác thanh tra, kiểm tra thực thi pháp luật về tài nguyên, bảo vệ môi trường chưa đáp ứng yêu cầu.

Không đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng kinh tế

Để tiếp tục thực hiện tốt Nghị quyết trong thời gian tới, Bộ Chính trị yêu cầu nâng cao nhận thức và ý thức trách nhiệm, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường.

Trong đó, tiếp tục chú trọng công tác tuyên truyền, giáo dục, tạo sự thống nhất trong toàn xã hội về nhận thức và hành động trước tác động của BĐKH. Cần đặt yêu cầu về phòng, chống thiên tai, ứng phó với BĐKH, quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường ở vị trí trung tâm của các quyết định phát triển. Môi trường không chỉ là không gian sinh tồn của con người, mà còn là điều kiện, nền tảng, yếu tố tiên quyết cho phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Ô nhiễm không khí vì khói bụi và BĐKH đang là vấn đề đáng lo ngại của nhiều thành phố lớn ở nước ta. Ảnh minh họa

Không đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng kinh tế; Thực hiện sàng lọc, lựa chọn đầu tư phát triển dựa trên các tiêu chí về môi trường.

Bảo đảm hài hoà lợi ích, tạo động lực khuyến khích các bên liên quan tích cực tham gia công tác ứng phó với biến đổi khí hậu, quản lý, khai thác, sử dụng có hiệu quả tài nguyên và bảo vệ môi trường.

Ngoài ra, Bộ Chính trị cũng yêu cầu hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách về ứng phó với BĐKH, quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường, trong đó, có việc điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch phát triển của các ngành và địa phương...

Bộ Chính trị cũng yêu cầu nâng cao năng lực, hiệu quả thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm, đấu tranh phòng, chống tội phạm về tài nguyên, môi trường; Kết hợp xử lý hành chính, hình sự với áp dụng công cụ kinh tế, thị trường; nâng cao hơn mức xử phạt, bảo đảm đủ sức răn đe.

Một số giải pháp cấp bách

Về một số nhiệm vụ cấp bách, Bộ Chính trị yêu cầu, khẩn trương hoàn thành các công trình chống ngập đang thi công ở Thành phố Hồ Chí Minh; Bổ sung các giải pháp dần hình thành hệ thống chống ngập đồng bộ, hiệu quả. Triển khai các giải pháp chống ngập cho vùng lõi thành phố Cần Thơ.

Bộ Chính trị yêu cầu khẩn trương hoàn thành công trình chống ngập ở TP.HCM. Ảnh minh họa

Hoàn thành việc điều tra và xây dựng bản đồ tài nguyên nước mặt và nước ngầm. Có cơ chế, chính sách phù hợp để nâng cao hiệu quả sử dụng nước, ngăn chặn xu hướng suy giảm tài nguyên nước. Tích cực đàm phán, hợp tác với các quốc gia thượng nguồn để bảo vệ và sử dụng có hiệu quả tài nguyên nước ở lưu vực các dòng sông xuyên biên giới, nhất là sông Mê Kông và Sông Hồng.

Bộ Chính trị yêu cầu tiếp tục cập nhật, cụ thể hoá "Kịch bản biến đổi khí hậu, nước biển dâng" của cả nước và đến từng vùng, miền, địa phương.

Tăng cường các biện pháp phòng ngừa, kiểm soát đối với các dự án đầu tư, cơ sở sản xuất có nguy cơ cao gây ô nhiễm môi trường. Có chính sách hạn chế sản xuất, nhập khẩu và sử dụng đồ nhựa có tính năng sử dụng một lần trên toàn quốc. Không nhập khẩu máy móc, thiết bị, phương tiện đã qua sử dụng tiềm ẩn các chất nguy hại, gây ô nhiễm.

Bộ Chính trị cũng yêu cầu khắc phục ngay tình trạng ô nhiễm không khí, nguồn nước thải tại thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh. Chú trọng bảo vệ môi trường nông thôn, trọng điểm là các làng nghề, khu vực chăn nuôi tập trung.

Đặc biệt Bộ Chính trị yêu cầu xử lý triệt để tình trạng ô nhiễm tại các bãi thải xung quanh các thành phố lớn, không để người dân sinh sống tại khu vực lân cận bức xúc, khiếu kiện do ô nhiễm bãi thải gây ra. Tăng cường năng lực quan trắc, giám sát, cảnh báo ô nhiễm môi trường.

Phúc Thanh