Bàn thêm về phát triển điện năng lượng mới, điện tái tạo trong Nghị định 58 (Bài 2)

Theo dõi KTMT trên

Như trong bài viết trước đã nêu, việc hiểu hết nội dung các văn bản đã trình bày là rất khó, tuy nhiên có một số điểm người đọc còn nhiều phân vân nên phải tra cứu thêm các tài liệu tham khảo, kể cả các tài liệu nước ngoài.

Trước hết, cơ sở dữ liệu, số liệu khảo sát điều tra tiềm năng lắp đặt điện mặt trời và điện năng lượng gió nối lưới còn hạn chế, nhất là số liệu gió ngoài khơi. Chỉ khi có số liệu khảo sát tốt mới có thể tính toán được mức sản lượng điện khi lắp đặt thiết bị phát điện (pin mặt trời và turbin gió) và qua đó tính được khả năng sinh lời của các dự án đầu tư vào điện sản xuất từ NLM và NLTT.

Để quyết định đầu tư trang trại gió nối lưới, nhà đầu tư phải có số liệu đo gió liên tục (vài phút có một số liêu và kéo dài ít nhất một năm) ở một số độ cao (càng cao càng tốt), phải tìm hiểu đường cong năng lượng của loại turbin dự định lắp đặt và phải chạy mô hình chuyên dụng thì mới thu được sản lượng điện. Qua đó căn cứ vào giá bán điện để tính tiềm năng doanh thu, tính hiệu quả kinh tế của cả trang trại gió. Thật ra, các cơ quan hữu quan quản lý phát triển điện gió cũng cần số liệu, tài liệu, danh sách các loại turbin và có mô hình tính toán chuyên dụng để có thể tính toán sản lượng điện ở những nơi dự định phát triển điện gió, tính toán được giá thành điện gió với những điều kiện đầu tư khác nhau để xác định mức hỗ trợ mua điện phù hợp với thực tế.

Đặc biệt, với mức dự kiến lắp đặt điện gió ngoài khơi đến 2050 rất lớn nhưng hiện chưa có số liệu khảo sát đủ để tính sản lượng điện nên khó kêu gọi nhà đầu tư. Với điện gió trên bờ hoặc gần bờ thì khi cần nhà đầu tư có thể tự đặt cột đo gió còn vùng xa bờ (ngoài khơi) thì có lẽ nhà nước phải tiến hành công việc này.

Đối với điện mặt trời nối lưới, cần số liệu quan trắc bức xạ liên tục (có thể theo từng giờ trong ít nhất một năm), cần thông số của pin mặt trời định sử dụng và chương trình tính toán chuyên dụng để xác định sản lượng thu được khi lắp đặt. Và, khi biết giá mua điện (hiện nay do Nhà nước quy định hỗ trợ) có thể tính được lợi ích sau đó so sánh với giá thành để tính lợi nhuận có thể thu được. Các cơ quan quản lý nhà nước cũng nên có số liệu, tài liệu loại này để tính toán lợi nhuận có thể thu được khi đầu tư điện mặt trời và từ đó quy định mức giá mua điện hỗ trợ hợp lý, nếu quy định mức giá mua ưu đãi quá cao thì bên mua điện sẽ bị thiệt hại còn khi mua điện với giá thấp thì không hấp dẫn đầu tư để xây dựng trang trại điện mặt trời.

Qua tra cứu, chúng tôi đã thấy một số bài viết cảnh báo một số vấn đề cần chú ý khi phát triển điện năng lượng tái tạo quy mô lớn, đặc biệt là diện tích đất để xây dựng các trang trại điện gió và điện mặt trời. Bộ Công Thương cũng đã ước tính và đề nghị mức sử dụng để có thể lắp đặt điện năng lượng tái tạo, tính bằng đơn vị MWp/ha, ví dụ đối với điện mặt trời thì giá trị này vào khoảng 1,2 đến 1,25 MWp/ha.

Trong Quy hoạch điện VIII điều chỉnh và báo cáo môi trường chiến lược đi kèm đã đề xuất sử dụng đất chưa sử dụng để lắp đặt điên mặt trời nối lưới nhưng với tổng công suất điện mặt trời đến năm 2050 là 157.976 MW thì cần diện tích khoảng 126.380 ha. Tuy nhiên, tra trên Niên giám thống kê 2023 thì đất chưa sử dụng còn lại của Việt Nam vào khoảng 1.172.500 ha nhưng chỉ có khoảng 196.700 ha là đất bằng chưa sử dụng còn lại là đất đồi núi và núi đá không có rừng cây nên phải nhanh chóng xác định những nơi cụ thể có thể xây dựng các trang trại điện mặt trời.

Đối với điện gió ngoài khơi, rất nhiều điều cần làm rõ như vùng biển nào có thể lắp đặt turbin; xây dựng hệ thống kết nối đưa điện về bờ hay có phương án khác; xây dựng phương án chống đỡ các điều kiện khí tượng, hải văn cực đoan (bão, gió mạnh, sóng lớn,…) ra sao; liệu các trang trại điện gió ngoài khơi có ảnh hưởng đến giao thông trên biển và đánh bắt hải sản của ngư dân hay không,…?

Và, còn nhiều vấn đề có thể chưa lường trước được nên phải có kế hoạch tổ chức nghiên cứu ngay từ bây giờ mới có thể chủ động thực hiện được phát triển điện năng lượng mới, năng lượng tái tạo đã được nêu trong các văn bản đã ban hành trong đó có Nghị định 58./.

GS.TS Hoàng Xuân Cơ
Hội Kinh tế môi trường Việt Nam