Người dân không phân loại rác sẽ bị từ chối thu gom
Theo dự thảo Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi), đơn vị thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt có quyền từ chối thu gom, vận chuyển chất thải sinh hoạt của hộ gia đình, cá nhân nếu không phân loại rác.
Báo cáo giải trình, tiếp thu những ý kiến của đại biểu Quốc hội về dự thảo Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi) tại phiên làm việc kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XIV diễn ra sáng 24/10, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Phan Xuân Dũng cho biết, dự thảo Luật đã chỉnh lý quy định về phân loại chất thải rắn sinh hoạt thành 3 loại cơ bản và căn cứ điều kiện kinh tế - xã hội của từng địa phương.
Theo đó, tại điều 76, chất thải rắn được phân chia thành 3 loại: Loại có khả năng tái sử dụng, tái chế; Chất thải thực phẩm; Chất thải rắn sinh hoạt khác. UBND cấp tỉnh sẽ quyết định việc phân loại cụ thể chất thải rắn sinh hoạt khác.
Dự thảo cũng đồng thời giao Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và môi trường hướng dẫn kỹ thuật về phân loại chất thải rắn sinh hoạt; hướng dẫn hình thức thu giá dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt theo khối lượng, chủng loại phát sinh.
Lộ trình thực hiện chậm nhất trước ngày 31/12/2024 như tại khoản 9 Điều 80 dự thảo Luật.
Cũng tại Điều 80 dự thảo quy định, chất thải rắn có khả năng tái sử dụng, tái chế được phân loại theo quy định không phải chi trả kinh phí thu gom, vận chuyển và xử lý, còn chất thải nguy hại phát sinh từ sinh hoạt của hộ gia đình, cá nhân được quản lý như đối với chất thải rắn có khả năng tái chế.
Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Phan Xuân Dũng cũng cho biết, dự thảo Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi) đã quy định giá tối đa đối với dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt; mức chi trả của hộ gia đình, cá nhân cho công tác thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt dựa trên lượng, loại chất thải phát sinh.
Tại điều 78 của dự thảo luật còn quy định, đơn vị thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt có quyền từ chối thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt của hộ gia đình, cá nhân không phân loại và không sử dụng bao bì đúng quy định và thông báo cơ quan có thẩm quyền để kiểm tra, xử lý theo quy định pháp luật; trừ trường hợp hộ gia đình, cá nhân sử dụng bao bì của chất thải rắn sinh hoạt khác theo quy định tại điểm c khoản 1 Điều 76 Luật này.
Hộ gia đình, cá nhân phải có trách nhiệm chuyển chất thải rắn sinh hoạt đã được phân loại đến điểm tập kết theo quy định hoặc chuyển giao cho đơn vị thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt.
Những năm qua, Việt Nam đang phải đối mặt với ô nhiễm do rác thải, nhất là chất thải rắn và rác thải nhựa gia tăng. Mỗi năm ước tính có hơn 1,8 triệu tấn nhựa được tạo ra tại Việt Nam nhưng chỉ 27% số đó được tái chế. Việt Nam cũng đang đối mặt với nguy cơ trở thành bãi tập kết rác toàn cầu với lượng rác thải nhựa tăng đến 200% trong năm qua.
Để xử lý hiệu quả bài toán rác thải, các chuyên gia môi trường cho rằng cần phân loại rác thải tại nguồn trước khi thu gom.
Phân loại rác tại nguồn có vai trò quan trọng trong quá trình làm giảm lượng rác thải ra môi trường. Đồng thời, giúp cho quá trình tái chế trở nên đơn giản và ít tốn kém. Tái chế rác là quá trình sử dụng các giải pháp công nghệ, kỹ thuật để thu lại các thành phần có giá trị, còn sử dụng được từ chất thải.
Những năm qua đã có nhiều dự án, mô hình thí điểm phân loại rác tại nguồn ở Hà Nội, Đà Nẵng, TP.HCM. Tuy nhiên đến nay việc phân loại rác tại nguồn vẫn chưa đem lại hiệu quả.
Có nhiều nguyên nhân khiến cho công tác phân loại rác thải tại nguồn chưa đạt mục đích đề ra. Chẳng hạn, có thể kể đến một số nguyên nhân như người dân chưa xây dựng được thói quen phân loại rác. Mặt khác, các cơ sở hạ tầng, phương tiện vận chuyển, nhà máy và nguồn lực để thu gom, xử lý chất thải phân loại… chưa đáp ứng được yêu cầu.
Minh Tuệ
