Vẫn còn nhiều bất cập trong công tác quản lý đất đai ở địa phương

Theo dõi KTMT trên

Việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất là nhu cầu của các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng, nhằm khai thác tối đa giá trị kinh tế do đất đai đem lại. Tuy nhiên, việc chuyển đổi không đúng quy hoạch, sử dụng sai mục đích, gây lãng phí, trái với quy định của pháp luật cần phải kiên quyết ngăn chặn, xử lý.

Liên quan đến Tờ trình 375/TTr-CP ngày 05/10/2021 của Chính phủ về Quy hoạch sử dụng đất quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045 và kế hoạch sử dụng đất 05 năm (2021-2025). Trong đó có một số nội dung đáng chú ý về tăng thẩm quyền cho UBND tỉnh về việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất nông nghiệp sang đất dự án mà không phải trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và chủ trương giảm diện tích đất trồng lúa, tăng đất phi nông nghiệp trên 2 vùng trọng điểm là đồng bằng sông Hồng và đồng bằng sông Cửu Long.       

Căn cứ vào tình hình thực tế thực trạng và những biến động đất đai của nước ta qua nhiều thời kỳ và những thay đổi pháp lý về công tác quản lý đất đai ở địa phương cũng như toàn quốc, nhận thấy 2 đề xuất nói trên trong Tờ trình của Chính phủ có nhiều điểm chú ý, có thể là điểm sáng bứt phá trong chính sách mới về đất đai của nhà nước ta.

Có thể thấy rằng, việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất là nhu cầu của các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng, nhằm khai thác tối đa giá trị kinh tế do đất đai đem lại. Tuy nhiên, việc chuyển đổi không đúng quy hoạch, sử dụng sai mục đích, gây lãng phí, trái với quy định của pháp luật cần phải kiên quyết ngăn chặn, xử lý. 

Đánh giá đối với đề xuất thứ nhất với nội dung: “Chính phủ đề nghị Quốc hội cho phép UBND cấp tỉnh thực hiện việc chuyển mục đất sử dụng các loại đất: Đất trồng lúa, đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng để thực hiện các dự án mà không phải trình Thủ tướng Chính phủ chấp thuận theo quy định”, Luật sư Trương Anh Tú, Chủ tịch TAT Law Firm cho rằng, về điểm tích cực thì căn cứ các quy định pháp luật về đất đai, đến nay ở các địa phương nhiều cơ quan, tổ chức nhà nước, các doanh nghiệp và cá nhân đã tiến hành chuyển đổi mục đích sử dụng đất nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế từ việc sử dụng đất đai. Ðây là hoạt động có ý nghĩa, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập cho người lao động.

Tuy nhiên, đối với nội dung này cho thấy cần khắc phục các tồn tại bất cập về việc lỏng lẻo trong công tác quản lý đất đai ở địa phương, đặc biệt là việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất để thực hiện dự án. Do đó, để thực hiện đề xuất này cần có cơ chế quản lý chặt để đất sử dụng đúng mục đích theo đúng quy định của pháp luật. Những năm qua chúng ta được biết cùng với tốc độ đô thị hóa phát triển như vũ bão hiện nay, các dự án bất động sản (BĐS) không chỉ đua nhau mọc san sát trên những mảnh đất màu mỡ, mà còn “bủa vây” cả những dòng sông, ven biển, núi rừng bất chấp các quy định pháp luật về quy hoạch, xây dựng, bảo vệ môi trường,…

Bên cạnh một phần nhỏ lợi ích kinh tế mà các dự án đem lại, thì mối nguy hiểm lớn nhất chính là sự thất thoát tài nguyên thiên nhiên, phá hoại cảnh quan, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng sẽ để lại hệ luỵ lâu dài. Vấn đề đáng nói hiện nay là quy hoạch phát triển du lịch gắn với bảo vệ môi trường đã và đang bị xem thường, công tác thanh kiểm tra, xử phạt vi phạm chưa hiệu quả, nếu không nói là “giơ cao đánh khẽ” dẫn tới tình trạng vi phạm của doanh nghiệp xâm phạm và phá huỷ tài nguyên thiên nhiên của quốc gia ngày càng phổ biến, bất chấp pháp luật. Dư luận cũng bày tỏ bức xúc khi nhiều doanh nghiệp ngang nhiên biến “của công” thành “của ông” thông qua hoạt động xây dựng dự án, khai thác rừng núi, sông biển ồ ạt như hiện nay.

Như vậy, rừng núi, sông biển là tài nguyên thiên nhiên, thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện làm chủ sở hữu, lẽ ra phải phục vụ cho lợi ích công cộng, lợi ích chung của cộng đồng, nhưng hễ doanh nghiệp nào “rào lại được” thì sẽ là của mình. Lợi nhuận rất lớn, quá trình xin dự án đầu tư BÐS còn nhiều bất cập và quản lý lỏng lẻo nên các nhóm lợi ích cứ thế “xẻ thịt” ngang dọc núi rừng, sông biển để làm dự án, chiếm giữ cảnh quan thiên nhiên, phá huỷ môi trường sinh thái không thương tiếc. Có thể kể đến những “siêu dự án nghỉ dưỡng” đang xâm chiếm tài nguyên thiên nhiên nhường chỗ cho những căn biệt thự có giá hàng triệu đô la. Một số dự án trồng rừng mang danh tôn tạo, phát triển du lịch, phủ xanh núi rừng lại dần “biến hình” thành dự án BÐS. Cảnh quan thiên nhiên bị phá vỡ, diện tích cây xanh biến mất, sẽ dẫn tới hệ quả là lũ lụt, sạt lở tăng cao.

Do đó, để có thể triển khai tốt nhất phương án giao quyền chủ động cho UBND tỉnh ở các địa phương theo tinh thần cải cách hành chính nhưng không tạo kẻ hở cho các doanh nghiệp xâm phạm tài nguyên thiên nhiên, giải pháp thứ nhất là cần thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật về đất đai, trong đó chú trọng quản lý hiệu quả đất nông nghiệp, nhiều địa phương cần chỉ đạo thực hiện triệt để việc cấm chuyển nhượng đất nông nghiệp cho các đối tượng không trực tiếp sản xuất nông nghiệp. Các địa phương cần thành lập các đoàn thanh tra, kiểm tra tình hình sử dụng đất của các tổ chức, cá nhân, nhằm kịp thời phát hiện xử lý các trường hợp vi phạm. UBND tỉnh cần chỉ đạo tăng cường việc quản lý đất đai, nhất là đất nông nghiệp, tránh tình trạng tự ý chuyển mục đích đất nông nghiệp sang đất thổ cư một cách tràn lan. Việc quản lý đất đai phải phù hợp với điều kiện thực tế của từng nơi, có quy hoạch, chỉ đạo cụ thể của cấp có thẩm quyền.

Việc quy hoạch và phát triển các khu công nghiệp, khu đô thị nhiều nơi còn dàn trải, có không ít địa phương tỷ lệ lấp đầy còn rất thấp, song vẫn đề nghị mở thêm nhiều khu, cụm công nghiệp khác. Công tác quản lý, thực hiện quy hoạch sử dụng đất sau khi phê duyệt tại nhiều địa phương chưa được coi trọng trong khâu thực hiện; việc công khai quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được duyệt còn mang tính hình thức, các quyền của người sử dụng đất trong phạm vi quy hoạch ở nhiều nơi còn bị vi phạm, gây nhiều bức xúc cho người dân.

Linh Chi