Cái lợi của giảm thuế bảo vệ môi trường 2000 đồng/1 lít xăng

Theo dõi KTMT trên

Thế giới những tuần cuối tháng 2 đầu tháng 3 năm 2022 chứng kiến một chiến dịch quân sự đặc biệt của quân đội Nga ở Ukraine mà Mỹ và các nước phương Tây gọi là một cuộc xâm lược và đã áp dụng nhiều hình thức cấm vận Nga. Một hậu quả rất lớn của chiến dịch này là làm thay đổi nhiều vấn đề kinh tế, chính trị mang tính toàn cầu, trong đó có việc tăng giá nhiều mặt hàng, đặc biệt là xăng dầu.

Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế tăng giá xăng dầu chung của Thế giới, giá xăng liên tục tăng trong những ngày gần đây, giá bán lẻ xăng dầu trong nước ngày 11-3 cụ thể là: Xăng E5 RON 92 không quá 26.077 đồng/lít; xăng RON 95 không quá 26.834đồng/lít; dầu diesel không quá 21.310 đồng/lít; dầu hỏa không quá 19.978 đồng/lít và dầu mazut không quá 18.468 đồng/kg. Nhưng theo Pvoil , vào lúc 15h ngày 11/3/2022, mức giá xăng dầu đều tăng, giá xăng RON 95-III đã ở mức gần 30.000 đ/lít.

Xăng dầu được coi là mặt hàng thiết yếu, có đường cầu “rất dốc”, nghĩa là giá có thể tăng cao nhưng mức giảm lượng tiêu thụ không lớn. Con người vẫn cần xăng để chạy xe máy, ô tô đi làm, các xí nghiệp vận tải vẫn cần xăng để chuyên chở hành khách, hàng hóa nhưng chắc chắn sẽ phải tính toán, cân đối để có thể tiết kiệm tiêu thụ xăng dầu. Do không có con số thống kê chi tiết nên trong bài viết chỉ giả định mức giảm sản lượng tiêu thụ xăng cùng mức thay đổi biểu thuế Bảo vệ môi trường (BVMT) để tính thử mức thuế BVMT thu được năm 2022 khi giá xăng thay đổi. Có thể nêu các giả thiết và tính với các trường hợp sau:

Phương án 1: Giá xăng tăng như hiện nay (năm 2022) làm giảm sản lượng tiêu thụ so với năm 2020 là 10%, vẫn giảm thuế BVMT (mức giảm 2.000 đồng/lít) đối với xăng dầu và mức thuế BVMT thu được từ xăng dầu chiếm 80% tổng mức thuế BVMT (nếu có số liệu thống kê chi tiết có thể tính cụ thể hơn).

Phương án 2: Giá xăng tăng như hiện nay (năm 2022) nhưng công bố trước mức giảm thuế BVMT với xăng 2.000đồng/lít sẽ làm giảm sản lượng tiêu thụ so với năm 2020 là 5% và mức thế BVMT thu được từ xăng dầu chiếm 80% tổng mức thuế BVMT (nếu có số liệu thống kê chi tiết có thể tính cụ thể hơn).

Theo Niên giám thống kê năm 2020 thì mức thuế BVMT thu được là 60.631 tỉ đồng, chiếm 4,02 % tổng thu ngân sách. Như vậy theo giả thiết trên thì thu thuế BVMT với xăng, dầu năm 2020 sẽ là: 48.504,8 tỉ đồng.

Theo phương án 1: Mức thuế BVMT đối với xăng năm 2022 sẽ đúng bằng  90 % so với mức thu năm 2020. Trong trường hợp, ở mức sản lượng xăng bán ra này mà mức thu thuế BVMT với xăng vẫn giảm 50% thì tổng mức thuế thu được năm 2022 chỉ còn bằng 45% mức thu năm 2020. Như vậy theo phương án này tổng mức thuế BVMT thu được năm 2022 đối với xăng dầu sẽ giảm: (1). Do tăng giá xăng nên giảm sản lượng bán xăng và (2) do giảm mức thuế BVMT đối với xăng dầu.

Theo phương án 2: Vì mức thuế được công bố giảm 2.000 đồng/lít đúng bằng 50% mức thuế vẫn thu nên giá xăng sẽ giảm theo, mức tiêu thụ xăng vẫn giảm so với 2020 nhưng mức giảm chỉ là 5%. Vậy nên mức thuế thu được trong phương án này sẽ bằng 47,5% so với mức thu năm 2020, tăng hơn chút ít so với phương án 1.

Rõ ràng giảm thuế BVMT đối với xăng dầu sẽ tăng mức tiêu thụ xăng dầu (trong ví dụ là từ 90 lên 95% so với năm 2020), sẽ hỗ trợ nền kinh tế phát triển tốt hơn, giá cả thị trường nhiều mặt hàng có tăng nhưng tăng không quá cao, vẫn có thể trong tầm kiểm soát của thị trường. Khi đó, nhiều cơ sở kinh tế và người dân sẽ được hưởng lợi nên đây là điều Chính phủ, Quốc hội sẽ xem xét quyết định thực hiện.

Nếu chúng ta liên tục theo dõi mức thay đổi giá dầu Thế giới để điều chỉnh mức giá bán thì cũng có thể thay đổi mức thu thuế BVMT đối với xăng dầu để phù hợp hơn, đảm bảo lợi ích của cả Nhà nước, doanh nghiệp và người dân. Tuy nhiên, mức giảm thu ngân sách sẽ giảm đáng kể và nền kinh tế cũng chịu nhiều áp lực. Đây là điều cần tính đến trong năm tài khóa 2022.

Một vấn đề khác cũng cần lưu ý, đó là thay đổi giá xăng đơn giản hơn, nhanh chóng hơn trong khi tăng giảm mức thuế BVMT phải tiến hành nhiều bước hơn và thời hạn cũng dài hơn nên phải luôn cập nhật để có điều chỉnh. Ngoài giá xăng dầu, thuế BVMT đối với xăng dầu, Việt Nam còn có Quỹ bình ổn giá xăng dầu, một cơ chế linh hoạt để bình ổn giá xăng khi có những biến động lớn. Vì vậy, phải tận dụng thế mạnh của chủ động định giá xăng dầu, giảm thuế BVMT và sử dụng Quỹ bình ổng giá xăng dầu để có tiến trình định giá xăng dầu hợp lý, mang lại hiệu quả cao cho toàn bộ nền kinh tế.

Thuế Bảo vệ môi trường từ xăng, dầu được sử dụng ra sao?

Trả lời kiến nghị của cử tri Đà Nẵng liên quan đến câu hỏi về việc sử dụng nguồn thu từ thuế BVMT từ xăng dầu, Bộ Tài chính cho biết, hiện nay xăng dầu thuộc diện chịu thuế bảo vệ môi trường theo quy định của Luật Thuế Bảo vệ môi trường có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/1/2012.

Tại Luật Thuế Bảo vệ môi trường quy định khung mức thuế bảo vệ môi trường và giao cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định mức thuế bảo vệ môi trường cụ thể theo các nguyên tắc đã được xác định tại Luật. Mức thuế bảo vệ môi trường hiện hành đối với xăng là 4.000 đồng/lít xăng.

Theo Bộ Tài chính, Luật Ngân sách nhà nước năm 2015 quy định: Thu ngân sách nhà nước bao gồm toàn bộ các khoản thu từ thuế, lệ phí. Nguyên tắc cân đối ngân sách nhà nước là: các khoản thu từ thuế, phí, lệ phí và các khoản thu khác theo quy định của pháp luật được tổng hợp đầy đủ vào cân đối ngân sách nhà nước theo nguyên tắc không gắn với nhiệm vụ chi cụ thể.

Trường hợp có khoản thu cần gắn với nhiệm vụ chi cụ thể theo quy định của pháp luật thì được bố trí tương ứng từ các khoản thu này trong dự toán chi ngân sách để thực hiện. Việc ban hành chính sách thu ngân sách phải bảo đảm nguyên tắc cân đối ngân sách trong trung hạn, dài hạn và thực hiện các cam kết về hội nhập quốc tế.

"Như vậy, theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước năm 2015, các khoản thu từ thuế, phí và các khoản thu khác trong đó có thuế bảo vệ môi trường được tổng hợp đầy đủ vào cân đối ngân sách nhà nước.

Đây không phải là khoản thu mang tính đối giá và hoàn trả trực tiếp. Việc quản lý, sử dụng khoản thu này được thực hiện theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước, các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan và được Quốc hội phê duyệt hàng năm", văn bản của Bộ Tài chính nêu rõ.

GS.TS Hoàng Xuân Cơ

 Hội Kinh tế Môi trường Việt Nam