Giáo dục bảo vệ môi trường theo mỗi bước chân từ nhà đến trường

Theo dõi KTMT trên

Đi từ gốc rễ, đầu tư vào con người thông qua công tác giáo dục

Năm 1987, tại Hội nghị về môi trường ở Moscow do UNEP và UNESCO đồng tổ chức, đã đưa ra kết luận “Giáo dục môi trường là một phương tiện không thể thiếu để giúp mọi người hiểu biết về môi trường”. Theo đó, những thông tin, kiến thức về môi trường được tích lũy trong mỗi cá nhân sẽ nuôi dưỡng và nâng cao ý thức và tinh thần trách nhiệm về bảo vệ môi trường của chính họ, những hành động dù nhỏ nhưng tích cực cũng sẽ góp phần tạo nên những thay đổi lớn tốt đẹp hơn cho môi trường.

Đối với Việt Nam, một quốc gia thân thiện, tự hào trước 5 châu với “rừng vàng, biển bạc, đất phì nhiêu” cũng đang đứng trước nguy cơ ô nhiễm nghiêm trọng. Tình trạng nước biển xâm nhập vào đất liền; đất trống, đồi núi trọc và sự suy thoái các nguồn gen động thực vật… đang có chiều hướng gia tăng là hệ quả của việc hủy hoại môi trường. Để khắc phục những hậu quả trên phải cần một thời gian dài, liên tục, tốn kém nhiều công sức và tiền của.

Chính phủ Việt Nam đã nhận định, không có giải pháp nào kinh tế và hiệu quả bằng việc đầu tư vào con người thông qua công tác giáo dục môi trường, bảo vệ môi trường nên bắt đầu bằng việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường, nhất là cho học sinh, sinh viên. Do đó, ngay từ năm 2001, Thủ tướng Chính phủ đã ra Quyết định số 1363/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Đưa các nội dung bảo vệ môi trường vào hệ thống giáo dục quốc dân”. Trong đó, chỉ rõ nội dung giáo dục bảo vệ môi trường phải bảo đảm tính giáo dục toàn diện.

Triển khai những định hướng, quyết sách về công tác giáo dục bảo vệ môi trường, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Chỉ thị 02/2005/CT-BGDĐT về việc “Tăng cường công tác giáo dục bảo vệ môi trường”; Chỉ thị số 40/2008/CT-BGDĐT về việc phát động phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực... Nhờ đó, các cơ sở giáo dục trong cả nước đã nhanh chóng xây dựng chương trình, tài liệu giảng dạy, học tập và tài liệu tham khảo về Giáo dục bảo vệ môi trường; xây dựng mạng lưới đội ngũ giáo viên cốt cán triển khai nhiệm vụ tập huấn, tuyên truyền về giáo dục bảo vệ môi trường tại cơ sở.

Thông qua một loạt giải pháp tích cực, hoạt động cụ thể, ý thức về bảo vệ môi trường của đội ngũ cán bộ, học sinh và sinh viên được nâng lên rõ rệt. Mạng lưới giáo dục môi trường đã được hình thành, phát huy tác động tích cực trong việc phối hợp thực hiện công tác giáo dục, đào tạo về môi trường. Có thể khẳng định giáo dục bảo vệ môi trường trong trường học đã đạt nhiều thành công, góp phần không nhỏ cho sự nghiệp bảo vệ môi trường của toàn dân.

Hành động nhỏ, ý nghĩa lớn, hướng đến phát triển bền vững

Trong bối cảnh suy giảm đa dạng sinh học, các hệ sinh thái bị suy thái, biến đổi khí hậu diễn biến bất ngờ, tình trạng ô nhiễm môi trường gia tăng… trên toàn cầu, thế giới xác định lúc này là thời điểm mỗi quốc gia cần phải cùng nhau chung tay và có những hành động cụ thể vì thiên nhiên, vì trái đất của chúng ta. 

Là đất nước xếp thứ 16 về các quốc gia có sự đa dạng sinh học bậc nhất thế giới, những năm qua, Việt Nam đặc biệt chú trọng công tác bảo vệ môi trường, bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học, chủ động phòng chống thiên tai và ứng phó với biến đổi khí hậu. Trong đó, giải pháp hiệu quả và tiết kiệm nhất là cần bắt đầu bằng việc giáo dục, nâng cao ý thức, nhận thức và chuyển hóa thành thái độ ứng xử, hành vi đúng đắn với môi trường cho mỗi người dân, ngay từ lứa tuổi, cấp học nhỏ nhất.

Để thực hiện các giải pháp bảo vệ môi trường, hệ thống cơ sở giáo dục trên toàn quốc thời gian qua đã đẩy mạnh xây dựng, triển khai các mô hình nhằm tuyên truyền, phổ biến, xây dựng ý thức, thói quen tích cực cho trẻ trong công tác bảo vệ môi trường, bảo vệ thiên nhiên. Theo đó, hàng loạt phong trào như “Nói không với túi nylon,” "Phân loại rác hữu cơ và vô cơ," "Sáng tạo các đồ dùng dạy học từ rác thải," "Xây dựng thư viện xanh ngoài trời”… được triển khai đồng thời và duy trì thường xuyên, được học sinh và phụ huynh đồng tình ủng hộ, hưởng ứng thực hiện.

Như vậy, các cơ sở giáo dục đã phát huy tinh thần chủ động, linh hoạt, sáng tạo trong hoạt động triển khai, phát huy vai trò xung kích trong tuyên truyền bảo vệ môi trường, tiến đến phát triển bền vững. Bằng cách làm này, những hành động nhỏ đã có tác động lớn, lan tỏa đến cộng đồng trên diện rộng, phát huy hiệu quả thiết thực, đồng thời gia tăng sự kết nối giữa học sinh với nhà trường, giữa gia đình với nhà trường, cùng chung tay bảo vệ môi trường.

Huy động mọi nguồn lực chung tay bảo vệ môi trường

Ngày 13/4/2022, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành đã ký quyết định phê duyệt Chiến lược bảo vệ môi trường quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Mục tiêu của Chiến lược là đến năm 2030 sẽ ngăn chặn xu hướng gia tăng ô nhiễm, suy thoái môi trường, giải quyết các vấn đề môi trường cấp bách, từng bước cải thiện, phục hồi chất lượng môi trường; ngăn chặn sự suy giảm đa dạng sinh học. Nâng cao năng lực chủ động ứng phó với BĐKH; bảo đảm an ninh môi trường, xây dựng và phát triển các mô hình kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh, carbon thấp, phấn đấu đạt được các mục tiêu phát triển bền vững của đất nước.

Chiến lược bảo vệ môi trường quốc gia xác định tầm nhìn đến năm 2050, môi trường Việt Nam có chất lượng tốt, bảo đảm quyền được sống trong môi trường trong lành và an toàn của nhân dân; đa dạng sinh học được gìn giữ, bảo tồn, bảo đảm cân bằng sinh thái; chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu; xã hội hài hòa với thiên nhiên, kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh, carbon thấp được hình thành và phát triển, hướng tới mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2050.

Tại sự kiện Hội nghị lần thứ 28 các Bên thực hiện Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP28), Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nêu rõ, biến đổi khí hậu là vấn đề toàn cầu, toàn dân, cho nên phải có cách tiếp cận, phương thức, cách tiếp cận toàn cầu, toàn dân. Người dân là trung tâm, chủ thể, mục tiêu, động lực.

Để hoàn thành được cam kết quốc tế, đến năm 2050 giảm phát thải ròng bằng 0, Thủ tướng cho rằng Việt Nam cần hoàn thiện thể chế, công nghệ, tài chính, quản trị, nguồn lực. Do đó nhân dịp này, Thủ tướng đã đề nghị Tập đoàn Standard Chartered tiếp tục đồng hành, hỗ trợ Việt Nam để triển khai các cam kết ứng phó biến đổi khí hậu, đặc biệt là trong chuyển đổi năng lượng công bằng.

Muốn Việt Nam đạt được Net Zero vào năm 2050, các chuyên gia nhận định rằng nỗ lực không chỉ đến từ Chính phủ mà phải đến từ rất nhiều tổ chức, cá nhân, trên khắp Việt Nam, đồng thời phải huy động được sự hỗ trợ từ cả quốc tế. Nói cách khác, Net Zero là một mục tiêu siêu thách thức.

Tuy nhiên, nổi bật với nhiều điểm sáng trong bối cảnh kinh tế toàn cầu suy thoái, xuất sắc trở thành nền kinh tế lớn thứ 3 ASEAN với quy mô GDP trên 400 tỷ USD, Việt Nam đang được các tổ chức quốc tế đánh giá là một trong những quốc gia thành công hàng đầu trong thu hút FDI.

Với nền tảng vững chắc, tạo dư địa phát triển xanh, chuyển đổi số, phát triển kinh tế tuần hoàn, Việt Nam có nhiều lợi thế để chinh phục mục tiêu đề ra, “đi sau về trước” dựa trên nguồn lực nội địa vững mạnh cùng với hỗ trợ từ quốc tế.

Nhà báo Nguyễn Tường Quân - Phó Chủ tịch Hội Kinh tế Môi trường Việt Nam