Phát triển khuyến học xanh trong nền giáo dục xanh (Bài cuối)

Theo dõi KTMT trên

Những hành động khởi đầu của Chương trình “Khuyến học xanh”giai đoạn 2025-2030

Trong 5 nǎm tới (2025 -2030), nhiệm vụ trọng tâm của Hội Khuyến học Việt Nam là thực hiện thắng lợi các mô hình học tập trên địa bàn cấp xã theo Quyét dinh 387/QĐ-TTg và mô hình công dân học tập theo Quyết dinh 677/QD-TTg. Những nhiệm vụ trọng tâm này được triển khai đúng với chức năng của Hội: Hỗ trợ và khuyến khích việc Dạy và Học của thế hệ trẻ trong hệ thống giáo dục ban đầu và thúc đẩy mạnh mẽ việc học tập suốt đời của người lớn trong hệ thống giáo dục tiếp tục.

Chương trình “Khuyến học xanh” của Hội trong giai đoạn này (2025-2030) là xanh hóa từng bước 2 nhiệm vụ trọng tâm theo đúng chức nǎng của mình.

Đối với thế hệ học sinh đang học phổ thông

Những học sinh tiểu học và trung học cơ sở những nǎm 2025 -2030 đều thuộc thế hệ Alpha (sinh trưởng trong khoảng 2013-2027). Đây là thế hệ được coi là có khả năng bẩm sinh trong phát triển đời sống số, môi trường số. Đó là công dân của xã hội số tương lai.

Khuyến học xanh đối với thế hệ Alpha sẽ có những hành động cụ thể sau đây:

- Khuyến khích các trường mẫu giáo, trường tiểu học và trung học cơ sở thực hiện xanh hóa môi trường học đường, tham gia hệ thống “Cộng đồng trường học xanh bền vững toàn cầu” (Center for Green Schools-CGS).

• Cơ sở trường học hòa hợp với cây xanh.
• Học sinh được chăm sóc tốt về sức khỏe học đường.
• Lớp học thông minh, quy mô nhỏ, làm tốt mục tiêu cá nhân hóa trong hoc tâp.
• Ngay từ năm học đầu tiên, trẻ em đã được giáo dục về lối sống xanh.

- Với thế hệ Alpha ở những vùng kinh tế còn nhiều khó khăn, khuyến học xanh dành những khoản tài chính để tạo các khoản học bổng cần thiết cho các em nhỏ thuộc gia đình có thu nhập thấp. Mặt khác, các Hội khuyến học địa phương hỗ trợ xây dựng các lớp học xanh, sạch, sáng và trong phạm vi tài chính cho phép, hỗ trợ máy tính để các em học tập (như chương trình “Máy tính cho em” trong những năm phòng chống đại dịch Covid-19).

- Với thế hệ Z (lớp nhân khẩu sinh ra trong khoảng thời gian 1997-2012), một lứa tuổi chiếm số đông trong các trường trung học phổ thông và các truờng trung cấp nghề, khuyến học xanh ủng hộ và khuyến khích những trường học nhanh chóng thực hiện chương trình chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, tạo nên môi trường sinh thái giáo dục xanh cho thế hệ này.

Thế hệ Z có đặc điểm nổi trội hơn thế hệ cha anh là năng lực sử dụng công nghệ số và khai thác tri thức trên Internet. Thế hệ cha anh của Z, nhất là thế hệ X, làm nhiều nghề, nhưng không ít nghề mà họ đang làm sẽ mất đi trong mươi năm tới. Còn thế hệ Z lại có năng lực làm những nghề mới đang dần xuất hiện. Đó là những nghề được trang bị các công nghệ Internet kết nối vạn vật, In 3D, Trí tuệ nhân tạo với hệ thống Robot thông minh hoặc Big Data (dữ liệu lớn).

Trường học chuyển đổi số và xanh sẽ giúp cho học sinh thế hệ Z nhanh chóng trở thành công dân số và công dân toàn cầu.

Đối với thế hệ sinh viên trong các trường đại học

Với thế hệ Z đang ngồi trên ghế đại học, cần có các chương trình đào tạo xanh, giúp cho họ có được những tri thức để khai phóng năng lực đa dạng, những năng lực khởi nghiệp trong lĩnh vực kinh tế xanh và khả năng kiến tạo tương lai của họ.

Thế hệ Z cần phải trở thành một thế hệ tự học trên cơ sở phát triển lối tư duy tăng trưởng xanh (Green Growth), một lối sống theo văn hóa xanh và phong cách sống trong ngôi nhà toàn cầu.

Sứ mạng của hệ thống đại học hiện nay là phải cho ra đời những lớp người mới đáp ứng đầy đủ các tiêu chí của Công dân toàn cầu - Đây là chìa khóa để đất nước mở ra con đường hội nhập vào thế giới hiện đại trong thế kỷ XXI.

Đối với người lớn đang theo học các cơ sở đào tạo không chính quytrong hệ thống giáo dục tiếp tục

Những người lớn này chủ yếu thuộc về thế hệ X và Y. Việc học tập thuờng xuyên của họ về cơ bản được thực hiện tại các trung tâm học tập cộng đồng, nhàvăn hóa, các câu lạc bộ... Các cơ sở này cần có những chương trình giáo dục đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, bao gồm:

- Những kiến thức về dinh dưỡng theo xu hướng “Ăn xanh - sống lành” hoặc “Ăn sạch-sống xanh”.

- Những kiến thức về ngôi nhà xanh, để sống gần gũi với thiên nhiên. Nếu nhà ở mặt phố, cần có hiểu biết làm xanh hóa ngôi nhà như trồng cây ở ban công, ở sân thượng, không sử dụng những năng lượng tạo ra khói bụi gây ô nhiễm không khí. Tạo nên những căn phòng thông minh trong điều kiện cho phép.

- Những kiến thức để tạo việc làm hoặc để có thêm nghề phụ, tránh những việc làm của nền kinh tế nâu (Brown Econmy) đã lỗi thời.

- Những kiến thức số và kỹ năng số tối thiểu để sống thích ứng với sự chuyển đổi số trong các lĩnh vực trao đổi thông tin, giao lưu trên mạng, mua bán online,học tập trên các phương tiện thông minh như Smartphone, tablet...

Một số vấn đề quan trọng là, Hội Khuyến học đang trong giai đoạn đẩy mạnh phong trào thi đua học tập suốt đời mà kết quả cuối cùng là những mô hình gia đình học tập, dòng họ học tập, cộng đồng học tập, đơn vị học tập theo các bộ tiêu chí đánh giá trong Quyết dịnh số 242/QĐ-KHVN (28/7/2022) và mô hinh công dân học tập theo tiêu chí đánh giá trong Quyết định số 244/QĐ-KHVN (28/7/2022).

Chúng ta vẫn tuân thủ quy định giữ nguyên các năng lực cốt lõi và số lượng cùng nội dung “cứng” các kỹ năng cơ bản và các phẩm chất mong muốn. Tuy nhiên, cần có một hướng dẫn để các cá nhân, các tổ chức của hội phát huy sáng kiến làm “xanh hóa” các chỉ số đo trong bộ tiêu chí. Sự “xanh hóa”này sẽ giúp cho các tổ chức hội, các hội viên và những người dân tự giác xanh hóa đời sống gia đình, sinh hoạt dòng họ, các hoạt động của cộng đồng và các đơn vị, từ đó nâng cao chất lượng của các mô hình học tập. Trên cơ sở “trăm hoa đua nở”, đến tháng 12/2030, chúng ta sẽ tổng kết 10 năm triển khai các mô hình học tập. Tại thời điểm đó, Hội sẽ xây dựng những Bộ tiêu chí mới cho các mô hình học tập, gồm những năng lực cốt lõi, các kỹ năng số và kỹ năng xanh, những phẩm chất của con người có lối sống xanh, tư duy xanh trong một xã hội học tập xanh của kỷ nguyên xã hội thông minh.

GS.TS Pham Tất Dong

Nguyên PCT Thường trực, Tổng thư ký Hội Khuyến học Việt Nam