Rác thải nhựa - cơn ác mộng đối với môi trường biển

Đại dương đang là nơi hứng chịu lượng rác thải nhựa khổng lồ. Ước tính lượng rác thải nhựa đổ xuống biển đến năm 2050 sẽ nhiều hơn lượng cá (tính theo trọng lượng), đe dọa nghiêm trọng đến hệ sinh thái và môi trường đại dương.

Chỉ tính riêng năm 2018, các nhà sản xuất trên thế giới đã sản xuất ra 360 triệu tấn nhựa. Trong 50 năm qua, lượng nhựa được tiêu dùng đã tăng gấp 20 lần và dự kiến sẽ còn tăng gấp đôi con số hiện tại trong 20 năm tới.

Bên cạnh đó, 13 triệu tấn chất thải nhựa đã đổ ra đại dương, gây tổn thương hệ san hô, đe dọa môi trường sống của các loài động, thực vật biển khiến 1,5 triệu động vật trên đại dương chết vì ngộ độc chất thải nhựa mỗi năm.

Rác thải nhựa - cơn ác mộng đối với môi trường biển - Ảnh 1

Một cậu bé mưu sinh bằng việc nhặt phế liệu trên bãi biển ở Bình Thuận. (Ảnh: Lekima Hùng)

Rác thải nhựa đã và đang dần tích tụ trong môi trường biển và đại dương từ những năm 1960, đến mức chúng ta có những núi nhựa khổng lồ trôi nổi trong đại dương và các chất thải nhựa khác đang trôi dạt trên những bãi biển sạch đẹp trên thế giới.

Ước tính có khoảng 580.000 mảnh nhựa có kích thước khác nhau trên mỗi km2, với hơn 8 triệu tấn rác thải nhựa đi vào các đại dương mỗi năm.

Những “đại dương ngập rác” sẽ giết chết những sinh vật biển bởi chưa có giải pháp nào xử lý được, trong khi phải mất rất nhiều thời gian để rác có thể tự huỷ một cách tự nhiên.

Theo báo cáo của Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT), trong 50 năm qua, lượng nhựa được tiêu dùng không ngừng tăng lên, hiện đã tăng gấp 20 lần và dự kiến sẽ tăng gấp đôi trong 20 năm tới.

Ðáng buồn là Việt Nam được đánh giá là 1 trong 5 quốc gia xả rác thải nhựa nhiều nhất, với khoảng 1,8 triệu tấn ra môi trường mỗi năm. Chỉ số tiêu thụ nhựa trên đầu người cũng tăng nhanh chóng từ 3,8kg/năm/người năm 1990 lên 41kg/năm/người vào năm 2015. Ðáng nói, việc nhập khẩu phế liệu nhựa vẫn tăng theo cấp số nhân, cụ thể: năm 2016 nhập 18.548 tấn, năm 2017 là 90.839 tấn và 9 tháng năm 2018 là 175.000 tấn.

Rác thải nhựa - cơn ác mộng đối với môi trường biển - Ảnh 2

Việt Nam là 1 trong những quốc gia xả rác thải nhựa ra biển nhiều nhất thế giới. (Ảnh: Lekima Hùng)

Gần đây, các khu công nghiệp bám biển cũng là mối đe dọa lớn đối với môi trường vùng bờ khi hàng loạt các nhà máy nhiệt điện, chế biến dầu khí, thép và giấy thi nhau mọc lên khắp dải ven biển từ Bắc tới Nam. Trong khi đó, việc kiểm soát, quản lý nguồn thải từ những khu công nghiệp, nhà máy này vẫn chưa bắt kịp với thực tiễn.

Trong vùng biển Việt Nam có khoảng 100 loài hải sản có mức độ nguy cấp khác nhau và trên 100 loài đã được đưa vào Sách Đỏ Việt Nam. Nguồn lợi hải sản có xu hướng giảm dần về trữ lượng, sản lượng và kích thước cá đánh bắt (trữ lượng hải sản giảm 16%).

Năng suất tôm nuôi quảng canh trong rừng ngập mặn bị giảm sút từ khoảng 200 kg/hecta/vụ (năm 1980) đến nay chỉ còn 80 kg/hecta/vụ. Đáng nói, 1 hecta rừng ngập mặn trước đây có thể khai thác được khoảng 800 kg thuỷ sản thì hiện nay chỉ thu được 1/20 so với trước.

Rác thải nhựa - cơn ác mộng đối với môi trường biển - Ảnh 3

Một bãi biển ở Bình Thuận ngập trong rác thải. (Ảnh: Lekima Hùng)

Ô nhiễm và suy thoái môi trường biển đang không ngừng gia tăng với tính chất ngày càng nghiêm trọng gây ảnh hưởng không nhỏ tới môi trường sinh thái và sức khoẻ của con người. Hãy nói không với rác thải nhựa và chung tay giữ gìn môi trường biển vì một Việt Nam xanh - sạch - đẹp.

Theo Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982, diện tích biển của nước ta chiếm khoảng 30% diện tích Biển Đông và được công nhận là một trong những vùng biển giàu tài nguyên thiên nhiên, địa chính trị quan trọng ở khu vực và thế giới.

Việt Nam có tới trên 100 con sông, trong đó hơn 10 con sông đang ở mức độ ô nhiễm nặng, điển hình như sông Cầu, sông Đáy, sông Thị Vải… Tất cả các con sông đều đổ ra biển, kéo theo đó là nguồn ô nhiễm từ đất liền khiến ô nhiễm và suy thoái môi trường biển không ngừng gia tăng.

Nguyễn Luận