Trên đường xuân di sản

Theo dõi KTMT trên

Sắc màu làng hương

Dọc con đường 429 chạy qua xã Quảng Phú Cầu (Ứng Hòa, Hà Nội), bạn sẽ không hết ngạc nhiên nếu lần đầu đến đây. Làng nghề làm nhang (hương) đã khiến vùng đất này luôn nhộn nhịp, lạch cạch bởi tiếng chẻ, lột vỏ vầu (nguyên liệu để làm nhang). Và từ khắp các ngõ ngách, rực lên một màu đỏ của chân nhang, mùi của bột nhang... quyện vào với nhau.

Những ngày cận Tết Ất Tỵ này, người dân các làng Quảng Nguyên, Đạo Tú, Phú Lương Hạ, Phú Lương Thượng thêm phần nhộn nhịp bởi các đơn hàng đặt nhang. Các cụ già thì ngồi bổ vầu, thanh niên thì học đứng máy, lái xe để vận chuyển nguyên liệu, thành phẩm... Nghề làm tăm hương đã gắn bó với cuộc sống của người dân nơi đây như hơi thở hàng ngày.

Theo lời các bô lão, nghề làm tăm hương đã xuất hiện ở đây chừng trăm năm. Gần đây đã nở rộ thành một nghề mang lại thu nhập cao cho người dân. Những người như ông Soạn, bà Thủy (thôn Đạo Tú) đã gắn bó với nghề trên 50 năm, giờ vẫn tỏ ra phấn khích khi kể về nghề. Nghề nào cũng vậy, đều có sự vất vả riêng. Để làm được cây tăm hương, phải trải qua nhiều khâu: Chẻ vầu, phơi khô, cho vào máy chuốt thành từng nan nhỏ tròn, rồi đi se, nhuộm, phơi...

Làng hương Quảng Phú Cầu đẹp nhất vào ngày nắng. Lúc này, mọi người đem tăm hương ra phơi, tạo nên khung cảnh rực rỡ sắc màu khắp đường làng ngõ xóm. Sắc đỏ hồng của tăm hương ngày xuân như tô thắm thêm đôi má cô gái, mùi hương thơm nhè nhẹ như níu chân lữ khách qua làng.

Dịu dàng nón Chuông

Cách không xa Quảng Phú Cầu là làng Chuông (Phương Trung, Thanh Oai). Nếu như sắc màu rực rỡ của tăm hương như đôi má hồng, thì chiếc nón lá làng Chuông như người thiếu nữ e ấp sau vành nón. Nép mình vào dòng Đáy, làng Chuông nổi tiếng xa gần nhờ đôi bàn tay khéo léo khâu từng chiếc nón và cả những phiên chợ nón đặc biệt. Chợ được họp vào ngày 4, 10, 14, 20, 24, 30 âm lịch hàng tháng. Chợ nằm ngay sát đình làng, và hoạt động mua bán cũng được “xê dịch” ra ngay ở sân đình. Vì thế, khách đến thăm chợ sẽ thấy nét cổ kính của văn hóa đồng bằng Bắc bộ hiển hiện.

Nghề làm nón không quá vất vả nhưng lại kì công. Theo bà Mai (64 tuổi), đã theo học nghề từ những năm lên 9, lên 10, thì để một chiếc nón đến tay người dùng phải trải qua nhiều công đoạn. Nào là chọn lá, rẽ lá, phơi, là, lên khuôn, dán rồi khâu... Nhưng giá trị của chiếc nón lại không cao, chỉ từ 30-100.000 đồng tùy loại. Mà một người nhanh tay, thạo nghề một ngày cũng chỉ cho ra được 2 cái nón. Nhưng những người làm nón ở đây đều tâm niệm rằng, đã là nghề của cha ông truyền lại thì phải cố giữ. Vì thế, dẫu phiên chợ nón ngày nay đã bớt đông vui như trước nhưng lửa nghề thì còn mãi. “Đó là di sản cho đời sau”, như bà Xuyến, người cũng có trên 40 năm làm nón chia sẻ.

Trầm mặc một làng quê

Dường như những nơi chứa đựng trầm tích văn hóa đều nằm bên cạnh những dòng sông. Cự Đà (Thanh Oai, Hà Nội) cũng vậy, khiêm cung bên dòng sông Nhuệ xanh mát một thời. Làng Cự Đà vốn nổi tiếng bởi hai thứ: Tương và miến dong. Chỉ cách quận Hà Đông một khu đô thị mới đông đúc nhưng đặt chân vào Cự Đà là ta cảm nhận rõ sự yên bình của một làng quê thuở xa xưa. Vẫn cổng làng, vẫn mái đình cổ kính rêu phong, vẫn tọa lạc những ngôi nhà, vườn cây xanh mát. Dịp gần Tết này, Cự Đà cũng như các làng nghề khác, như khoác lên mình chiếc áo mới. Những sợi miến cũng mang cho mình một màu vàng ươm, lấp lánh ngoài nắng xuân. Những chum tương vàng sánh trong lu, chiếc lá nhẹ rơi bên sân đình khiến lòng người cũng nhẹ nhàng hơn trong tiết xuân đang đến. Không gian Cự Đà như lắng đọng, nhẹ nhàng trôi khiến người ta không kịp nhận ra ngoài kia là cả một cuộc sống vội vã xô bồ. Bất cứ ai khi đến làng cổ Cự Đà đều không khỏi ấn tượng trước vẻ đẹp cổ kính còn nguyên dấu thời gian của ngôi làng. Đằng sau những sản vật của quê hương như bó miến, lọ tương là nét chân chất, giản dị của người dân thôn quê.

Thời gian vốn dĩ không chờ đợi ai, một khi đã đi qua rồi thì không thể quay trở lại, nhưng thời gian khắc lên bao dấu ấn khó phai trên những hình hài mà nó đi qua. Xuân qua rồi xuân tới, con đường xuân đưa ta về với những miền di sản. Là sự nhắc nhớ chúng ta về những điều đã qua, lấy đó để vững vàng tiếp bước trên con đường ngày hôm nay.

Lan Phương