Kinh tế Mỹ 2022: Chưa thoát khỏi ‘mây mù’ lạm phát và Omicron
Lạm phát leo thang, làn sóng Omicron đang kéo giảm triển vọng tăng trưởng Mỹ trong quý I và năm 2022. Đây là thời điểm người tiêu dùng Mỹ chao đảo trước giá cả, các doanh nghiệp chật vật bởi gián đoạn sản xuất.
Cụ thể, các chuyên gia được Wall Street Journal khảo sát trong tháng 1 đã hạ dự báo tăng trưởng trong quý đầu tiên của Mỹ hơn một điểm phần trăm, xuống mức 3% (mức cơ sở hàng năm), so với dự báo 4,2% trong cuộc khảo sát hồi tháng 10/2021.
Với sự kết hợp của lạm phát đà tăng, những hạn chế trong chuỗi cung ứng và biến chủng Omicron lây lan nhanh chóng cũng đã khiến các nhà kinh tế cắt giảm dự báo tăng trưởng cả năm 2022 xuống 3,3%. Trong năm 2021, các nhà kinh tế ước tính sản lượng kinh tế tăng 5,2%.
Theo các nhà kinh tế, nền kinh tế Mỹ đang đối mặt với sự lây lan nhanh chóng của biến chủng Omicron. Điều này có nguy cơ làm giảm chi tiêu của người tiêu dùng, làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu hụt lao động và gây căng thẳng chuỗi cung ứng.
Cùng với đó, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) đang chịu áp lực từ các doanh nghiệp và người tiêu dùng trong việc kiềm chế lạm phát. Thực tế cho thấy chỉ số lạm phát trong tháng trước đã đạt tốc độ nhanh nhất trong gần bốn thập kỷ qua.
Lynn Reaser, Nguyên nhà kinh tế trưởng tại Bank of America và hiện là chuyên gia của Đại học Point Loma Nazarene cho biết: "Nền kinh tế đang ở một bước ngoặt lớn về việc liệu kỳ vọng lạm phát có bắt đầu ăn sâu vào tâm trí của các công ty, người tiêu dùng và người lao động hay không".
Với tình trạng thiếu hụt nhân công liên quan đến đại dịch hiện nay dự kiến khiến tiền lương tăng mạnh trong vài tháng tới, khi các nhà tuyển dụng đưa ra mức lương cao hơn để giữ chân và thuê nhân viên. Các nhà kinh tế kỳ vọng thu nhập trung bình mỗi giờ vào tháng 6 tới sẽ tăng 4,9% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong tháng 12/2021, mức thu nhập đã tăng 4,7%.
Dự đoán, đến cuối năm 2022, lạm phát tiền lương dự kiến giảm nhẹ xuống mức 4,5% so với cùng kỳ 2021. Tuy nhiên, các nhà kinh tế kỳ vọng người lao động sẽ đạt được mức tăng lương hàng năm khoảng 4% trong thời điểm tốt nhất là hai năm tới.
Lạm phát xoắn ốc có thể buộc ngân hàng trung ương phải tăng mạnh lãi suất ngắn hạn, gây nguy cơ suy thoái. Fed đã phải cắt giảm lãi suất xuống gần bằng 0 và bắt đầu mua trái phiếu để hạ lãi suất dài hạn vào năm 2020, khi đại dịch Covid-19 bắt đầu tấn công nền kinh tế Mỹ. Động thái này đã gây ra biến động thị trường tài chính và suy thoái ngắn hạn.
Mặt khác, trong khi thị trường lao động đang có sự phục hồi mạnh mẽ, các nhà kinh tế cho rằng ngân hàng trung ương hiện có nguy cơ không tăng lãi suất đủ nhanh để theo kịp với mức giá cả. Lạm phát, phần lớn đã ổn định kể từ cuộc suy thoái 2007-2009, đã tăng mạnh trở lại kể từ mùa xuân năm ngoái khi nhu cầu tăng cao trong khi chuỗi cung ứng bị tắc nghẽn vì Covid-19.
Mới đây, hôm 12/1, Bộ Lao động Mỹ báo cáo giá tiêu dùng đã tăng 7% trong tháng 12/2021 so với cùng kỳ một năm trước đó và tăng từ mức 6,8% trong tháng 11. Đó là mức tăng nhanh nhất kể từ năm 1982 và là tháng thứ ba liên tiếp vượt quá ngưỡng 6%.
Nhà kinh tế trưởng tại Grant Thornton, ông Diane Swonk bình luận rằng: "Đây là lần đầu tiên Fed đuổi theo lạm phát trong nhiều thập kỷ. Rủi ro lớn nhất là Fed có thể hoảng sợ và tăng lãi suất quá mức so với mức hiện tại của lạm phát”.
Những chuyên gia trả lời khảo sát của Wall Street Journal đều đưa ra dự kiến lạm phát hàng năm sẽ ở mức trung bình 5% vào tháng 6, tăng đáng kể so với mức 3,4% mà họ dự báo năm ngoái. Họ cũng kỳ vọng lạm phát có thể hạ nhiệt hơn nữa xuống 3,1% vào cuối năm nay, nhưng vẫn cao hơn so với dự báo của quý trước là 2,6%.
Lạm phát cao hơn và tỷ lệ thất nghiệp thấp đồng nghĩa với việc các nhà kinh tế kỳ vọng Fed sẽ sớm bắt đầu tăng chi phí đi vay. Gần hai phần ba số người được khảo sát dự đoán Fed sẽ tăng lãi suất tại cuộc họp chính sách ngày 15-16/3 và tiếp tục nâng lãi suất trong suốt cả năm. Hơn một nửa kỳ vọng ba lần tăng lãi suất trong năm nay, trong khi gần một phần ba kỳ vọng nhiều hơn ba lần.
Đây là một sự thay đổi đáng kể so với cuộc khảo sát trước. Vào tháng 10/2021, chỉ 5% người được hỏi cho rằng Fed sẽ tăng lãi suất vào tháng 3 và hơn 40% dự kiến không tăng lãi suất vào năm 2022.
Bên cạnh giá cả tăng cao, người tiêu dùng, những người có chi tiêu chiếm 69% GDP, tiếp tục đối mặt với tương lai mờ mịt về đại dịch Covid-19 và việc chính phủ chấm dứt hỗ trợ như tín dụng thuế trẻ em hàng tháng (trợ cấp tài chính cho hàng triệu hộ gia đình Mỹ).
Các nhà dự báo cho biết, những lo ngại về nguồn cung hạn chế vẫn là một thách thức trong triển vọng. Tình trạng tắc nghẽn dự kiến tiếp diễn, một phần, do chính sách chống dịch không khoan nhượng của Trung Quốc, vốn đã dẫn đến sự gián đoạn tại các cảng và nhà máy.
James Knightley, nhà kinh tế quốc tế trưởng tại ING cho biết: "Giá cước vận chuyển vẫn ở mức cực cao, lượng hàng tồn đọng tại cảng là đáng kể, chính sách “Zero Covid” ở châu Á là một hạn chế lớn trong việc tích lũy hàng hóa ở Mỹ. Điều đó có nghĩa là nhu cầu có thể tiếp tục vượt xa nguồn cung sẵn có trong một thời gian dài sắp tới".
Cuộc khảo sát của Wall Street Journal với 69 nhà dự báo kinh tế, học thuật và tài chính được thực hiện từ ngày 7 - 11/1/2021.
Hơn một nửa số nhà kinh tế dự đoán sự gián đoạn chuỗi cung ứng sẽ kéo dài ít nhất cho đến nửa cuối năm nay, với một phần ba quan ngại chúng sẽ tiếp tục kéo dài cho đến năm 2023 hoặc có thể muộn hơn.
Bùi Hằng (T/h)
