Phú Yên: Nâng cao năng lực cộng đồng trong bảo tồn quần thể rạn san hô Hòn Yến
Vừa qua, UBND tỉnh Phú Yên đã tổ chức Hội nghị Bảo tồn hệ sinh thái san hô ven biển Phú Yên và tổng kết dự án “Tăng cường năng lực cộng đồng trong bảo tồn quần thể rạn san hô Hòn Yến, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên”.
Được biết, dự án “Tăng cường năng lực cộng đồng trong bảo tồn quần thể rạn san hô Hòn Yến, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên” do Quỹ Môi trường toàn cầu - Chương trình các dự án nhỏ tại Việt Nam thuộc chương trình phát triển của Liên Hợp Quốc (UNDP) tài trợ và đã được bắt tay vào triển khai từ tháng 8/2020.
Kết quả đạt được sau 2 năm thực hiện, các đơn vị tại khu vực đã tập trung hơn vào các hoạt động nâng cao nhận thức và năng lực cộng đồng trong quản lý, khai thác, bảo vệ tài nguyên biển, đặc biệt là hệ sinh thái rạn san hô.
Điển hình tại khu vực Hòn Yến, hiện khu vực đã quản lý, kiểm soát được tình trạng rác thải nhựa quanh khu dân cư và khu vực Hòn Yến; hình thành nhiều điểm tiếp đón và hướng dẫn khách tham quan các dịch vụ, du lịch theo mô hình lắp ghép đảm bảo được tính chất thân thiện với môi trường, không kiên cố.
Đặc biệt nhất là tại huyện Tuy An, địa phương đã xác lập nên 4 vùng chức năng với tổng diện tích thực hiện gần 69ha và được phân vùng theo dõi chặt chẽ. Từ đó, hỗ trợ cho công tác bảo vệ rạn san hô Hòn Yến gắn với việc khai thác thủy sản được thuận lợi hơn.
Góp mặt và tham dự hội nghị, đại diện của các Sở, ngành, đoàn thể, địa phương của tỉnh và các chuyên gia Trung ương cũng đã tập trung thảo luận để làm rõ hơn những kết quả thực tiễn từ mô hình thí điểm tại Hòn Yến.
Qua đó, các chuyên gia đã đưa ra nhận định, trong suốt thời gian qua, cộng đồng đã đóng góp tích cực trong việc bảo vệ môi trường cũng như góp phần bảo tồn quần thể rạn san hô Hòn Yến của tỉnh Phú Yên.
Nhờ các hoạt động của dự án đã giúp người dân địa phương nâng cao nhận thức, năng lực và vai trò của cộng đồng trong quản lý, bảo vệ, khai thác, bảo vệ tài nguyên biển, đặc biệt là hệ sinh thái rạn san hô; thấy được vai trò, trách nhiệm của mình trong việc chung tay, chia sẻ cùng chính quyền, cùng các cơ quan chức năng để bảo vệ môi trường biển, môi trường ven bờ, hệ sinh thái rạn san hô Hòn Yến, bảo vệ danh thắng Hòn Yến gắn với phát triển du lịch sinh thái cộng đồng. Bước đầu rác thải sinh hoạt được thu gom, xử lý, dần dần bỏ thói quen xấu về việc đổ rác không đúng nơi quy định và không xả thải rác bừa bãi xuống biển; người dân tích cực bảo vệ rạn san hô, bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản và tham gia thực hiện đồng quản lý. Đây được xem là nhân tố quan trọng góp phần cho sự thành công bước đầu của dự án.
Phát biểu tại Hội nghị, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Phú Yên, ông Lê Tấn Hổ đã đề nghị các cơ quan, đơn vị, địa phương tiếp tục thực hiện thường xuyên, liên tục, lâu dài đối với công tác tuyên truyền, vận động nâng cao nhận thức của cộng đồng dân cư, khách tham quan du lịch để làm thay đổi thói quen, tạo sự đồng thuận của cộng đồng cùng tham gia thực hiện bảo vệ môi trường biển, bảo vệ bảo tồn đa dạng sinh học và các hệ sinh thái biển.
Tiếp tục hoàn thiện Đề án thu phí dịch vụ và tham quan du lịch khu vực Hòn Yến; phương án bảo vệ, bảo tồn hệ sinh thái san hô Hòn Yến; hỗ trợ cho Tổ hợp tác quản lý và bảo vệ rạn san hô Hòn Yến duy trì các hoạt động, tăng cường công tác quản lý, bảo vệ rạn san hô và bảo vệ môi trường khu vực Hòn Yến.
Đồng thời, đề nghị Quỹ Môi trường toàn cầu - Chương trình các dự án nhỏ tại Việt Nam của Liên Hợp Quốc (UNDP) tạo điều kiện hỗ trợ giai đoạn 2 của dự án nhằm phát triển sinh kế, phát triển du lịch cộng đồng bền vững và bảo vệ hệ sinh thái rạn san hô Hòn Yến.
Năm 2018, quần thể Hòn Yến được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di tích danh thắng cấp quốc gia. Việc bảo vệ môi trường sinh thái và rạn san hô ở Hòn Yến không chỉ làm đẹp thêm cho danh thắng này, mà còn góp phần tạo sinh kế bền vững cho người dân địa phương.
Quần thể Hòn Yến thuộc địa bàn thôn Nhơn Hội, xã An Hòa, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên. Ở đây có hệ sinh thái phong phú cả dưới nước lẫn trên cạn, tính đa dạng sinh học cao. Đặc biệt, hệ sinh thái rạn san hô rất đa dạng, phong phú với 17 loài phân bố trên diện tích khoảng 12,71ha. San hô ở Hòn Yến nhiều màu sắc, gắn với đặc điểm địa chất, địa mạo, tạo nên nét đặc trưng riêng và trở thành biểu tượng riêng cho tỉnh Phú Yên.
Kết quả nghiên cứu của Trung tâm Nhiệt đới Việt-Nga (Bộ Quốc phòng) đã ghi nhận có 22 loài san hô thuộc 7 họ tại Hòn Yến. Nhiều loài chỉ được ghi nhận ở vùng biển tỉnh Phú Yên. Điển hình đó là san hô mềm thuộc họ Alcyoniidae và san hô lỗ đỉnh (chi Lobophytum)..
Chính vì những giá trị độc đáo này nên các chuyên gia đã có nhiều nghiên cứu để thành lập các khu bảo tồn, bảo vệ hệ sinh thái trên vùng biển tỉnh Phú Yên.
Từ tháng 8/2020 đến tháng 9/2022, Quỹ Môi trường toàn cầu - Chương trình các dự án nhỏ tại Việt Nam thuộc Chương trình phát triển của Liên hợp quốc (UNDP) đã tài trợ tỉnh Phú Yên thực hiện dự án tăng cường năng lực cộng đồng trong bảo tồn quần thể rạn san hô Hòn Yến, huyện Tuy An.
Tổng kinh phí thực hiện dự án gần 3,2 tỉ đồng. Trong đó, GEF SGP/UNDP tài trợ gần 1,1 tỉ đồng; Trung tâm Nhiệt đới Việt-Nga (Bộ Quốc phòng) tài trợ 900 triệu đồng và Ủy ban nhân dân tỉnh Phú Yên đối ứng gần 1,2 tỉ đồng.
Mai Anh
