Mối liên hệ chặt chẽ giữa ô nhiễm không khí và biến đổi khí hậu

Ô nhiễm không khí và biến đổi khí hậu là hai vấn đề môi trường lớn nhất mà nhân loại đang phải đối mặt, và chúng có mối liên hệ chặt chẽ với nhau.

Ô nhiễm không khí và biến đổi khí hậu có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Việc đốt nhiên liệu hóa thạch không chỉ gây biến đổi khí hậu mà còn là nguyên nhân chính của ô nhiễm không khí. Vì vậy, những nỗ lực giảm thiểu biến đổi khí hậu cũng đồng thời giúp cải thiện chất lượng không khí, và ngược lại. Gần đây, Hội đồng Liên Chính phủ về Biến đổi Khí hậu của Liên Hợp Quốc đã cảnh báo rằng nếu quá trình sản xuất điện từ than không chấm dứt vào năm 2050, nhiệt độ Trái Đất sẽ tăng hơn 1,5 độ C và chúng ta có thể đối mặt với một cuộc khủng hoảng khí hậu lớn trong vòng 20 năm tới.

Mối liên hệ chặt chẽ giữa ô nhiễm không khí và biến đổi khí hậu - Ảnh 1 — *Ảnh minh họa. Nguồn: Internet.*

Biến đổi khí hậu đang làm gia tăng sự phổ biến của hai loại chất gây ô nhiễm không khí cực kỳ có hại cho sức khỏe con người, đó là bụi siêu mịn PM2.5 và ozone tầng đối lưu. Những chất này được hình thành từ khí thải của các hoạt động con người như giao thông và công nghiệp.

Tại Mỹ, biến đổi khí hậu còn gây ra nhiều tác động khác, đảo ngược các tiến bộ mà nước này đã đạt được thông qua các quy định và chính sách liên quan đến chất lượng không khí trong vài chục năm qua.

Jeremy Porter, trưởng nhóm nghiên cứu về tác động của biến đổi khí hậu thuộc tổ chức phi lợi nhuận First Street Foundation, gọi đây là "hình phạt của khí hậu" (climate penalty).

Ở những nơi không có các chính sách tương tự, hậu quả của hình phạt khí hậu còn nghiêm trọng hơn rất nhiều.

Các hạt bụi siêu mịn với đường kính dưới 2,5 micron (so với đường kính của sợi tóc người từ 50-180 micron) có thể xâm nhập vào phế nang trong phổi và vào máu, gây ra các bệnh về tim mạch, đột quỵ, các bệnh về đường hô hấp như ung thư phổi, từ đó làm trầm trọng thêm nhiều vấn đề sức khỏe và thậm chí dẫn đến tử vong sớm.

Lorenzo Labrador, nhà khoa học của WMO cho biết, các đợt nắng nóng và cháy rừng có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Khói từ các vụ cháy rừng chứa nhiều hóa chất độc hại, làm ô nhiễm không khí và gây hại cho sức khỏe con người, thực vật, hệ sinh thái và cây trồng. Cháy rừng không chỉ tạo ra một lượng lớn khí thải carbon và khí nhà kính, mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến hàng trăm triệu người.

Trong khi bụi từ xe cộ và nhà máy có thể được kiểm soát bằng công nghệ và các quy định hành chính, cháy rừng lại xảy ra khi hội tụ đủ các điều kiện tự nhiên và môi trường. Một khi cháy rừng đã bùng phát, chữa cháy là cách duy nhất để giảm thiểu các thiệt hại lớn hơn về xã hội và môi trường.

Các chuyên gia cho rằng, biến đổi khí hậu và ô nhiễm không khí là những vấn đề chính trị và xã hội phức tạp. Các nỗ lực ở mức độ cá nhân và cộng đồng chỉ có thể đạt được hiệu quả ở một mức độ nhất định.

Để đạt được những tác động lớn, cần có những quyết sách mạnh mẽ ở tầm quốc gia và toàn cầu, chẳng hạn như Hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc và cam kết trung hòa phát thải carbon (net zero) vào năm 2050 hoặc sớm hơn.

Hai vấn đề biến đổi khí hậu và chất lượng không khí không thể được xử lý riêng lẻ; chúng song hành với nhau và phải được giải quyết đồng thời.

Ô nhiễm không khí và biến đổi khí hậu là hai vấn đề môi trường lớn nhất mà nhân loại đang phải đối mặt, và chúng có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Khi chúng ta đốt cháy nhiên liệu hóa thạch để sản xuất năng lượng, các khí thải như carbon dioxide (CO₂), oxides of nitrogen (NOₓ) và sulfur dioxide (SO₂) được thải ra không khí.

Các khí này không chỉ làm ô nhiễm không khí mà còn là nguyên nhân chính gây ra hiệu ứng nhà kính, dẫn đến biến đổi khí hậu. Đặc biệt, bụi siêu mịn PM2.5 và ozone tầng đối lưu - được hình thành từ khí thải của giao thông và công nghiệp - là những chất gây ô nhiễm không khí cực kỳ có hại cho sức khỏe con người.

Biến đổi khí hậu làm gia tăng tần suất và cường độ của các hiện tượng thời tiết cực đoan như lũ lụt, hạn hán và cháy rừng, đồng thời dẫn đến sự gia tăng nồng độ của các chất gây ô nhiễm không khí. Các đợt nắng nóng và cháy rừng thường đi đôi với nhau, khi khói từ các vụ cháy rừng chứa nhiều hóa chất độc hại, làm ô nhiễm không khí và gây hại cho sức khỏe con người, thực vật, hệ sinh thái và cây trồng. Cháy rừng không chỉ tạo ra một lượng lớn khí thải carbon và khí nhà kính, mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến hàng trăm triệu người.

Theo các chuyên gia, biến đổi khí hậu và ô nhiễm không khí là những vấn đề chính trị và xã hội phức tạp. Để đạt được những tác động lớn, cần có những quyết sách mạnh mẽ ở tầm quốc gia và toàn cầu, chẳng hạn như Hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc và cam kết trung hòa phát thải carbon (net zero) vào năm 2050 hoặc sớm hơn. Hai vấn đề này không thể được xử lý riêng lẻ; chúng song hành với nhau và phải được giải quyết đồng thời. Vì vậy, để bảo vệ hành tinh và sức khỏe của con người, chúng ta cần hợp tác toàn cầu và hành động ngay lập tức.

Bích Ngọc