Hà Nội 'cứ mưa là ngập'

Theo dõi KTMT trên

Điệp khúc mùa mưa

Mới đây nhất là cơn mưa lớn xảy ra ngày 11/5 vừa qua khiến nhiều tuyến đường trong khu vực nội thành Hà Nội rơi vào tình trạng ngập úng kéo dài. Các tuyến phố rất ít khi bị ngập như: Tràng Tiền, Tràng Thi, Hàng Khay, Trần Hưng Đạo, Bà Triệu... cũng bị ngập úng. Các phương tiện giao thông di chuyển rất khó khăn, tuyến đường bị ùn tắc.

Được biết, những năm qua, TP.Hà Nội đã đầu tư hàng chục nghìn tỉ đồng, làm nhiều dự án thoát nước quy mô lớn. Trong đó, điển hình là 3 dự án đã và đang triển khai với tổng số tiền hơn 19.000 tỉ đồng gồm: Dự án thoát nước Hà Nội, dự án Trạm bơm tiêu Yên Nghĩa (Hà Đông) và dự án xây dựng cụm công trình đầu mối Liên Mạc. Tuy nhiên, tình trạng “Hà Nội cứ mưa là ngập” vẫn diễn ra khiến người dân vô cùng ngán ngẩm, bức xúc.

Công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội cho biết, hiện trên địa bàn còn tồn đọng 11 trọng điểm ngập úng gồm phố Hoa Bằng, Minh Khai, Nguyễn Khuyến, ngã năm Đường Thành - Bát Đàn - Nhà Hỏa, ngã tư Phan Bội Châu - Lý Thường Kiệt, Thụy Khuê (dốc La Pho), Cao Bá Quát, Vũ Trọng Phụng, Đại lộ Thăng Long, Ngọc Lâm, Hoàng Như Tiếp.

Theo đánh giá của Sở Xây dựng Hà Nội, khu vực nội thành Hà Nội có diện tích khoảng 300 km2. Tuy nhiên, hiện mới có hệ thống thoát nước lưu vực các sông Tô Lịch, Lừ, Sét, Kim Ngưu, với diện tích 77,5 km2 (gồm các quận Ba Đình, Hoàn Kiếm, Đống Đa, Hai Bà Trưng, Hoàng Mai và một phần các quận Tây Hồ, Cầu Giấy, Thanh Xuân) được đầu tư cơ bản hoàn chỉnh, có thể giải quyết tiêu thoát nước khi xảy ra những trận mưa có cường độ 300 mm/2 ngày. Khu vực còn lại, chủ yếu thoát nước bằng tự tiêu, tự chảy...

Điều này khiến cho sau những trận mưa lớn, nhiều tuyến đường tại Hà Nội lại ngập nặng, giao thông ách tắc, các phương tiện tham gia giao thông di chuyển hết sức khó khăn, nhiều xe bị chết máy giữa đường. Thậm chí, tại một số nơi, người dân phải sinh hoạt cùng nước bẩn trong suốt nhiều ngày sau mưa lớn.

Hậu quả của việc quy hoạch thiếu tầm nhìn

Liên quan đến vấn đề này, trao đổi với Báo Xây dựng, TS.KTS Phạm Anh Tuấn – Trưởng Bộ môn Kiến trúc cảnh quan (Đại học Xây dựng) cho rằng: Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng ngập úng ở các đô thị lớn, điển hình như tại Hà Nội. Từ hàng chục năm nay, hàng trăm ao, hồ, vùng trũng, kênh trong nội đô bị san lấp để chuyển đổi đất cho mục đích xây dựng. Ngoài ra, các hồ bị thu hẹp diện tích hoặc kè cứng, khiến chúng không còn khả năng điều hòa. Khi mưa xuống, lượng nước không được tích trữ “tạm” trong các ao, hồ, vùng trũng. Đặc biệt, với tốc độ đô thị hóa nhanh, kéo theo cả đô thị bị “bê tông hóa”, các vật liệu xây dựng không thấm nước, dẫn đến nước mưa không thể thấm được vào lòng đất, tăng tốc độ và lưu lượng chảy bề mặt. Kèm theo đó là thời tiết thay đổi cực đoan do biến đổi khí hậu, những cơn mưa lớn kéo dài, vượt ngưỡng chịu tải của thành phố.

Cũng trao đổi về vấn đề này với Dân Việt, KTS Trần Huy Ánh, Ủy viên thường vụ Hội KTS TP.Hà Nội cho rằng, việc đầu tư và phát triển đô thị một cách "ngẫu hứng" vào thiếu khoa học thì để lại những cái nhãn tiền ngay lập tức, nguy hiểm hơn là chúng ta đã ngầm hóa hệ thống điện, hệ thống cáp quang và hệ thống truyền dẫn. "Hậu quả không ở đâu xa là truyền hình cáp gặp trục trặc ngay sau khi mưa ngập đường phố".

"Bên cạnh đó, chúng ta phải đối mặt với những cái nguy hại hơn nữa, đó là việc hăng hái làm ngầm những tuyến đường sắt, trong đó những hiểu biết về thoát ngầm và năng lực hạ tầng để chống úng ngập với điều kiện thời tiết ngày càng khắc nghiệt hơn chúng ta biết. Nếu cứ làm theo kiểu mạnh ai người đấy làm thì còn nguy hiểm và phải tiêu tốn nhiều tiền hơn…", KTS Trần Huy Ánh lưu ý.

Phân tích rõ hơn về hệ thống thoát nước của Hà Nội, KTS Trần Huy Ánh cho rằng, hệ thống thoát nước của TP.Hà Nội kế thừa quy hoạch thoát nước của người Pháp trước năm 1954. Sau đó, Hà Nội mở rộng, do kinh nghiệm quy hoạch không nhiều, nguồn lực hạn chế, nên việc thoát nước ở Hà Nội khá tùy tiện.

Đến những năm 2000, Nhật Bản giúp thiết kế quy hoạch thoát nước bài bản hơn. Thế nhưng, khi thiết kế xong, định hướng phát triển đô thị lại lạc hậu so với thiết kế hệ thống thoát nước này.

Dù vậy, TP.Hà Nội vẫn dựa vào bản quy hoạch thoát nước do phía Nhật Bản thiết kế để phát triển. Do đó, hệ thống thoát nước ở TP.Hà Nội là không tổng thể, chắp vá, luôn lạc hậu so với thực tế phát triển đô thị.

Ủy viên Thường vụ Hội KTS TP.Hà Nội nhấn mạnh, Hà Nội không chỉ thiếu chiến lược quy hoạch thoát nước mà đến nay còn cần đặt ra yêu cầu có thể thích ứng với quy hoạch mở rộng, biến đổi khí hậu đang diễn ra sâu sắc với lượng mưa lớn, thường xuyên hơn.

Cùng với đó, việc đô thị hóa mạnh, khó kiểm soát dẫn đến rác thải không được thu gom tốt, gây tắc cống, ngăn dòng chảy của hệ thống thoát nước. Trong khi, việc duy tu, nạo vét cống, khơi dòng chảy vẫn hạn chế... góp phần gây ngập lụt khi mưa lớn.

Cần có quy hoạch tích hợp tổng thể

Nói về giải pháp để hạn chế ngập úng tại nội đô Hà Nội, ông Ngô Trung Hải – Tổng thư ký Hiệp hội các đô thị Việt Nam chia sẻ: Có thể thấy, năng lực hệ thống thoát nước của Hà Nội đã xuống cấp, lạc hậu và bị ùn ứ bùn đất, do đó khi mưa xuống, dòng chảy thoát nước bị chậm lại nên một vài khu vực bị ngập úng. Vì vậy cần tiến hành cải tạo, nạo vét cơ bản nhiều đường ống thoát nước thì các tuyến phố sẽ rút nước rất nhanh.

Đặc biệt, do Hà Nội có thêm nhiều khu đô thị mới, nên cần kết nối các hệ thống thoát nước đồng bộ giữa khu đô thị mới với hệ thống thoát nước cũ để tránh ngập úng cục bộ tại những nút giao quan trọng. Ở các khu đô thị, chủ đầu tư có thể xây dựng hồ điều hòa kết hợp công viên cây xanh, vừa làm không gian sinh hoạt chung vừa có tác dụng điều tiết khí hậu.

Tuy nhiên, về lâu dài, cần nghiên cứu phát triển một số dự án chiến lược mới, táo bạo kết hợp với hệ thống giao thông như làm đường ngầm để xả nước. Ở các quốc gia phát triển, để chống ngập lụt, họ sử dụng các vật liệu xây dựng nhằm tăng hệ số thấm đô thị như bê tông xốp, nhựa xốp thấm nước mưa, trồng thêm nhiều cây xanh. Tại các nhà chung cư, nhà cao tầng, có thể làm mái giữ nước tái sử dụng hoặc bể ngầm chứa nước mưa. Hệ thống thu gom – lọc, lưu trữ nước mưa sạch được đánh giá là một trong những mắt xích quan trọng trong việc phát triển đô thị bền vững.

Hà Lan