Chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới thông minh, bảo vệ môi trường
Muốn làm tốt vệ sinh môi trường nông thôn, cần phải có sự đồng hành từ Trung ương tới địa phương, tránh tình trạng trên chỉ đạo xuống, dưới lại chạy lên, không sẵn sàng tham gia vào công việc xử lí rác thải.
Chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới
Theo các quyết định, định hướng của Chính phủ là xây dựng nông thôn mới, hướng tới nông thôn mới thông minh, tăng cường bảo vệ môi trường, an toàn thực phẩm và cấp nước sạch nông thôn.
Mới đây, Hội nghị về bảo vệ môi trường, an toàn thực phẩm, cấp nước sạch nông thôn và chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới đã được diễn ra. Sự kiện do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Thông tin và Truyền thông tổ chức.
Ông Ngô Trường Sơn, Chánh Văn phòng Điều phối Nông thôn mới Trung ương tại hội nghị đã giới thiệu 2 quyết định của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tháng 8/2022.
Cụ thể, tại Quyết định số 925/QĐ-TTg, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình tăng cường bảo vệ môi trường, an toàn thực phẩm và cấp nước sạch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025.
Với mục tiêu Chương trình đề ra cụ thể đến năm 2025, tối thiểu 55% dân số nông thôn được tiếp cận bền vững với nước sạch đạt quy chuẩn với số lượng tối thiểu 60 lít/người/ngày; 40% dân số nông thôn được sử dụng nước sạch từ công trình cấp nước tập trung; ít nhất 50% số hộ dân nông thôn triển khai các giải pháp phân loại rác thải tại nguồn; 15% số hộ nông thôn có nước thải sinh hoạt được thu gom, xử lý...
Còn theo Quyết định số 924/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình nông thôn trong xây dựng nông thôn mới, hướng tới nông thôn mới thông minh giai đoạn 2021-2025, mục tiêu cụ thể đến năm 2025, phát triển chính quyền số trong xây dựng nông thôn mới, Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới được tổ chức đồng bộ, thống nhất trên nền tảng công nghệ số, ít nhất 90% số hồ sơ công việc cấp trung ương, cấp tỉnh, 80% số hồ sơ công việc cấp huyện và 60% số hồ sơ công việc cấp xã được xử lý trên môi trường mạng; ít nhất 70% số xã có các hợp tác xã, 70% số huyện có các mô hình liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ nông sản chủ lực và 50% các mô hình liên kết gắn với vùng nguyên liệu có ứng dụng công nghệ số...
Hai Chương trình tăng cường bảo vệ môi trường, an toàn thực phẩm và cấp nước sạch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới và Chương trình chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới, hướng tới nông thôn mới thông minh giai đoạn 2021-2025 được phê duyệt nhằm hướng đến giải quyết 02 vấn đề rất quan trọng đó là: Vấn đề môi trường, nước sạch và an toàn thực phẩm; vấn đề chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới.
Từ thực tiễn xây dựng nông thôn mới, công tác bảo vệ môi trường nông thôn đã được quan tâm và dần có chuyển biến tích cực. Công tác thu gom chất thải được đẩy mạnh, hầu hết các thôn, xã đã hình thành đội thu gom chất thải sinh hoạt (tỷ lệ thu gom rác tại khu vực nông thôn đạt khoảng 66%); tỷ lệ chất thải rắn được thu gom tăng đáng kể qua các năm; nhiều mô hình cải tạo cảnh quan ở thôn, bản, ấp đã được các địa phương áp dụng sáng tạo, phù hợp với điều kiện thực tế; đã có hàng vạn km đường hoa, hàng rào xanh đã được hình thành.
Xử lý rác thải còn nhiều gian nan
Đáng chú ý, ý thức của người dân về việc giữ gìn môi trường sống cho bản thân và cộng đồng đã có sự thay đổi tích cực. Bên cạnh đó, công tác an toàn thực phẩm cũng được quan tâm, nhiều chính sách, giải pháp căn cơ đã được triển khai hiệu quả.
Mặt khác, thực tế hiện nay, bảo vệ môi trường nông thôn, quản lý an toàn thực phẩm vẫn còn nhiều hạn chế, nhiều địa phương vẫn còn lúng túng trong quá trình thực hiện; công tác quản lý an toàn thực phẩm đôi lúc còn chưa chặt chẽ, thiếu sự tham gia chủ động và tích cực của cộng đồng, doanh nghiệp và người dân.
Trong lĩnh vực chuyển đổi số, cơ sở hạ tầng kỹ thuật công nghệ thông tin và truyền thông ở nhiều địa phương đã phát triển nhanh chóng, cả về chiều rộng và chiều sâu. Việc xây dựng hệ thống dịch vụ công trực tuyến được nhiều địa phương đẩy mạnh, một số địa phương đã xây dựng được hệ thống liên thông từ cấp tỉnh, huyện xã.
Sản xuất nông nghiệp đã từng bước áp dụng công nghệ thông tin trong truy xuất nguồn gốc, thương mại điện tử; các lĩnh vực y tế, giáo dục, văn hóa và an ninh trật tự ở khu vực nông thôn cũng đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số ở một số công đoạn.
Trong bối cảnh đó, chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới không chỉ bao hàm trong tổng thể chung trong Chiến lược chuyển đổi số quốc gia, mà còn đặt ra yêu cầu đẩy mạnh chuyển đổi số trong công tác quản lý chương trình, đặc biệt là ứng dụng công nghệ thông tin trong sản xuất, thương mại nông sản, lấy ý kiến về sự hài lòng của người dân trong xây dựng nông thôn mới,…
Tại Hội nghị các đại biểu cùng nhau bàn thảo các giải pháp, kiến nghị để triển khai hiệu quả 02 Chương trình nêu trên trong giai đoạn tới. Theo đó, đối với Chương trình chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới, các giải pháp thực hiện cần cụ thể, bám sát vào 03 nội dung chính của Chương trình gồm Phát triển chính quyền số ở nông thôn; Phát triển các chủ thể kinh tế số ở nông thôn; Phát triển xã hội số cho cộng đồng dân cư ở nông thôn.
Qua đó góp phần hình thành nông thôn mới thông minh, nâng cao hiệu quả hoạt động của cộng đồng thông qua áp dụng chuyển đổi số, xây dựng nông thôn mới đi vào chiều sâu, hiệu quả và bền vững.
Cùng với đó, các nội dung cụ thể cần triển khai như, số hóa cơ sở dữ liệu về xây dựng nông thôn mới phục vụ công tác quản lý, giám sát, đánh giá hiệu quả Chương trình; Nghiên cứu, đề xuất bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới ứng dụng công nghệ số/xã nông thôn mới thông minh giai đoạn 2026-2030;
Ban hành quy chế, quy trình vận hành hệ thống phần mềm đánh giá, công nhận địa phương đạt chuẩn nông thôn mới các cấp; Triển khai phần mềm lấy ý kiến hài lòng người dân trong xây dựng nông thôn mới; Ứng dụng chuyển đổi số trong triển khai chương trình OCOP, chương trình du lịch nông thôn, truy suất nguồn gốc nông sản chủ lực và các sản phẩm OCOP.
Riêng đối với Chương trình tăng cường bảo vệ môi trường, an toàn thực phẩm và cấp nước sạch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới, các giải pháp thực hiện cần cụ thể, bám sát vào 3 nội dung chính gồm: Cấp nước sạch nông thôn; nâng cao hiệu quả xử lý chất thải rắn, nước thải sinh hoạt và phụ phẩm nông nghiêp ở nông thôn; nâng cao chất lượng đảm bảo an toàn thực phẩm nông lâm thủy sản ở khu vực nông thôn. Qua đó góp phần nâng cao chất lượng sống của người dân nông thôn, đưa nông thôn trở thành nơi đáng sống.
Các nội dung cụ thể cần triển khai như sau, về xử lý chất thải rắn, nước phải, phụ phẩm nông nghiệp, xây dựng và có chính sách hỗ trợ các mô hình thu gom, xử lý rác thải, chất thải sinh hoạt, nước thải sinh hoạt nông thôn tại nguồn và trung chuyển đến các nơi thu gom tập trung; Xây dựng các mô hình liên kết để thu hồi, tái chế và tiêu thụ các sản phẩm tái sử dụng từ chất thải, phụ phẩm nông nghiệp.
Về cấp nước sạch nông thôn, triển khai các mô hình cung cấp nước sạch cộng đồng cho người dân tại các khu vùng khó khăn, xã đảo, biên giới; đặc biệt nghiên cứu xây dựng mô hình trữ nước ngọt hộ gia đình đối với các khu vực khan hiếm, khó khăn về nguồn nước, đảm bảo thích ứng với biến đổi khí hậu (các khu vực có nguy cơ cao như vùng đồng bằng sông Cửu Long).
Vấn đề về an toàn thực phẩm nông lâm thủy sản, tuyên truyền, tập huấn nâng cao năng lực thực hành sản xuất nông nghiệp đảm bảo theo tiêu chuẩn, quy chuẩn tốt, đảm bảo an toàn thực phẩm; xây dựng các mô hình quản lý cộng đồng về an toàn thực phẩm ở nông thôn; triển khai thí điểm các mô hình chợ đảm bảo an toàn thực phẩm ở khu vực nông thôn.
Ông Nguyễn Đình Trọng - Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Công nghệ T-Tech Việt Nam, cho rằng: "Đối với Chất thải và phụ phẩm nông nghiệp, cần nghiên cứu, xây dựng và nhân rộng các mô hình xử lý chất thải chăn nuôi và phụ phẩm nông nghiệp theo hướng tuần hoàn chất thải cho mục đích sản xuất nông nghiệp và các mục đích khác...".
Huyền Diệu
