HTX Quảng Trực: Đẩy mạnh chuyển đổi số, nâng giá trị nông sản

Theo dõi KTMT trên

Phủ xanh đồi trống, tạo thương hiệu Mắc ca Mơ Nông

Trên vùng đất rừng ngút ngàn, nơi những triền đồi nối tiếp nhau dưới ánh nắng đặc trưng của cao nguyên, xã Quảng Trực, tỉnh Lâm Đồng (thuộc huyện Tuy Đức, tỉnh Đắk Nông cũ) đang từng ngày “thay da đổi thịt” nhờ vào những bước đi mạnh dạn với giống cây mắc ca.

Những năm đầu đưa cây mắc ca vào canh tác, người dân nơi đây chủ yếu làm theo phương thức truyền thống, dựa vào kinh nghiệm dẫn đến năng suất, chất lượng thấp. Đồng thời, giá cả sản phẩm phụ thuộc nhiều vào thương lái dẫn đến hiệu quả kinh tế không cao, người dân dễ chán nản, nhiều diện tích đất bị bỏ trống lãng phí.

Trước thực tế đó, năm 2017, Hợp tác xã Nông nghiệp xanh Quảng Trực (HTX Quảng Trực) được thành lập và trở thành điểm tựa mới cho những hộ trồng mắc ca trong vùng. Qua quá trình phát triển, chỉ với 7 thành viên ban đầu, đến nay, HTX Quảng Trực quy tụ được 35 xã viên và hơn 100 thành viên liên kết, trong đó có nhiều hộ người đồng bào dân tộc M’nông và hình thành vùng liên kết hàng trăm ha, chủ yếu tại bon Đắk Huýt. Đây là khu vực có thổ nhưỡng và khí hậu phù hợp, là nền tảng cho mục tiêu xây dựng vùng chuyên canh mang tính ổn định, từng bước đưa sản phẩm địa phương tiếp cận thị trường.

Từ khi tham gia hợp tác xã, các xã viên và đa số người trồng mắc ca được hướng dẫn kỹ thuật một cách bài bản, khoa học. Các buổi tập huấn được tổ chức theo từng giai đoạn sinh trưởng của cây, giúp bà con nắm vững và thực hành ngay các nội dung quan trọng như chọn giống, tỉa cành tạo tán, bón phân cân đối, kiểm soát sâu bệnh và thu hoạch đúng độ chín để bảo đảm chất lượng nhân. Nhờ được đồng hành về kỹ thuật, các hộ nông dân dần thay đổi tư duy canh tác sản xuất, chuyển sang cách làm có kế hoạch, hướng tới những tiêu chuẩn cụ thể của thị trường (VietGap).

Bên cạnh việc hỗ trợ kiến thức canh tác, Hợp tác xã Quảng Trực còn tập trung đầu tư mạnh vào khâu chế biến - yếu tố quan trọng giúp đảm bảo số lượng, chất lượng và nâng tầm giá trị sản phẩm. Cụ thể, HTX đã đầu tư xây dựng nhà xưởng trên diện tích hàng nghìn m2 và trang bị đầy đủ từ hệ thống máy bóc vỏ, máy phân loại, máy tách nhân đến dây chuyền sấy tự động với công suất 25-30 tấn nguyên liệu mỗi năm.

Việc chủ động tạo ra vùng nguyên liệu theo yêu cầu và với trang thiết bị máy móc đầy đủ đã giúp HTX Quảng Trực tạo thành một liên kết khép kín. Ở đó, nguyên liệu đầu vào đến sản phẩm đầu ra đều được kiểm soát chặt chẽ, đảm bảo chất lượng, giảm thiểu sự hao hụt và mang tính ổn định.

“Trong quy trình chế biến, công đoạn sấy được xem là khâu quyết định đến hương vị và giá trị thương phẩm của hạt mắc ca. Trước đây, người dân sấy hạt bằng lò củi, nhiệt độ khó kiểm soát khiến nhân dễ bị cháy dầu, đổi màu, chất lượng giảm sút. Nay hệ thống sấy tự động phân bổ nhiệt đều, giúp hạt chín tới, giữ được cấu trúc tự nhiên, độ giòn và vị béo đặc trưng. Mỗi năm, hợp tác xã chế biến khoảng 30 tấn hạt thô, cho ra khoảng 10 tấn nhân vàng sáng, giòn thơm, đáp ứng yêu cầu về chất lượng của thị trường”, đại diện Hợp tác xã Quảng Trực chia sẻ.

Bên cạnh việc đảm bảo về chất lượng, mẫu mã và bao bì sản phẩm cũng đóng vai trò quan trọng trong bộ nhận diện thương hiệu mắc ca Mơ Nông. Điển hình, sau khi sấy và tách nhân, mắc ca được phân loại để loại bỏ hạt vỡ, nhân lỗi, rồi đóng gói bằng máy hút chân không giúp bảo quản lâu mà không cần chất bảo quản hóa học.

Bao bì đóng gói cũng được thiết kế chỉn chu, sử dụng tông màu gợi nhớ núi rừng Tây Nguyên, kết hợp mã truy xuất nguồn gốc để người tiêu dùng dễ dàng kiểm tra thông tin sản phẩm. Năm 2020, sản phẩm "Mắc ca Mơ Nông" của HTX được công nhận đạt OCOP hạng 3 sao. Đây là bước tiến dài của HTX. Ngoài việc nâng tầm giá trị sản phẩm, việc đạt chứng nhận OCOP cũng mang lại niềm tự hào cho người trồng mắc ca trên địa bàn.

Đến tháng 6/2025, sản phẩm tiếp tục đạt chứng nhận OCOP 4 sao.

Đẩy mạnh chuyển đổi số, nâng cao giá trị nông sản

Song song với đầu tư sản xuất, xây dựng thương hiệu Mắc ca M'nông như một đặc sản vùng cao nguyên, HTX Quảng Trực còn tập trung đẩy mạnh chuyển đổi số để nâng cao giá trị nông sản và mở rộng thị trường tiêu thụ.

Theo đó, HTX tập trung xây dựng vùng nguyên liệu số: Hình thành vùng nguyên liệu 230 ha mắc ca và ứng dụng công nghệ trong quản lý sản xuất. HTX cũng kết nối với nông dân để thực hiện quy trình sản xuất khép kín từ khâu chăm sóc đến chế biến.

Về truy xuất nguồn gốc, HTX được hỗ trợ dán tem truy xuất nguồn gốc sản phẩm qua mã QR, giúp người tiêu dùng dễ dàng kiểm tra thông tin và nâng tầm thương hiệu nông sản địa phương.

Đặc biệt, HTX tích cực giới thiệu và quảng bá các sản phẩm nông sản chủ lực trên các nền tảng mạng xã hội và môi trường mạng, giúp tiếp cận thị trường không giới hạn không gian; Ứng dụng khoa học công nghệ vào khâu sơ chế, chế biến sau thu hoạch nhằm tăng giá trị gia tăng cho hàng hóa, tránh tình trạng xuất khẩu thô.

Tên gọi gắn với đồng bào bản địa không chỉ tạo dấu ấn về mặt văn hóa mà còn giúp sản phẩm dễ nhận diện trong thị trường rộng lớn. Khi nhãn hiệu được bảo hộ, sản phẩm có “định danh” rõ ràng, hạn chế tối đa nguy cơ bị làm giả hoặc cạnh tranh không lành mạnh.

Đồng thời, nhằm đẩy mạnh độ phủ của thương hiệu Mắc ca Mơ Nông, HTX còn chủ động, thường xuyên tham gia các hội chợ nông nghiệp, tuần lễ đặc sản và sự kiện kết nối cung cầu để quảng bá sản phẩm. Tại những gian hàng ấy, hạt Mắc ca Mơ Nông nổi bật bởi sự tinh tế trong thiết kế, giòn béo, thơm nhẹ trong chất lượng đã luôn thu hút người tiêu dùng thử nếm và tìm hiểu.

Việc vùng trồng liên kết của hợp tác xã ngày càng mở rộng làm cho sản lượng mắc ca thô tăng đáng kể qua từng năm. Để tránh tình trạng “được mùa mất giá”, HTX chủ động thu mua và đưa một phần sản lượng mắc ca thô vào chế biến để tạo ra dòng sản phẩm mang thương hiệu Mơ Nông, phần còn lại tiêu thụ theo nhu cầu thị trường. Sản phẩm có đầu ra ổn định làm giảm thiểu tình trạng thương lái ép giá, đồng thời, để người dân tập trung sản xuất, nâng cao sản lượng và chất lượng nông sản.

Đặc biệt, quá trình phát triển, Hợp tác xã Quảng Trực còn chủ động triển khai nhiều kế hoạch, hoạt động hỗ trợ cộng đồng. Điển hình, trong năm qua, hàng chục hộ nghèo, cận nghèo đã được đơn vị hỗ trợ cây giống, phân bón theo hình thức trả chậm, tập huấn kỹ thuật và cam kết thu mua toàn bộ sản phẩm đạt chuẩn. Sự hỗ trợ thiết thực, đúng lúc giúp nhiều hộ gia đình hoàn cảnh khó khăn có cơ hội tiếp cận mô hình sản xuất mới, tạo sinh kế bền vững và nâng cao thu nhập theo hướng lâu dài.

Đồng thời, với nhà xưởng được đặt tại “vùng lõi” nguyên liệu cũng tạo ra nhiều cơ hội việc làm ổn định cho lao động trong vùng, nhất là phụ nữ và thanh niên. Công việc phân loại, đóng gói, vận hành máy móc phù hợp với nhiều đối tượng, giúp họ có thêm thu nhập mà không phải rời quê tìm việc xa. Điều này không chỉ cải thiện đời sống người dân mà còn góp phần giữ gìn nguồn lao động trẻ tại địa phương.

Trong thời gian tới, Hợp tác xã Quảng Trực tiếp tục định hướng mở rộng diện tích vùng trồng mắc ca, nâng cao công suất chế biến, phát triển thêm các sản phẩm mới như nhân mắc ca tẩm vị, sữa mắc ca, bơ dinh dưỡng và bộ quà tặng cao cấp. Đồng thời, đơn vị hướng tới việc kết hợp nông nghiệp với du lịch trải nghiệm, đưa du khách đến tham quan vườn mắc ca, tìm hiểu quy trình sản xuất và thưởng thức sản phẩm tại chỗ. Đây là hướng đi triển vọng, giúp quảng bá mạnh mẽ hơn hình ảnh Mắc ca Mơ Nông và tạo thêm động lực phát triển bền vững cho địa phương.

Từ khi thành lập đến nay, Hợp tác xã Nông nghiệp xanh Quảng Trực đã chứng minh, khi có tầm nhìn phù hợp, biết tận dụng lợi thế bản địa và đoàn kết trong sản xuất, cây mắc ca hoàn toàn có thể trở thành đặc sản có giá trị kinh tế cao. Mắc ca Mơ Nông không chỉ là sản phẩm của nông nghiệp sạch và chế biến hiện đại, mà còn là kết tinh của ý chí vươn lên, tinh thần đổi mới và niềm tự hào của người dân vùng cao nguyên Quảng Trực.

Văn Hải