EU cam kết chấm dứt 'nghiện' nhiên liệu hóa thạch bằng cách chuyển đổi sang đốt gỗ?
Tại COP26, EU cam kết chấm dứt tình trạng nghiện dầu, khí đốt và than đá chỉ khi họ có thể sử dụng gỗ rừng để đạt được mục tiêu sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo như gió và mặt trời.
Tính bền vững sinh khối so với gió/mặt trời là rất quan trọng để xác định liệu EU có thể đạt được thành công mục tiêu giảm 55% khí nhà kính vào năm 2030 (so với mức năm 1990), đưa nước này đi đúng hướng về khí hậu hay không.
Tại COP26, Frans Timmermans, Phó Chủ tịch điều hành của Ủy ban châu Âu, nói rõ rằng EU cam kết chấm dứt tình trạng nghiện dầu, khí đốt và than đá, nhưng chỉ khi họ có thể sử dụng cây cầu đốt sinh khối rừng để đạt được mục tiêu cuối cùng là sử dụng đầy đủ các nguồn năng lượng tái tạo thực sự, như gió và mặt trời.
Timmermans khẳng định rằng EU cam kết chỉ đốt đúng loại sinh khối: "Bạn có thể thu thập gỗ chết, bạn có thể thu thập những phần tử rừng không còn sống, bị đổ, v.v. Điều đó tạo thành một lượng sinh khối nghiêm trọng”.
LHQ tiếp tục khẳng định rằng dầu khí đang chết dần và than gần như chết - điều mà Timmerm đồng ý. Tuy nhiên, có một điểm khó khăn và lỗ hổng: Sinh khối "carbon trung tính" cung cấp thủ thuật tính toán khí nhà kính cần thiết để đạt được mức trung tính ròng, trong khi vẫn tích cực đốt thứ gì đó để tạo ra điện.
Và với định nghĩa kỹ thuật về gỗ như một nguồn năng lượng tái tạo - được thiết lập tại Kyoto và không bị thay đổi bởi Thỏa thuận Paris năm 2015 - một ngành công nghiệp sinh khối toàn cầu trị giá hàng tỉ USD đã hình thành và đang nhanh chóng mở rộng, được thúc đẩy bởi hàng tỉ USD trợ cấp của Chính phủ từ EU và các nước khác, đáp ứng nhu cầu thay thế nhanh chóng than đá.
EU đã đốt cháy gần 40 triệu tấn gỗ mỗi năm do không sử dụng than đá; Vương quốc Anh, chủ nhà của COP26, là nước tiêu thụ gỗ lớn nhất. Nhật Bản và Hàn Quốc đang dần chuyển đổi từ than sang gỗ để làm năng lượng. Và tất cả việc đốt củi này đang gây áp lực ngày càng lớn lên các khu rừng toàn cầu - vốn rất quan trọng đối với lượng carbon khổng lồ mà chúng lưu trữ.
Bên cạnh việc đáp ứng nhu cầu năng lượng, động cơ chính để đốt gỗ là các chính sách quốc gia được Liên Hợp Quốc khoan dung không yêu cầu các quốc gia tính lượng phát thải carbon dạng viên nén tại lò khói. Do đó tuyên bố giảm carbon chỉ tồn tại trên giấy, đồng thời làm suy yếu tính hợp pháp của tham vọng Các cam kết giảm thiểu carbon mà họ đang thực hiện tại Glasgow. Chưa kể đến việc bổ sung tất cả carbon có nguồn gốc từ gỗ đó vào khí quyển và những tác động mà nó sẽ gây ra đối với sóng nhiệt, hạn hán và thời tiết khắc nghiệt khác.
Cam kết đốt sinh khối này được đưa ra khi hơn 100 quốc gia đã ký Tuyên bố Glasgow về sử dụng rừng và đất vào tuần trước, cam kết chấm dứt nạn phá rừng vào năm 2030, đồng thời để ngỏ cánh cửa khai thác mà ngành công nghiệp viên nén gỗ phụ thuộc vào.
Kết quả là sự va chạm phức tạp giữa các mục tiêu, một cuộc xung đột gợi lên những câu hỏi: Các quốc gia có thực sự muốn giảm lượng khí thải carbon và họ có thực sự muốn giảm nạn phá rừng không?
Nguyễn Thị Linh (T/h)
