Tầm nhìn phát triển nông nghiệp tuần hoàn tại Việt Nam

Theo dõi KTMT trên

Khái niệm nông nghiệp tuần hoàn còn khá xa lạ với Việt Nam tùy rằng mô hình này đã được chúng ta áp dụng từ nhiều năm trước mang lại hiệu quả nhất định nhưng đến nay không được nhân rộng. Cùng với sự phát triển chung của đất nước, ngành nông nghiệp có nhiều sự thay đổi, quy mô chăn nuôi, trồng trọt lớn hơn, thiết bị kỹ thuật hiện đại hơn, phương pháp canh tác, chăn nuôi cũng ngày càng đa dạng phong phú. 

Cấp thiết đổi mới mô hình nông nghiệp tuần hoàn tại Việt Nam

Nông nghiệp đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam. Theo Bộ NN&PTNT, sản xuất nông, lâm, thủy sản 9 tháng năm 2022 tiếp tục đạt được kết quả khả quan. Kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thuỷ sản 9 tháng năm 2022 ước đạt 40,79 tỷ USD, tăng 15,2% so với cùng kỳ năm 2021. Xuất khẩu gạo Việt Nam đứng thứ 2 thế giới. Sản phẩm ngành nông nghiệp không chỉ góp phần ổn định an ninh lương thực trong nước mà còn xuất khẩu ra nhiều thị trường và mang lại lợi nhuận kinh tế cao. 

Thực chất, kinh tế tuần hoàn đã được áp dụng trong nông nghiệp Việt Nam từ sớm. Một trong những ví dụ nổi bật nhất là mô hình Vườn - Ao - Chuồng (VAC). Mô hình VAC bắt đầu xuất hiện từ những thập niên 70 - 80 của thế kỷ XX. Mô hình này là sự kết hợp giữa trồng trọt và chăn nuôi theo dạng chuỗi thức ăn, sau này đến sau năm 2000 bổ sung thêm thu hồi khí từ chất thải vật nuôi dạng hầm Biogas.

VAC là mô hình thâm canh sinh học cao, tạo nên một hệ thống canh tác tổng thể, tận dụng hiệu quả tài nguyên về đất đai, nguồn nước và năng lượng mặt trời nhằm giúp người nông dân đạt hiệu quả kinh tế cao với mức đầu tư thấp, đồng thời góp phần làm giảm thiểu tối đa những vấn đề về ô nhiễm môi trường trong chăn nuôi và bảo vệ sức khỏe của những người xung quanh.

Mô hình này đã mang lại nhiều thành công ở Việt Nam tuy nhiên chưa mang lại tiếng vang quá lớn hay những thay đổi toàn diện trong ngành nông nghiệp. Chia sẻ với phóng viên, TS Hạ Thúy Hạnh - Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông quốc gia (Bộ NN&PTNT) cho biết: “Mô hình VAC chúng tôi đánh giá là khá thành công. Bởi vì thời điểm đó, mô hình đã giúp phối hợp chăn nuôi, trồng trọt đảm bảo mang lại lợi ích kinh tế cho bà con nông dân và bảo vệ môi trường. Với quy mô nông hộ trước đây thì mô hình này hoàn toàn phù hợp. Tuy nhiên, hiện nay quy mô của các trang trại chăn nuôi ngày càng lớn, các cơ sở trồng trọt cũng được mở rộng thì cần có nhiều mô hình nông nghiệp tuần hoàn mới hơn”. 

Nông nghiệp tuần hoàn đang dần phát triển tại Việt Nam

Hiện nay, phương pháp canh tác - chăn nuôi tại Việt Nam có nhiều cải tiến. Từ một số mô hình quen thuộc như cá - lúa, bò - ngô, tôm - lúa,... có thể thấy những biểu hiện rõ hơn của nông nghiệp tuần hoàn. 

Tại Hà Tĩnh, mô hình bò - ngô (trồng ngô kết hợp với nuôi bò sữa) được áp dụng từ tháng 8/2014 đến tháng 12/2014 với sự tham gia của 80 hộ nông trên tổng 10ha. Đây là mô hình liên kết các hộ trồng ngô trong vụ Đông năm 2014 trên đất đồi và đất lúa kém hiệu quả. Sản phẩm: thân lá ngô, bắp được liên kết với Công ty chăn nuôi bò sữa Đồng Minh Nguyên mua sử dụng chế biến làm thức ăn cho bò sữa. Mỗi ha thu được từ 45 - 50 triệu đồng.

Mô hình tôm - lúa cũng đã được áp dụng tại huyện Thạnh Phú, giúp bà con nông dân thu được lợi nhuận gấm 2-3 lần so với mô hình canh tác truyền thống. Năm 2022, toàn huyện có 6000 ha sản xuất theo mô hình tôm - lúa. Với mô hình này, sau khi đã thu hoạch lúa, nước lên gây ngập lụt. Người dân tận dụng điều kiện tự nhiên cùng với những gốc lúa, đọt lúa còn sót lại làm thức ăn cho tôm. Nhiều hộ gia đình thu về hơn 100 triệu đồng trên 8 đọt ruộng. 

TS Hạ Thúy Hạnh đánh giá: “Hiện nay, nhiều bà con nông dân đã và đang thực hiện rất tốt nông nghiệp tuần hoàn trong sản xuất của hộ gia đình mình. Song song với đó, nhiều địa phương cũng đã cung cấp thêm nhiều giải pháp kỹ thuật cho bà con. Bà con nông dân hoàn toàn có thể nhận được sự tư vấn từ các cán bộ khuyến nông địa phương để lựa chọn giải pháp kỹ thuật phù hợp với điều kiện của nông hộ nhà mình”.

Hỗ trợ bà con nông dân vận dụng các mô hình nông nghiệp tuần hoàn trong sản xuất đem đến những lợi nhuận cao, các nhóm khuyến nông cộng đồng đã được xây dựng và phát triển tại các địa phương, tư vấn cho bà con nông dân những mô hình kinh doanh mới phù hợp. Đặc biệt, những nhóm này cũng sẽ góp phần đẩy mạnh quá trình ứng dụng công nghệ kỹ thuật trong ngành nông nghiệp tại địa phương - Phó Giám đốc Hạnh chia sẻ. 

Với vai trò to lớn trong nền kinh tế quốc dân, áp dụng nông nghiệp tuần hoàn là cần thiết, thúc đẩy phát triển nông nghiệp, phát triển kinh tế xanh, phát triển bền vững tại Việt Nam. Theo bà Hạnh, nhiều người cho rằng người nông dân cần hỗ trợ kinh phí để thực hiện các mô hình nông nghiệp tuần hoàn nhưng đây là quan điểm sai lầm. Người dân cần sự hỗ trợ về kỹ thuật và kiến thức nhiều hơn là tài chính. Trung tâm khuyến nông quốc gia đang tổ chức nhiều chương trình hỗ trợ bà con nông dân tại các địa phương để có thể giúp mỗi hộ nông lựa chọn kỹ thuật phù hợp nhất.

Linh Chi