Rong biển: Chìa khoá chống lại biến đổi khí hậu và ô nhiễm rác thải nhựa

Là nguyên liệu xanh để sản xuất nhựa sinh học, giảm khí thải nhà kính và hấp thụ khí CO2, rong biển đang được kỳ vọng trở thành giải pháp giúp làm sạch hành tinh.

Rong biển đang được hy vọng trở thành chìa khoá để giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu và ô nhiễm rác thải nhựa.

Chúng ta đều biết rằng rừng là "lá phổi xanh" của hành tinh, đặc biệt rừng nhiệt đới có tác dụng hấp thụ CO2 và tạo ra oxy nhiều hơn mức bình thương.

Hiện nay, sau những trận hỏa hoạn dữ dội ở Amazon, Australia, Greenland hay thậm chí cả Siberia, các chuyên gia nghĩ đến việc cần phải trồng rừng để chống cháy. Và một trong những gợi ý tuyệt vời đó là tạo ra các khu rừng rong biển trong lòng đại dương.

Các trang trại rong biển quy mô lớn có khả năng làm sạch các đại dương trên Trái đất, khôi phục đa dạng sinh học và tăng năng suất nuôi trồng thủy sản. Chúng có thể hấp thụ CO2 từ không khí và giúp hạn chế sự phát thải của các khí nhà kính khác. Theo một số nhà nghiên cứu, rong biển thậm chí có thể là giải pháp tối ưu trong việc "cứu" nền văn minh nhân loại.

Ngoài ra, các hợp chất chiết xuất từ rong biển còn được sử dụng trong công nghiệp và sản xuất nhựa tái chế.

Chống biến đổi khí hậu

CO2 là tác nhân chính gây nên hiện tượng nóng lên toàn cầu và các hệ quả liên quan như băng tan hay nước biển dâng. Tuy nhiên, trong một nghiên cứu mới đây, các nhà khoa học cho biết, rong biển có thể trở thành một giải pháp hiệu quả làm giảm lượng khí CO2 trong khí quyển.

Quá trình quang hợp diễn ra ở rong biển hoàn toàn có thể hấp thu khí CO2 từ khí quyển. Một nghiên cứu năm 2017 cho thấy, các trang trại rong biển thương mại loại bỏ hơn 2,8 triệu tấn CO2 khỏi không khí mỗi năm. Rong biển có thể lưu trữ 1.500 tấn khí nhà kính trên mỗi km2. Mặc dù việc sử dụng rong biển không hiệu quả như rừng trên đất liền, tuy nhiên không gian có thể sử dụng để nuôi cấy rong biển nhiều hơn rừng rất nhiều.

Vào năm 2012, Antoine de Ramon N’Yeurt tại Đại học South Pacific, Suva ước tính rằng, với việc bao phủ 9% đại dương bằng rong biển có thể làm giảm lượng khí CO2 trong khí quyển xuống mức như ở thời kỳ tiền công nghiệp. Diện tích này có thể gần gấp đôi nước Nga và gấp hơn 10 lần toàn bộ diện tích rong biển ngày nay, bao gồm cả tự nhiên và trồng trọt.

Rong biển: Chìa khoá chống lại biến đổi khí hậu và ô nhiễm rác thải nhựa - Ảnh 2

Rong biển có thể giải quyết được vấn đề biến đổi khí hậu nếu được đầu tư đúng mức.

Hiện nay, Flannery đã thành lập Quỹ Ocean Forests và tập hợp các chuyên gia từ các lĩnh vực liên quan để tìm hiểu xem ý tưởng này có khả thi hay không và làm thế nào để tiến hành. Hiện tại dự án đang trong giai đoạn tạm dừng vì đại dịch Covid-19 trên toàn cầu. Tuy nhiên, cũng còn nhiều câu hỏi đặt ra xung quanh tính khả thi và hệ quả của dự án này đối với môi trường.

Mặc dù trên thực tế, phương án này còn những vấn đề về lý thuyết và kỹ thuật cần giải quyết, nhưng ý tưởng mới mẻ về sử dụng rong biển trong việc giảm thiểu khí thải nhà kính là rất khả thi và đáng mong đợi.

Vào năm 2012, Antoine de Ramon N’Yeurt tại Đại học South Pacific, Suva ước tính rằng với việc bao phủ 9% đại dương bằng rong biển có thể làm giảm lượng khí CO2 trong khí quyển xuống mức như ở thời kỳ tiền công nghiệp. Đó là một diện tích gần gấp đôi nước Nga và gấp hơn 10 lần toàn bộ diện tích chiếm bởi rong biển ngày nay bao gồm cả tự nhiên và trồng trọt.

Mặc dù trên thực tế, phương án này còn những vấn đề về lý thuyết và kỹ thuật cần giải quyết trước khi được tiến hành, nhưng ý tưởng mới mẻ về sử dụng rong biển trong việc giảm thiểu khí thải nhà kính là rất khả thi và đáng mong đợi.

Nguyên liệu xanh cho nhựa sinh học

Các chuỗi phân tử dài trong rong biển là rất lý tưởng để sản xuất các hợp chất thay thế nhựa và hiện nay một số loại nhựa sinh học đã có trên thị trường. Công ty khởi nghiệp Notpla của Anh đã sử dụng hỗn hợp rong biển và thực vật để làm ra vật liệu mà họ hy vọng có thể thay thế chai nhựa và túi nước sốt cà chua. Ở Indonesia, công ty khởi nghiệp Evoware đã sản xuất thương mại, đồng thời đưa ra thị trường ly và đồ chứa thực phẩm làm từ rong biển.

Vậy tại sao là rong biển chứ không phải các loài thực vật khác? Ngô, mía và tinh bột trước đây đã được sử dụng để sản xuất nhựa sinh học. Tuy nhiên, việc sử dụng các loại cây trồng này để sản xuất nhựa đã gây ra một số lo ngại, đòi hỏi một khoản đầu tư lớn vào đất đai, phân bón và hóa chất. Thêm vào đó, việc sử dụng các loại cây lương thực này cho việc sản xuất nhựa sẽ gây ra sự cạnh tranh với các nhà máy thực phẩm, điều này có thể dẫn đến tăng giá lương thực và khủng hoảng lương thực.

Rong biển: Chìa khoá chống lại biến đổi khí hậu và ô nhiễm rác thải nhựa - Ảnh 3

Trang trại rong biển ngoài khơi yêu cầu bảo trì thấp hơn canh tác nông nghiệp trên đất liền.

Rong biển cho đến nay vẫn được xem là lựa chọn tốt nhất cho nhựa sinh học vì nó có thể đáp ứng cả hai thách thức trên. Lợi thế đầu tiên của rong biển là giá rẻ. Không giống như các loại thực vật trên cạn khác, rong biển có thể phát triển mà không cần phân bón, không chiếm không gian lớn trên đất liền khi mà nó có thể phát triển ngoài biển. Bằng cách sử dụng rong biển để chế tạo nhựa sinh học, việc sản xuất các mặt hàng nông sản làm thực phẩm sẽ không bị ảnh hưởng, do đó sẽ không có sự tăng giá thực phẩm cũng như khủng hoảng lương thực xảy ra.

Tuy nhiên, việc thu hoạch rong biển hoang dã vẫn còn tồn tại nhiều vấn đề bất cập. Theo một báo cáo năm 2017, có 32 quốc gia tiến hành thu thập rong biển tự nhiên với sản lượng hơn 800.000 tấn mỗi năm. Một số quần thể rong biển hoang dã đã bị khai thác quá mức.

Nếu muốn sử dụng rong biển với số lượng lớn, trồng trọt và sản xuất theo hướng các trang trại rong biển là giải pháp tối ưu. Nhiều quốc gia trên thế giới bao gồm cả Việt Nam đã tiến hành đẩy mạnh sản xuất rong biển vì những giá trị kinh tế và môi trường của chúng.

Tiềm năng cho việc trồng rong biển ở ngoài khơi là rất lớn. Rong biển có thể được nuôi trồng kết hợp với việc nuôi các loại thủy sản khác như hến, trai, sò và hàu. Rong biển cung cấp nơi trú ngụ cho động vật và loại bỏ khí nitơ dư thừa trong nước. Hơn nữa, nghề trồng rong biển yêu cầu bảo trì thấp hơn nhiều so với nông nghiệp trên đất liền. Hạt giống rong biển chỉ cần được gieo vào một mạng lưới nằm dưới mặt nước vài mét. Quá trình phát triển của rong biển cũng không cần phân bón và sau vài tháng là có thể thu hoạch.

Rong biển vẫn còn một chặng đường dài để thực hiện những tham vọng đó. Mặc dù vậy, rong biển vẫn là một nguồn nguyên liệu xanh đầy tiềm năng trong lĩnh vực năng lượng và xử lý môi trường.

Quang Huy