86% dân số thành thị trên thế giới đang hít thở bầu không khí ô nhiễm
Nghiên cứu trên The Lancet cho thấy 1/3 nhân loại, đang hít thở bầu không khí ô nhiễm. Các hạt mịn trong không khí ở các thành phố có thể gây ra 1,8 triệu ca tử vong sớm trong năm 2019.
Ngày 6/1, trên trang web của mình, The Lancet cho rằng 86% dân số thành thị trên thế giới, chiếm 1/3 nhân loại, đang hít thở bầu không khí ô nhiễm.
Một chất gây ô nhiễm khác trong không khí cũng có sức tàn phá khủng khiếp đối với sức khỏe, đó là các hạt mịn PM2.5 có kích thước nhỏ hơn hoặc bằng 2,5 micron. Áp dụng phương pháp nghiên cứu tương tự, The Lancet cho rằng đây cũng là nguyên nhân dẫn đến cái chết sớm của 1,8 triệu người trong năm 2019, chủ yếu là những người mắc bệnh tim mạch, ung thư phổi hoặc bị nhiễm trùng đường hô hấp.
Trong hơn 13.000 thành phố và khu đô thị được nghiên cứu, nồng độ PM 2,5 vào năm 2019 là 35 microgam trên mét khối không khí. Con số này tương đương năm 2000 và gấp 7 lần so với giá trị giới hạn do Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đặt ra. Tại các khu vực đô thị này, trung bình có 61 người trong số 100.000 người thiệt mạng vì loại hạt này vào năm 2019.
Mức độ bụi mịn thay đổi tùy theo các khu vực trên hành tinh. Trong thập kỷ qua, nồng độ chất này đã bùng nổ (+27%) ở các thành phố của Đông Nam Á. Ngược lại, trong 20 năm qua, tỷ lệ này đã giảm ở châu Phi (-18%), châu Âu (-21%), Bắc và Nam Mỹ (-29%).
Kết quả là, các khu vực đô thị của Ấn Độ và Đông Nam Á phải hứng chịu, từ năm 2010 đến 2019, tỷ lệ tử vong liên quan đến các hạt này tăng cao nhất. Số người chết liên quan đến bụi mịn đã tăng từ 63 người trên 100.000 người lên 84 trên 100.000, tăng 33% chỉ trong 10 năm.
Ở một số thành phố khác trên thế giới, xu hướng tỷ lệ tử vong do bụi mịn đã giảm, nhưng không phải nơi nào cũng vậy và cũng không phải do nồng độ bụi mịn giảm. Tại thành phố Canton (Trung Quốc), mức độ phơi nhiễm của dân số với PM2.5 đã giảm 14%, nhưng mức độ tử vong do bụi mịn gây ra lại tăng 10%.
Trong khi đó ở Luanda của Angola, tỷ lệ tử vong do chất này đã giảm 16% ngay cả khi nồng độ các hạt mịn tăng lên (+38%). Nghiên cứu của Lancet giải thích điều này là còn do các yếu tố khác ảnh hưởng đến cấu trúc nhân khẩu học của các thành phố, chẳng hạn như độ tuổi trung bình của cư dân, thu nhập của họ và sự chăm sóc y tế dành cho họ.
Trong một nghiên cứu khác đăng tải trên tạp chí y khoa nổi tiếng này của Anh, các chuyên gia cũng cho biết do sự ô nhiễm này mà mỗi năm, gần 2 triệu trường hợp trẻ em mới bị mắc bệnh hen suyễn. Phần lớn tác nhân gây ra bệnh ở những đứa trẻ này là do hít phải khí NO2 từ ôtô, công nghiệp và nông nghiệp thải ra.
Sự ô nhiễm này tồn tại rất phổ biến ở nhiều ở các thành phố và khu vực đô thị, những nơi tập trung 2/3 số ca viêm phổi ở trẻ em mà NO2 này được coi là nguyên nhân.
Để thiết lập đánh giá này, các nhà nghiên cứu của The Lancet bắt đầu từ quan sát vệ tinh về sự hiện diện của chất NO2 trong hơn 13.000 khu vực đô thị.
Nồng độ khí NO2 được ghi nhận trong khoảng thời gian từ năm 2000 đến năm 2019 trên mỗi khu vực này được đối chiếu với số trường hợp mắc bệnh hen suyễn mới ở trẻ em được ghi nhận ở đó mỗi năm.
Một công trình kiểm tra chéo của The Lancet cũng đã cho kết quả là 1,85 triệu trẻ em bị hen suyễn vì NO2 vào năm 2019. Con số này tương đương với 8,5% số trường hợp được quan sát thấy ở trẻ nhỏ trong cùng năm này. Nhưng đây mới chỉ là mức trung bình. Tỷ lệ này cao gần gấp đôi ở khu vực thành thị (16%), nơi số lượng trẻ bị nhiễm đang tăng lên đáng kể (+14%).
Không khí Hà Nội và nhiều khu vực ở phía bắc lại ô nhiễm nặng, xuất hiện nhiều điểm ở mức rất có hại cho sức khỏe. Chuyên gia môi trường khuyến cáo người dân hạn chế các hoạt động ngoài trời, đóng cửa sổ và sử dụng khẩu trang chống bụi khi ra đường.
Theo Tổng cục Môi trường, TP.Hà Nội cũng như miền Bắc đang trong mùa đông, thời kỳ ghi nhận nồng độ các chất ô nhiễm trong không khí, trong đó có bụi mịn PM2.5 thường cao nhất trong năm. Người dân nên cập nhật thường xuyên tình trạng chất lượng không khí, trong những khoảng thời gian ô nhiễm không khí tăng cao và thực hiện theo khuyến cáo của chuyên gia môi trường.
Nguyễn Linh (T/h)
