VBA kiến nghị giảm và giãn lộ trình tăng thuế tiêu thụ đặc biệt

Theo dõi KTMT trên

Tại Công văn này, Chủ tịch VBA ông Nguyễn Văn Việt cho biết, trong giai đoạn từ năm 2020 tới nay, ngành đồ uống (rượu, bia, nước giải khát) đã liên tục phải chịu rất nhiều tác động lớn từ dịch bệnh, xung đột chính trị thế giới, các chính sách hạn chế đồ uống có cồn…, dẫn tới sự sụt giảm báo động và ghi nhận sự “tụt dốc” về nhiều chỉ tiêu sản lượng, doanh thu, lợi nhuận… của các doanh nghiệp.

Đặc biệt, ngành đồ uống là mặt hàng chịu nhiều hạn chế của một loạt Luật như: Luật phòng chống tác hại rượu bia, Luật thuế TTĐB, Luật thương mại, Luật quảng cáo, Luật Giao dịch điện tử, Luật Bảo vệ môi trường, Luật Giao thông đường bộ… Trong khi đó, các chính sách hỗ trợ cắt giảm thuế GTGT không được áp dụng đối với ngành đồ uống có cồn.

Theo số liệu công bố của Tổng cục Thống kê, chỉ số tồn kho toàn ngành đồ uống năm 2023 ước tính tăng 20% so với năm 2022. Quý II/2024 cũng ghi nhận chỉ số tồn kho ngành đồ uống tăng 28.9%3. Lợi nhuận thuần của toàn ngành sản xuất và kinh doanh đồ uống chỉ sau 1 năm kể từ khi đại dịch COVID-19 đã giảm tới 67%. Đến nay, mặc dù đã có những bước phục hồi nhất định nhưng công suất sản xuất của toàn ngành vẫn ở mức dưới 80% so với năng lực.

Đặc biệt, năm 2023 ghi nhận sự “tụt dốc” doanh số của các công ty sản xuất, phân phối mặt hàng đồ uống có cồn, đặc biệt là các doanh nghiệp bia.

Theo số liệu của VBA, HEINEKEN Việt Nam, lần đầu tiên sau nhiều thập kỷ, thị trường của hãng tại Việt Nam đã chứng kiến sự sụt giảm hai con số trong năm 2023; SABECO có 26 nhà máy ở 20 tỉnh thành từ năm 2021 tới nay tăng trưởng của doanh nghiệp tăng trưởng âm so với năm 2019 cả về sản lượng, doanh thu, lợi nhuận từ một tới hai con số. Các nhà máy sản xuất gia công trong hệ thống kiệt quệ bởi giá đầu vào tăng 20 - 40%, trong khi giá bán không thể tăng. Kéo theo hàng loạt hệ thống dịch vụ nhà khách sạn với hàng triệu lao động đi kèm;

HABECO phản ánh năm 2023 sản lượng tiêu thụ giảm khoảng 30% so với năm 2019, ngân sách giảm 10% và phải cắt giảm 25% lao động; HALICO liên tục thua lỗ từ nhiều năm nay, nên đến cuối năm 2023, Halico đã ghi nhận lỗ quý thứ 27 liên tiếp, luỹ kế lên đến 457,7 tỷ đồng.

Một số doanh nghiệp đã ghi nhận kết quả kinh doanh âm từ Sabibeco và AB Inbev khi lỗ lần lượt 17 tỷ đồng và 170 tỷ đồng.

Tổng doanh thu thuần của nhóm rượu bia niêm yết trên sàn chứng khoán giảm còn hơn 45.000 tỷ đồng từ mức hơn 55.000 tỷ đồng năm 2022 (trong đó Sabeco chỉ đạt 30,7 nghìn tỷ đồng từ mức gần 35 nghìn tỷ đồng năm 2022, Habeco 7.757 tỷ đồng từ mức 8.398 tỷ đồng năm 2022).

Các doanh nghiệp rượu nhập khẩu cũng không nằm ngoài quy luật sụt giảm, khó khăn dẫn đến việc phải tái cấu trúc, cắt giảm nhân viên, thu hẹp văn phòng.

Năm 2024, dự báo toàn ngành tiếp tục đối mặt với những khó khăn thách thức chưa có dấu hiệu suy giảm…

Phản hồi với Bộ Tài chính, VBA cho rằng phần đánh giá tác động tại Hồ sơ Dự án Luật thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) chưa đề cập đến những tác động đầy đủ và toàn diện như vị trí và những đóng góp đáng kể của ngành đồ uống cho xã hội và nền kinh tế nói chung; đối tượng chịu tác động trực tiếp, tác động gián tiếp, đến người tiêu dùng; môi trường đầu tư, lao động, khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp bên cạnh mục tiêu bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Mặt khác, khi tăng thuế làm giá sản phẩm tăng cao, người tiêu dùng sẽ có xu hướng chuyển sang các mặt hàng khác rẻ tiền hơn, tiêu dùng các sản phẩm trôi nổi, chất lượng kém, hàng lậu, hàng giả, tiềm ẩn nhiều rủi ro đối với sức khỏe người tiêu dùng, phát sinh chi phí cho các cơ quan quản lý thị trường, hải quan chống hàng lậu…

Theo khảo sát thực tế tại một số địa phương, hiện nay tình hình các doanh nghiệp tư nhân sản xuất các sản phẩm bia nhái các thương hiệu lớn và bán trên thị trường với giá rất rẻ gần như bằng với giá thành sản xuất không có thuế. Ước sản lượng những sản phẩm bia nhái thương hiệu đó khoảng 200-300 triệu lít.

Bên cạnh đó, khi tăng thuế sẽ tạo bất lợi và hàng rào khoảng cách giữa hàng sản xuất trong nước và nhập khẩu, khi mà doanh nghiệp trong nước đang gặp nhiều khó khăn về vốn, chi phí sản xuất lớn, thị trường thu hẹp.

“Vì đây là một khung pháp lý vô cùng quan trọng đối với ngành đồ uống, nên Hiệp hội rất mong khi Bộ Tài chính thực hiện đánh giá tác động xây dựng dự án Luật sẽ ưu tiên những nghiên cứu đánh giá đặt vào bối cảnh thực tế, dựa trên các cơ sở khoa học, các báo cáo đánh giá tác động đầy đủ và toàn diện…”, công văn của VBA bày tỏ.

Bên cạnh giải pháp tăng thuế, VBA kiến nghị các bộ/ngành cần nghiên cứu và thực hiện các giải pháp, thực thi nghiêm chống hàng lậu, hàng giả, hàng kém chất lượng, không rõ nguồn gốc xuất xứ để bảo vệ các doanh nghiệp kinh doanh hợp pháp, chống thất thu ngân sách và bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng. Theo thống kê, tổng tổn thất tài chính từ khu vực phi chính thức vào khoảng 2.816 triệu USD. Trong đó, tổn thất tài chính từ việc sản xuất là 751 triệu USD, từ các hoạt động buôn lậu và sản xuất hàng giả, hàng nhái vào khoảng 2.015 triệu USD..

VBA đưa ra 3 kiến nghị đối với việc sửa dổi Luật thuế tiêu thụ đặc biệt như sau.

Thứ nhất, thời điểm hiệu lực của Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) từ năm 2027.

Thứ hai, đối với sản phẩm rượu, bia, cần xem xét giảm mức tăng thuế và giãn lộ trình tăng một cách hợp lý để tránh gây “sốc”; ổn định thị trường, tạo điều kiện để doanh nghiệp thích nghi với việc tăng thuế trong trong thời gian tới.

VBA đề xuất lộ trình:

Đối với Bia:

- Từ 1/1/2027 – 31/12/2028: 70% - Từ 1/1/2029- 31/12/2030: 75% - Từ 1/1/2031: 80%

Đối với Rượu từ 20 độ trở lên:

- Từ 1/1/2027 – 31/12/2028: 70% - Từ 1/1/2029- 31/12/2030: 75% - Từ 1/1/2031: 80%

Đối với Rượu dưới 20 độ:

- Từ 1/1/2027 – 31/12/2028: 40% - Từ 1/1/2029- 31/12/2030: 45% - Từ 1/1/2031: 50%

Ngoài ý kiến đề xuất chung như trên, Heiniken Việt Nam Việt Nam đề xuất xem xét mức thuế khác nhau đối với bia dưới 5,5 độ; từ 5,5 độ tới 15 độ và trên 15 độ theo tinh thần Luật Phòng, chống tác hại rượu, bia.

Thứ ba, xem xét bỏ điểm l khoản 1 Điều 2 của dự thảo Luật, theo đó không bổ sung nước giải khát theo Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) có hàm lượng đường trên 5g/100ml vào đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.

Đối với ngành sản xuất nước giải khát có đường, Hiệp hội VBA cho rằng tăng thuế không phải là giải pháp hiệu quả để giảm tỷ lệ thừa cân và béo phì, nhất là khi lượng tiêu thụ nước giải khát ở Việt Nam vẫn thấp hơn nhiều so với các quốc gia khác. Trong đề án xây dựng dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), Bộ Tài chính cho rằng, cần có luật mới nhằm giải quyết những bất cập phát sinh, khuyến khích chuyển đổi nhập khẩu, sản xuất, sử dụng sản phẩm thân thiện môi trường, hạn chế tiêu dùng hàng hóa có hại cho sức khỏe.

Theo đó, Bộ Tài chính đề xuất nghiên cứu bổ sung áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các sản phẩm không có lợi cho sức khỏe, môi trường và dịch vụ hạn chế sử dụng theo chủ trương của Đảng, Nhà nước như: đồ uống có đường; thức uống đại mạch và nước giải khát không cồn; thuốc lá mới và thiết bị, bộ phận, dung dịch của thuốc lá mới; kinh doanh dịch vụ trò chơi điện tử trên mạng (game online)...

Phương Trần