Các quốc gia Amazon có khác biệt lớn về tỉ lệ mất và phục hồi rừng
Ít hơn 10% lượng khí thải carbon do phá rừng ở Amazon đã được bù đắp bởi sự phát triển của rừng mới.
Phục hồi rừng là chìa khóa cho sự thành công của các chính sách biến đổi khí hậu toàn cầu nhằm giảm nồng độ khí nhà kính trong khí quyển và là một cách để đạt được mức phát thải ròng.
Tuy nhiên, một nghiên cứu mới của một nhóm các nhà nghiên cứu quốc tế đến từ Vương quốc Anh và Brazil cho thấy rằng những khu vực có tiềm năng phục hồi rừng quy mô lớn nhất - những khu vực đã trải qua nhiều vụ phá rừng nhất - hiện có mức độ phục hồi thấp nhất.
Những cảnh quan Amazon bị chặt phá nhiều này cũng không có dấu hiệu phục hồi ngay cả 20 năm sau khi rừng bị phá.
Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Environmental Research Letters cho thấy, ít hơn 10% lượng khí thải carbon do phá rừng ở Amazon đã được bù đắp bởi sự phát triển của rừng mới.
Cũng có một sự khác biệt lớn trong việc bù đắp lượng carbon này giữa chính quốc gia Amazon. Brazil, quốc gia chứa hơn một nửa diện tích rừng Amazon, là nguyên nhân gây ra phần lớn nạn phá rừng và phát thải CO2 liên quan. Chỉ một trong số các bang của nó đã chứng kiến nhiều vụ phá rừng hơn 8 quốc gia Amazonian khác cộng lại.
Tuy nhiên, Brazil cũng đang tụt hậu trong việc phục hồi rừng, với chỉ 25% diện tích đất bị phá rừng trước đây được chiếm giữ bởi rừng mới và chỉ 9% lượng khí thải CO2 do mất rừng được bù đắp.
Mặt khác, Ecuador đang dẫn đầu với gần 60% diện tích rừng bị phá đang được phục hồi. Ở Guyana, nơi các khu rừng phục hồi già hơn và đã thu hồi nhiều CO2 hơn, gần 1/4 lượng khí thải do phá rừng đã được bù đắp.
Charlotte Smith, một nhà nghiên cứu tiến sĩ tại Đại học Lancaster và là tác giả chính của nghiên cứu, cho biết: “Nghiên cứu ở Amazon thường tập trung vào Brazil vì nó nắm giữ phần lớn rừng. Nhưng có 8 quốc gia Amazon khác.
Hiểu được sự khác biệt của phục hồi rừng giữa các quốc gia có thể giúp chúng tôi hiểu được chính sách của quốc gia nào đang giúp duy trì lượng carbon của rừng và chính sách nào không”.
Bà nói thêm: “Dữ liệu từ vệ tinh rất quan trọng để theo dõi nạn phá rừng trên các khu vực rộng lớn như Amazonia và là cơ sở để theo dõi sự thành công của các quốc gia trong việc đạt được các mục tiêu quốc tế về giảm phát thải khí nhà kính. Nghiên cứu mới này là sự so sánh đầu tiên về mất rừng và phục hồi giữa các quốc gia trên Amazon. Chúng tôi đã sử dụng hình ảnh vệ tinh có độ phân giải cao để lập bản đồ về tình trạng phá rừng, phục hồi và trữ lượng các-bon của họ từ năm 1986 đến năm 2017”.
John Healey, Giáo sư Khoa học Lâm nghiệp tại Đại học Bangor và là đồng tác giả của nghiên cứu, nhận xét: “Kết quả của nghiên cứu nêu bật ba thách thức chính đối với tương lai của rừng Amazon, đó là sự cần thiết phải khuyến khích rừng quy mô lớn phục hồi ở những vùng rừng bị chặt phá nhiều, bảo vệ những khu rừng mới mà không gây bất lợi cho những chủ đất nhỏ, những người sống dựa vào đất đã khai phá để canh tác, và ngăn chặn nạn phá rừng tiếp tục”.
Ông nhấn mạnh rằng: “Đáp ứng thành công tất cả những thách thức này là điều cần thiết để đảm bảo rằng Amazon đạt được tiềm năng của mình trong việc giảm thiểu biến đổi khí hậu”.
Các nhà nghiên cứu dự đoán rằng khi có dữ liệu chính xác hơn về số lượng rừng bị mất và phục hồi, từ quy mô quốc gia đến địa phương, điều này sẽ cho phép xác định mục tiêu tốt hơn các biện pháp can thiệp để bảo vệ và phục hồi các khu rừng Amazon còn lại.
Nguyễn Linh (T/h)
