Gây lún nứt nhà dân, Bộ TN&MT chỉ đạo thủy điện Phúc Long khắc phục hậu quả
Cục Quản lý tài nguyên nước đề nghị Công ty Cổ phần thủy điện Phúc Long nghiêm túc thực hiện ngay các biện pháp khắc phục hậu quả do việc tích nước làm ảnh hưởng đến các hộ dân và có trách nhiệm hỗ trợ người dân địa phương nơi xây dựng công trình.
Liên quan đến việc Thủy điện Phúc Long có địa chỉ tại thôn Tổng Vương, xã Phúc Khánh, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai tích nước vận hành phát điện dẫn đến nhiều hộ dân ở khu vực thượng lưu hồ chứa bị nứt, lún nhà và xuất hiện nhiều điểm sạt lở, đất canh tác của người dân ven sông Chảy, mới đây, Cục Quản lý tài nguyên nước đã có văn bản số 17/TNN-NM gửi Công ty Cổ phần thủy điện Phúc Long yêu cầu báo cáo tình hình tích nước, vận hành và thực hiện các quy định của Giấy phép khai thác, sử dụng nước mặt công trình thủy điện Phúc Long.
Đáng chú ý, Cục Quản lý tài nguyên nước đề nghị Công ty Cổ phần thủy điện Phúc Long nghiêm túc thực hiện ngay các biện pháp khắc phục hậu quả do việc tích nước làm ảnh hưởng đến các hộ dân nêu trên và có trách nhiệm hỗ trợ người dân địa phương nơi xây dựng công trình đảm bảo tuân thủ đúng quy định của Giấy phép khai thác, sử dụng nước mặt do Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp. Đồng thời doanh nghiệp cũng phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về những ảnh hưởng bất lợi của công trình đến xã hội và môi trường.
Đồng thời, báo cáo bằng văn bản quá trình tích nước, vận hành của công trình thủy điện Phúc Long; ảnh hưởng và các giải pháp khắc phục của Công ty do việc tích nước, vận hành của công trình đến các hộ dân khu vực phía thượng lưu hồ chứa; báo cáo việc tuân thủ thực hiện các quy định của Giấy phép khai thác, sử dụng nước mặt kèm theo số liệu vận hành từ khi công trình tích nước vận hành đến nay và gửi về Cục Quản lý tài nguyên nước trước ngày 14/01/2022.
Trong thời gian qua, dư luận đã phản ánh về việc sau khi công trình thủy điện Phúc Long tích nước vận hành phát điện dẫn đến nhiều hộ dân ở khu vực thượng lưu hồ chứa bị nứt, lún nhà và xuất hiện nhiều điểm sạt lở đất canh tác của người dân ven sông Chảy.
Hiểm họa cho nhiều hộ dân xung quanh
Được biết, cuối năm 2017, UBND tỉnh Lào Cai cấp giấy chứng nhận đầu tư xây dựng dự án Nhà máy thủy điện Phúc Long trên sông Chảy cho Công ty cổ phần thủy điện Phúc Long.
Tháng 11-2019, thủy điện Phúc Long được khởi công xây dựng với 2 tổ máy, có công suất 22 MW, điện lượng hằng năm là 87,81 triệu kWh với tổng vốn đầu tư trên 750 tỷ đồng. Khu vực lòng hồ của thuỷ điện này nằm trên địa bàn các xã Phúc Khánh (xã Long Phúc cũ), Xuân Thượng, Xuân Hòa, Lương Sơn, Tân Dương và thị trấn Phố Ràng (huyện Bảo Yên, Lào Cai).
Dự án có tổng diện tích chiếm dụng khoảng 225,06 ha trong đó diện tích chiếm đất là 68,49 ha, hồ chứa là 155,76 ha...
Tháng 4/2021, thuỷ điện Phúc Long tích nước chạy thử và đến tháng 6/2021 phát điện thương mại thì bắt đầu xuất hiện nhiều vị trí sạt lở, sụt lún ven bờ sông Chảy. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống người dân tại đây.
Ông Cao Văn Tiêu, thôn Đồng Rụng, xã Phúc Khánh (huyện Bảo Yên, Lào Cai) cho biết, trước chưa làm thủy điện thì gia đình tôi chưa bị sao. Từ khi thủy điện làm xong, dâng nước thì nhà tôi bắt đầu bị nứt ra, bờ suối bị sạt hết.
Có nhiều lý giải cho hậu quả của việc thuỷ điện tích nước nhưng rõ ràng nhất cho thấy việc khảo sát dâng nước lòng hồ của chủ đầu tư là không chính xác.
Theo Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện Bảo Yên (Lào Cai), trong tổng số hộ đã thống kê, kiểm đếm, lập biên bản kiểm tra hiện trạng là 759 hộ và 1 tổ chức thì có đến 166 hộ bị ảnh hưởng về đất đai, tài sản, hoa màu sau khi thủy điện tích nước và nằm ngoài ranh giới giải phóng mặt bằng.
Theo ông Nguyễn Tiến Vinh, Phó Giám đốc Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện Bảo Yên, sau khi thủy điện tích nước nhiều vị trí bị ngập và sạt lở đất, tuy nhiên không đủ điều kiện để thu hồi đất do nằm ngoài ranh giới giải phóng mặt bằng.
Trung tâm Phát triển quỹ đất đã đề nghị Công ty Cổ phần Thủy điện Phúc Long sớm hoàn thiện trích lục hoặc trích đo và căn cứ pháp lý đối với diện tích ngoài ranh giới giải phóng mặt bằng bị ảnh hưởng và có phương án để khắc phục, bồi thường, hỗ trợ kinh phí đối với các hộ nêu trên, có nhà dọc bờ sông, suối bị nứt tường nhà, nền, trần...
Cũng theo phản ánh của người dân, thuỷ điện cắm 2 lần mốc giới, mốc đầu cắm thấp và lần 2 được điều chỉnh cắm cao hơn và họ không rõ lý do tại sao. Trước khi xây dựng, thuỷ điện Phúc Long thống kê hoa màu trên đất của người dân và từ đó biệt tăm, không bồi thường, hỗ trợ gì tới khi sạt lở thì họ mới xuất hiện.
Đặc biệt, tất cả các mốc giới ở khu vực thôn Đầm Rụng hiện đã chìm trong hồ. Liệu có phải thuỷ điện Phúc Long dâng nước vượt ranh giới, không giám sát dâng, xả nước đúng quy trình.
Sau khi tích nước để phát điện, hàng trăm hộ dân sinh sống dọc khu vực lòng hồ có nhà cửa bị nứt, lún, đất đai hoa màu ngập trong nước nhưng đến nay chưa được chủ đầu tư thuỷ điện Phúc Long đền bù, khắc phục.
Về vấn đề xây dựng các dự án thủy điện trong tương lai, PGS.TS Vũ Thanh Ca, Khoa Môi trường, Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội cho rằng, cần phải hết sức thận trọng khi thiết kế và thi công xây dựng thủy điện.
“Cần phải lập, thẩm định và phê duyệt một cách nghiêm túc báo cáo đánh giá tác động môi trường có kế hoạch giảm thiểu tác động môi trường của hồ, đập thủy điện để đảm bảo xem xét, giảm thiểu mọi nguy cơ tác động môi trường mà thủy điện đem lại”, PGS.TS Vũ Thanh Ca khuyến cáo.
Chuyên gia này đề xuất thêm, các đập thủy điện, đặc biệt là thủy điện nhỏ, cần có cửa xả đáy để đảm bảo thường xuyên xả bùn cát về hạ nguồn. Đồng thời cần xây dựng, phê duyệt và tổ chức thực hiện quy trình xả lũ và chạy thủy điện để đảm bảo dòng chảy môi trường cũng như không làm gia tăng nguy cơ lũ và tác động ít nhất tới các hệ sinh thái vùng hạ lưu.
Bên cạnh đó, PGS.TS Vũ Thanh Ca nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thường xuyên quan trắc môi trường trong lòng hồ để đảm bảo quản lý được chất lượng nước hồ, đảm bảo an toàn cho người dân.
Lan Anh (T/h)
