Tin được không, các khu rừng đang làm biến đổi khí hậu?
Một số khu rừng được bảo vệ nhiều nhất trên thế giới đang thải ra nhiều carbon hơn mức hấp thụ, do các hoạt động như khai thác gỗ và cháy rừng. Và, các khu bảo tồn đang góp phần làm biến đổi khí hậu.
Báo cáo mới đây cho biết, ít nhất 10 khu rừng được công nhận là Di sản Thế giới, bao gồm Công viên Quốc gia Yosemite ở Hoa Kỳ, đã trở thành nơi phát thải carbon ròng trong 2 thập kỉ qua.
Tales Carvalho Resende, đồng tác giả báo cáo và là cán bộ dự án của Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên Hợp Quốc (UNESCO), cho biết: “Thậm chí một số khu rừng mang tính biểu tượng và được bảo vệ tốt nhất như những khu rừng được tìm thấy trong các Di sản Thế giới thực sự có thể góp phần vào biến đổi khí hậu là điều đáng báo động và đưa ra bằng chứng rõ ràng về mức độ nghiêm trọng của tình trạng khẩn cấp khí hậu này”.
Rừng được coi là nguồn tài nguyên quan trọng để ngăn chặn biến đổi khí hậu do khả năng hoạt động của chúng được gọi là các bể chứa carbon. Cây cối và các loài thực vật khác hấp thụ khí carbon dioxide và thải ra khí oxy, loại bỏ khí nhà kính khỏi bầu khí quyển.
Tất cả 257 khu rừng cùng hoạt động như một bể chứa carbon ròng, theo nghiên cứu đã phân tích giai đoạn từ năm 2001 đến năm 2020. Tuy nhiên, các hoạt động của con người như khai thác gỗ và các hiện tượng liên quan đến khí hậu khắc nghiệt như cháy rừng đang cản trở khả năng thu giữ và lưu trữ nhiều carbon hơn lượng khí thải, mà các chuyên gia cho rằng đây là nguyên nhân gây ra mối lo ngại nghiêm trọng.
Cũng như ở Hoa Kỳ, các khu rừng được phát hiện là nơi phát thải carbon ròng cũng nằm ở Indonesia, Úc và Nga cùng các quốc gia khác.
Các nhà điều tra và nhà nghiên cứu của UNESCO từ các nhóm vận động, Viện Tài nguyên Thế giới (WRI) và Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) đã kết hợp dữ liệu vệ tinh với giám sát tại chỗ và phát hiện ra rằng các khu di sản đã hấp thụ ròng 190 triệu tấn CO2 hàng năm trong khoảng thời gian 20 năm.
Báo cáo cũng cho thấy, trong suốt nhiều thế kỉ, các khu rừng đã lưu trữ khoảng 13 tỉ tấn carbon, tương đương với trữ lượng dầu đã được chứng minh của Kuwait. Những phát hiện này dựa trên dữ liệu được công bố bởi tạp chí Nature Climate Change vào tháng 1, trong đó lập bản đồ phát thải khí nhà kính và sự hấp thụ của rừng trên toàn cầu.
Theo đó, các nhà nghiên cứu đã sử dụng dữ liệu này và giám sát thực địa các khu di sản để hiểu những gì đang khiến rừng gặp nguy hiểm, bao gồm khai thác gỗ, xâm hại nông nghiệp, hạn hán và nhiệt độ thay đổi.
Carlos Sanquetta, giáo sư kỹ thuật lâm nghiệp tại Đại học Liên bang Parana (Brazil) chia sẻ: “Tôi hy vọng tất cả các khu rừng sẽ loại bỏ carbon cho bầu khí quyển chứ không phải là nguồn carbon. Thay vì đóng vai trò trong việc hấp thụ carbon, chúng đang là nguồn phát thải carbon.
Trong khi chỉ có 10 trong số các khu rừng được UNESCO bảo vệ được tìm thấy là nguồn phát thải carbon, báo cáo cho biết các địa điểm khác cũng cho thấy quỹ đạo đi lên rõ ràng của lượng khí thải.
"Đây là một dấu hiệu rõ ràng hơn cho thấy ngay cả những khu rừng mà chúng ta thường cho là an toàn hiện đang bị đe dọa ngày càng tăng", David Kaimowitz, một trong những giám đốc lâm nghiệp tại Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp của Liên Hợp Quốc thông tin.
Ông cũng cho biết thêm, báo cáo không nhấn mạnh việc hỗ trợ cộng đồng bản địa và địa phương cũng như các nhà hoạt động phản đối việc phá rừng hơn những gì được nêu trong báo cáo. Ông cũng đặt câu hỏi liệu báo cáo có đại diện cho tất cả các khu rừng hay không.
Lá phổi xanh Amazon đang thải nhiều carbon hơn lượng hấp thụ
Nghiên cứu cho thấy rừng mưa nhiệt đới lớn nhất thế giới không còn là "lá phối xanh" giúp giảm ô nhiễm carbon do con người tạo ra. Trong lịch sử, Amazon là một trong những bể chứa carbon lớn nhất hành tinh, mỗi năm hấp thụ hàng tỉ tấn carbon trong khí quyển. Hệ sinh thái khổng lồ của các loài thực vật ở đây hấp thụ carbon dioxide và biến đổi thành oxygen thông qua quá trình quang hợp.
Tuy nhiên quá trình quang hợp vô cùng quan trọng này đang trên bờ vực thẳm. Trước tình hình hạn hán, chặt phá và đốt rừng không kiểm soát, vùng rừng này đang ngày càng thải ra nhiều khí nhà kính hơn so với lượng tích trữ trong đất và cây. Trong một thập kỉ qua, lưu vực sông Amazon của Brazil đã thải vào khí quyển 16,6 tỉ tấn CO2, cao hơn gần 20% so với lượng hấp thụ là 13,9 tỉ tấn.
Lan Anh (T/h)
