Tiềm năng xuất khẩu tín chỉ carbon ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long

Theo dõi KTMT trên

Theo thống kê, năm 2023, Việt Nam đã bán thành công 10,3 triệu tín chỉ carbon rừng (tương đương 10,3 triệu tấn CO2), tạo ra khoảng 51,5 triệu USD (1,25 nghìn tỷ đồng). Việc hình thành và phát triển thị trường carbon không chỉ thúc đẩy tăng trưởng của nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn mà còn mang lại lợi ích tài chính đáng kể cho đất nước. Đặc biệt, khu vực Đồng bằng sông Cửu Long được đánh giá là có tiềm năng lớn tại thị trường này.

Đồng bằng sông Cửu Long là vựa lúa lớn nhất cả nước với hơn 40 nghìn km2, là vùng đất phù sa màu mỡ, rất thuận lợi để phát triển lúa nước. Năm 2023, tổng vốn đầu tư vào nông nghiệp tại Đồng bằng sông Cửu Long đạt khoảng 100.000 tỷ đồng, tăng 15% so với năm 2022.

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Đồng bằng sông Cửu Long là vùng kinh tế nông nghiệp quan trọng, đóng góp trên 33% GDP nông nghiệp cả nước và 30% GDP của vùng. Thống kê sản xuất lúa năm 2023 ước tính như sau: Gieo sạ khoảng 3,816 triệu ha, tăng 13,18 nghìn ha, năng suất ước đạt 62,81 tạ/ha, sản lượng gần 24 triệu tấn, tăng 416 nghìn tấn so với cùng kỳ năm 2022.

Vốn có lợi thế là điều kiện tự nhiên thuận lợi, vùng đồng bằng sông Cửu Long rất có tiềm năng khai thác tín chỉ carbon từ nông nghiệp. Theo tính toán, chỉ riêng ngành nông nghiệp Việt Nam, tiềm năng có thể đạt 57 triệu tín chỉ carbon mỗi năm. Nếu thực hiện được các giao dịch tương xứng, nước ta có thể bán tín chỉ carbon với giá trị khoảng 300 triệu USD/năm. Theo ước tính của Ngân hàng Thế giới, khi hình thành vùng chuyên canh lúa chất lượng cao ở đồng bằng sông Cửu Long có thể giảm 10 triệu tấn carbon, thu về khoảng 100 triệu USD. 

Cà Mau phát huy thế mạnh để phát triển tín chỉ carbon rừng

Tỉnh Cà Mau với trên 143.000 ha rừng và đất lâm nghiệp, có tiềm năng, lợi thế đáng kể trong việc hình thành và phát triển thị trường carbon. Trong đó, các loại rừng của Cà Mau nổi bật là ba hệ sinh thái rừng, đó là hệ sinh thái rừng ngập lợ, hệ sinh thái rừng ngập mặn và hệ sinh thái rừng cụm đảo Hòn Khoai. Tín chỉ carbon rừng được tạo ra từ hoạt động của các dự án giảm phát thải khí nhà kính, tức là giảm nạn phá rừng và suy thoái rừng, tăng cường trồng, chăm sóc, bảo vệ và phát triển rừng cũng như phục hồi thảm thực vật. Chủ rừng có thể chuyển đổi lượng CO2 hấp thụ từ diện tích rừng mà họ quản lý thành tín chỉ carbon để có thể mua bán. 

Thực hiện Chỉ thị số 13/CT-TTg ngày 2/5/2024 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường công tác quản lý tín chỉ các-bon nhằm thực hiện Đóng góp do quốc gia tự quyết định, tỉnh Cà Mau đã có nhiều phương án phát triển bền vững rừng đặc dụng, rừng phòng hộ, rừng sản xuất và phát triển kết cấu hạ tầng lâm nghiệp được Ủy ban nhân dân tỉnh trình Chính phủ phê duyệt Quy hoạch tỉnh Cà Mau thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Bên cạnh đó, để các chủ rừng, người dân tiếp cận với thị trường tín chỉ carbon, Trung tâm Xúc tiến đầu tư và Hỗ trợ doanh nghiệp tỉnh (iPEC) phối hợp với Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Cà Mau tổ chức Chương trình Cà phê kết nối doanh nghiệp với chủ đề “Tiềm năng thị trường mua bán tín chỉ carbon tại tỉnh Cà Mau”.

Ông Lê Văn Sử, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau, cho rằng việc triển khai dịch vụ hấp thụ và lưu trữ carbon cho rừng sẽ mang lại nguồn tài chính đáng kể, bền vững mỗi năm, hỗ trợ quản lý rừng, trồng, chăm sóc, bảo vệ và phát triển rừng hiệu quả. phát triển, từ đó giảm áp lực ngân sách nhà nước đầu tư cho lâm nghiệp. Tuy nhiên, việc triển khai hoạt động này đang gặp nhiều khó khăn do thiếu khung pháp lý, hướng dẫn kỹ thuật chi tiết về chuyển giao, chia sẻ lợi ích, định giá tín chỉ carbon. Vì vậy, hy vọng Chính phủ trung ương sẽ sớm hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về kiểm đếm, chứng nhận và kinh doanh tín chỉ carbon, giúp tỉnh Cà Mau và các địa phương khác dễ dàng triển khai và phát huy tối đa tiềm năng của kinh tế lâm nghiệp.

Kiên Giang chuyên canh tác lúa chất lượng cao để nâng cao giá trị tín chỉ carbon

Nếu Cà Mau dồn trọng tâm vào thế mạnh là phát triển tín chỉ carbon rừng, tỉnh Kiên Giang lại đầu tư vào việc trồng lúa chất lượng cao để bán tín chỉ carbon từ nông nghiệp.

Theo báo cáo của Ban Quản lý Dự án VnSAT tại Kiên Giang, tỉnh đã tham gia trồng 60.000 ha lúa trong Dự án phát triển bền vững cho 1 triệu ha trồng lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh. Theo đó, khoảng 30.000 ha tín chỉ carbon sẽ được bán. Đến năm 2025, Kiên Giang có kế hoạch mở rộng diện tích trồng lúa chất lượng cao và lúa phát thải thấp lên 100.000 ha, ước tính bán được khoảng 40.000 ha tín chỉ carbon.

Với Đề án "Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030" đang triển khai, Cục Trồng trọt tính toán nông dân trồng lúa vừa tăng được giá bán đầu ra vừa thu được tiền từ bán tín chỉ carbon. 

Cụ thể, diện tích lúa khi thực hiện đề án sẽ giảm khoảng 20% chi phí sản xuất, tương đương khoảng 9.500 tỉ đồng/năm. Nếu áp dụng quy trình canh tác bền vững, giá lúa bán ra có thể tăng thêm khoảng 10%, tức thu về hơn 7.000 tỉ đồng/năm. Như vậy, ngành lúa có thêm 16.000 tỉ đồng/năm, tương đương 500 triệu USD. Hơn nữa, Ngân hàng Thế giới cam kết mua 10 USD/tín chỉ carbon (1 tấn carbon bằng 1 tín chỉ carbon). Trồng 1 triệu ha lúa, nông dân sẽ thu về khoảng 100 triệu USD mỗi năm từ bán tín chỉ carbon.

Theo Bộ NN-PTNT, để hướng đến tăng trưởng xanh, được chi trả tín chỉ carbon nhờ phát thải thấp, vùng 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao của đồng bằng sông Cửu Long sẽ phải thực hiện giảm lượng lúa giống còn 80 kg/ha, giảm lượng phân bón hóa học 30%, thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc hóa học 40%, giảm lượng nước tưới trên 30%... Đồng thời, tỉ lệ diện tích ứng dụng quy trình sản xuất tốt (GAP) và tương đương được công nhận đạt 100%; tỉ lệ ứng dụng công nghệ cao, công nghệ số đạt trên 50%; giảm phát thải khí nhà kính trên 20%; rơm rạ được thu gom khỏi đồng ruộng và được tái sử dụng, chế biến đạt 100% diện tích thu hoạch.

Năm 2023, Kiên Giang đã xuống giống 712.856 ha lúa, đạt 101,84% kế hoạch, thu hoạch dứt điểm sản lượng ước đạt trên 4,55 triệu tấn, vượt 3,54% kế hoạch và tăng 3,42% so với năm 2022. Riêng lúa chất lượng cao chiếm 97,10% diện tích gieo trồng, vượt 7,10% kế hoạch.

Ông Lê Hữu Toàn - Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Kiên Giang cho biết, năm 2024, tỉnh Kiên Giang đặt mục tiêu sản xuất lúa trên 4,4 triệu tấn (gần bằng 2023); tỉ lệ sản xuất lúa chất lượng cao duy trì trên 90% tổng diện tích gieo trồng.

Bến Tre sở hữu những đồn điền dừa tiềm năng để tạo tín chỉ carbon

Tỉnh Bến Tre có trên 79.000 ha vườn dừa, khoảng 25.000 ha vườn cây ăn trái và gần 7.000 ha rừng ngập mặn. Đặc điểm của dừa ở Bến Tre là cây xanh quanh năm và không có mùa rụng thay lá nên hiệu quả hấp thụ carbon là tương đối cao.

Theo các nhà nghiên cứu, với diện tích này, ước tính trung bình 1 ha vườn dừa ở Bến Tre có thể lưu giữ từ 25 - 75 tấn CO2. Với giá bán tín chỉ carbon thấp nhất là 5 USD/tấn CO2 như hiện nay, tỉnh Bến Tre có thể thu về 10 - 30 triệu USD từ cây dừa.

Phó Giáo sư- Tiến sĩ Lê Anh Tuấn (Trường Đại học Cần Thơ) đề xuất: “Tỉnh Bến Tre cần có những điều tra sâu rộng hơn khả năng tích giữ carbon trên toàn bộ địa bàn tỉnh, cả cây dừa và các loại cây nhiều năm khác, tiến đến có những chứng chỉ carbon và xúc tiến việc thương mại hóa các tín chỉ này như một nguồn lợi về kinh tế”.

Nhận định ngành nông nghiệp rất có tiềm năng tham gia thị trường tín chỉ carbon đồng thời hướng đến nền kinh tế xanh, chống biến đổi khí hậu, ngành Bến Tre đã, đang tập trung để tiếp tục phát triển nông nghiệp sinh thái, tuần hoàn, phát thải carbon thấp, thân thiện với môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Ngoài ra, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Bến Tre sẽ tập trung thực hiện các giải pháp hỗ trợ về mặt kỹ thuật, chính sách để thúc đẩy ngành dừa phát triển và giữ vững vị thế, xứng đáng là cây công nghiệp chủ lực của quốc gia.

Bên cạnh đó, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Bến Tre cần phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường bến Tre và các đơn vị có liên quan thực hiện nhiệm vụ đánh giá tiềm năng của tỉnh tham gia thị trường carbon tập trung cho đối tượng cây dừa, cây ăn trái, rừng ngập mặn ven biển, chăn nuôi nhằm xác định tiềm năng tín chỉ carbon, chuẩn bị cơ sở, điều kiện cho tỉnh tham gia thị trường carbon.

Hà My (t/h)