WB đề xuất khuyến nghị cho chuyển dịch năng lượng xanh tại Việt Nam

Theo dõi KTMT trên

Xanh hóa ngành năng lượng

Theo tính toán của World Bank, Việt Nam cần nhiều hơn 50% chi phí theo ước tính kịch bản hiện tại nêu ra trong Quy hoạch điện VIII để chuyển dịch năng lượng xanh, do đó cần những giải pháp về hạ tầng và nguồn lực phù hợp cho quá trình này.

Phát biểu tại Hội thảo “Tác động của COP26 đến chuyển dịch năng lượng theo hướng tăng trưởng xanh”, ông Hoàng Tiến Dũng, Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo (Bộ Công Thương) cho biết, trước COP26, các nguồn nhiệt điện trong cơ cấu nguồn điện đến năm 2045 vẫn chiếm tỉ lệ khá cao, từ 36% - 41% công suất và từ 56% - 66% sản lượng điện. 

Nhiệt điện cũng là nguyên nhân chính gây ra tình trạng phát thải khí CO2 ở mức cao. Tuy nhiên, với cam kết của Thủ tướng Phạm Minh Chính tại Hội nghị COP26 về việc Việt Nam sẽ đạt trung hòa carbon vào năm 2050, Quy hoạch điện VIII đã hiệu chỉnh lại toàn bộ phương án phát triển điện lực thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn tới năm 2045.

So sánh kết quả quy hoạch nguồn điện của phương án trình tháng 4/2022 với phương án trình trước COP26, ông Dũng chỉ ra, đến năm 2045, công suất nguồn điện than đã giảm khoảng 23.400 MW, công suất nguồn điện sử dụng khí tự nhiên giảm khoảng 24.350 MW.

Trong khi đó, điện mặt trời tăng 33.000MW, điện gió trên bờ tăng khoảng 23.000MW và điện gió ngoài khơi tăng 28.500 MW. Các nguồn điện năng lượng điện tái tạo khác cũng tăng đáng kể.

Bộ Công Thương đang phối hợp với các Bộ ngành tiếp tục nghiên cứu các chính sách thu hút đầu tư phát triển năng lượng tái tạo phù hợp với từng thời kỳ phát triển kinh tế xã hội, phù hợp với sự phát triển của thị trường điện Việt Nam. Mặt khác, đã nghiên cứu và hoàn thiện đề xuất để trình Chính phủ cho áp dụng cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA), cơ chế mua bán chứng chỉ năng lượng tái tạo (REC) và cơ chế đấu thầu cho các dự án điện mặt trời và sẽ tiếp tục xây dựng cơ chế đấu thầu cho các dự án điện gió.

Tuy nhiên, với chương trình phát triển điện lực này, nhu cầu vốn đầu tư là rất lớn. Ước tính, trong giai đoạn 2021-2030, mỗi năm Việt Nam cần vốn đầu tư khoảng 13,6 tỷ USD (trong đó khoảng 12,2 tỷ USD cho nguồn điện và 1,4 tỷ USD cho lưới điện truyền tải); giai đoạn 2031-2045 mỗi năm cần khoảng 16,1 tỷ USD (trong đó, khoảng 15,3 tỷ USD cho nguồn điện và 0,8 tỷ USD cho lưới điện truyền tải).

Phát biểu tại Diễn đàn Doanh nghiệp doanh nghiệp Việt Nam thường niên (VBF) với chủ đề: “Phục hồi kinh tế và Phát triển chuỗi cung ứng trong bối cảnh bình thường mới”, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết, Dự thảo Quy hoạch Điện VIII đang được Bộ Công Thương khẩn trương hoàn thiện tập trung xanh hóa ngành năng lượng. Theo đó, chủ trương của Quy hoạch rất rõ ràng là hướng tới năng lượng xanh, năng lượng sạch, thúc đẩy phát triển năng lượng bền vững.

Theo kịch bản Quy hoạch điện VIII, nhờ việc phát triển mạnh mẽ năng lượng tái tạo và chuyển đổi nhiên liệu của các nhà máy nhiệt điện nên lượng phát thải CO2 của phương án phát triển điện lực rà soát sau COP26 đã giảm mạnh. Phát thải CO2 sẽ đạt đỉnh vào giai đoạn 2031 - 2035 ở mức 231 triệu tấn, sau đó giảm dần.

Đến năm 2045 lượng phát thải CO2 giảm xuống khoảng 175 triệu tấn, tức là giảm khoảng 208 triệu tấn CO2 so với phương án trước COP26. Đến năm 2050, ước tính phát thải CO2 từ lĩnh vực sản xuất điện còn khoảng 40 triệu tấn/năm, góp phần quan trọng vào việc đáp ứng cam kết của Việt Nam tại COP26 về phát thải ròng bằng ”0” vào năm 2050.

5 khuyến nghị cho chuyển dịch năng lượng xanh

Việt Nam đã có những nỗ lực về phát triển năng lượng tái tạo. Với hơn 20 GW và huy động 17 tỷ USD đầu tư tư nhân trong vòng 2 năm qua là một nỗ lực đáng ghi nhận và là những bước đi nghiêm túc hướng tới đẩy mạnh chuyển dịch năng lượng sạch, loại bỏ carbon khỏi nền kinh tế của Việt Nam.

Trong bối cảnh đó, để cân bằng giữa chuyển dịch năng lượng và đảm bảo an sinh xã hội, chuyên gia của World Bank đưa ra 5 khuyến nghị gợi mở cho Việt Nam.

Thứ nhất, cần có các cải tiến trong việc hoạch định mở rộng hệ thống năng lượng, khung pháp lý đối với việc thu mua để đảm bảo nguồn cung năng lượng tái tạo có chi phí thấp nhằm tiếp tục duy trì sự tăng trưởng này đối với năng lượng tái tạo.

Thứ hai, việc tích hợp nguồn năng lượng tái tạo phát triển nhanh chóng sẽ đòi hỏi việc tăng cường đầu tư vào lưới điện. Từ đó, xuất phát một nhu cầu mạnh mẽ trong việc gia tăng đầu tư công cho mạng lưới truyền tải và phân phối.

Thứ ba, thúc đẩy truyền tải và mua bán điện giữa các khu vực nhằm tăng việc nhập khẩu năng lượng sạch. Việt Nam có thể cân nhắc ưu tiên nhập khẩu điện từ Lào và Trung Quốc do 2 quốc gia này có nguồn thủy điện phong phú.

Thứ tư, sử dụng năng lượng hiệu quả. Việc thực hiện các biện pháp sử dụng năng lượng hiệu quả và đầu tư nhằm giảm nhu cầu năng lượng một cách chủ động và trên quy mô toàn quốc có thể giúp Việt Nam tránh được việc phải tăng thêm 12 GW sản lượng điện tới năm 2030.

Thứ năm, phát triển nguồn khí tự nhiên như nguồn nhiên liệu trong quá trình chuyển dịch giúp thay thế việc sản xuất điện từ than cần phải được hoạch định cẩn thận và đầu tư có chọn lọc trong các dự án nhập khẩu khí hóa lỏng.

Trong Chiến lược Tăng trưởng xanh quốc gia giai đoạn 2021-2030 nhấn mạnh, việc chuyển đổi năng lượng theo hướng xanh, bền vững theo định hướng nâng cao hiệu suất và hiệu quả sử dụng năng lượng, giảm mức tiêu hao năng lượng trong hoạt động sản xuất, vận tải, thương mại và công nghiệp; bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia theo hướng phát triển đồng bộ các nguồn năng lượng, khai thác và sử dụng tiết kiệm các nguồn năng lượng trong nước và chuyển đổi cơ cấu nguồn năng lượng theo hướng giảm sự phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch; đẩy mạnh khai thác có hiệu quả và tăng tỷ trọng các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới trong sản xuất và tiêu thụ năng lượng của quốc gia”. Có thể nói đây là định hướng toàn diện, tổng thể đối với việc chuyển đổi ngành năng lượng để góp phần vào mục tiêu giảm phát thải của quốc gia.

Lan Anh