Kinh nghiệm xử lý ô nhiễm không khí từ các quốc gia trên thế giới
Ô nhiễm không khí là mối đe dọa lớn nhất và là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn thế giới. Vì vậy, các quốc gia phải cấp thiết hành động để cải thiện chất lượng không khí, bảo vệ sức khỏe con người.
Theo báo cáo Tình trạng Không khí toàn cầu năm 2020, ô nhiễm không khí gây ra 7 triệu ca tử vong sớm mỗi năm, trong đó khoảng 4 triệu ca tử vong xảy ra ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Ô nhiễm không khí ảnh hưởng đến sức khỏe con người và tăng trưởng kinh tế, gây thiệt hại cho nền kinh tế toàn cầu 5 nghìn tỉ USD mỗi năm.
Đây là một trong những nguyên nhân khiến các thành phố trên thế giới phải cấp thiết hành động để cải thiện chất lượng không khí.
Paris, Pháp
Thủ đô của nước Pháp đã ban hành quy định cấm các phương tiện gây ô nhiễm ra vào trung tâm thành phố, cấm xe hơi chạy quanh bờ sông Seine, nhường không gian cho cây xanh và người đi bộ.
Những biện pháp mới giúp giảm một lượng lớn khí carbon dioxide và nhất là nitrogen dioxide, một chất gây ô nhiễm phát ra từ khí thải xe hơi và cũng là nguyên nhân tiềm tàng gây các bệnh về hô hấp. Hiện thành phố đang hướng đến mục tiêu biến Paris trở thành “thành phố có thể đi bộ được”, với điểm nhấn người dân có thể thỏa mãn nhu cầu đi lại đến các điểm chỉ 15 phút đi bộ kết hợp với phương tiện giao thông công cộng.
Theo đánh giá của Karine Leger, Giám đốc Airparif, một tổ chức chuyên về giám sát chất lượng không khí, “chất lượng không khí tại Paris đã được cải thiện nhiều”. Ông cũng cho biết, có mối liên hệ giữa đại dịch Covid-19 với ô nhiễm không khí. Chính vì vậy, nâng cao chất lượng không khí sẽ là điểm trọng tâm trong chiến dịch của Paris về thu hút du lịch và các hoạt động kinh tế trong những năm tới.
Bắc Kinh, Trung Quốc
Từng là một trong những thành phố ô nhiễm hàng đầu thế giới, giờ đây, chất lượng không khí ở siêu đô thị 21 triệu dân của Trung Quốc đã cải thiện rõ rệt.
Sự thay đổi về chất lượng không khí đã cho thấy hiệu quả của chiến dịch chống ô nhiễm tại quốc gia này. Bắt đầu từ năm 2013, Trung Quốc đã đầu tư hàng tỉ USD vào kế hoạch hành động chống ô nhiễm không khí quốc gia. Đến năm 2014, Trung Quốc đã tuyên bố "cuộc chiến chống ô nhiễm" trên toàn quốc.
Quốc gia này đã ban hành nhiều quy định mới, tập trung vào 6 hướng chính, bao gồm kiểm soát ô nhiễm do xe cơ giới, kiểm soát ô nhiễm do nguyên liệu hóa thạch như than đá, kiểm soát các ngành công nghiệp gây ô nhiễm, kiểm soát ô nhiễm khói bụi, phục hồi các hệ sinh thái bị ô nhiễm và ứng dụng các công nghệ mới vào bảo vệ môi trường.
Đặc biệt, để kiểm soát ô nhiễm đốt than, chính quyền khuyến khích xây dựng dự án sử dụng khí gas và các nhiên liệu sạch để thay thế sử dụng than, Bắc Kinh đã đóng cửa các nhà máy than và cấm người dân ở các khu vực xung quanh dùng than để sưởi ấm, đẩy nhanh việc loại bỏ các ngành công nghiệp gây ô nhiễm cao và lạc hậu. Ngoài ra, thành phố này đã tăng lượng bao phủ cây xanh trong khu vực và vùng lân cận lên tới hàng trăm km2.
Seoul, Hàn Quốc
Hàn Quốc đã tạo được tiếng vang lớn khi triển khai chiến dịch chống ô nhiễm không khí hiệu quả. Những robot tự động được trang bị mạng 5G được triển khai tại các tổ hợp công nghiệp, giám sát chất lượng không khí. Hệ thống giám sát vệ tinh cũng cung cấp cho công chúng chỉ số chất lượng không khí theo thời gian thực.
Chính quyền Seoul cũng đã công bố kế hoạch về tạo ra “rừng trong phố”, trồng cây xanh dọc theo bờ sông và những cung đường để dẫn không khí vào trung tâm thành phố. “Rừng cây” này có nhiệm vụ hấp thụ các hạt bụi mịn gây hại và giúp giảm bức xạ nhiệt cho thành phố. Giới chức Thủ đô kỳ vọng sẽ tăng lượng phủ cây xanh thêm 30% vào năm 2030, đi cùng đó là triển khai có hiệu quả các mô hình vận tải bền vững, như đi bộ, đạp xe kết hợp sử dụng các phương tiện công cộng, bảo đảm số này đáp ứng 80% nhu cầu đi lại.
New York, Mỹ
New York đang chuyển mình theo xu hướng xanh hóa. Để cải thiện chất lượng không khí, cựu Thị trưởng Andrew Cuomo đề ra kế hoạch chi 1,4 tỉ USD cho các dự án năng lượng tái tạo, nhất là điện gió và điện mặt trời, cung ứng điện năng cho 430.000 hộ gia đình.
Đây là mức cam kết lớn nhất đối với năng lượng tái tạo xét trên quy mô bang tại Mỹ. Dự án sẽ đưa vào sử dụng trong năm 2022, giúp giảm 1,6 triệu tấn khí thải carbon, tương đương với hoạt động của 340.000 xe ô tô.
New York cũng là thành phố đi tiên phong trong đánh thuế tắc đường tại Mỹ, với phạm vi áp dụng được quy định tại quận Manhattan trung tâm. Xe ô tô đi vào các điểm nằm trong diện hạn chế sẽ chịu mức phí 10 - 15 USD cho mỗi lần ra vào ở giờ cao điểm. Số tiền thu được từ thuế tắc đường này sẽ được tái đầu tư cho hệ thống giao thông công cộng.
Bogota, Colombia
Khi áp đặt lệnh phong tỏa, Bogota cũng như nhiều thành phố khác trên thế giới ngưỡng ô nhiễm không khí giảm đáng kể. Trên cơ sở này, chính quyền Bogota đề ra một loạt những sáng kiến mới nhằm làm sạch bền vững khu vực vận tải, nhân tố được thị trưởng Mayor Claudia López cho rằng chiếm 70% ô nhiễm không khí ở Bogota.
Thủ đô Bogota lên kế hoạch áp tiêu chuẩn khí thải nghiêm ngặt đối với xe tải và các loại xe gây ô nhiễm lớn, phát triển hệ thống tàu điện metro có năng lực chuyên chở 8 triệu hành khách. Đồng thời, bổ sung thêm 60 km đường dành riêng cho người đi xe đạp hiện đang là 550 km trong thành phố.
Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, CO2 là khí nhà kính quan trọng nhất tồn tại lâu dài trong khí quyển liên quan đến hoạt động của con người, đóng góp khoảng 2/3 lực bức xạ. Hàng năm mức CO2 trung bình trên toàn cầu là khoảng 410,5 ppm vào năm 2019, tăng từ 407,9 ppm vào năm 2018, đã vượt qua mốc 400 ppm ở 2015. Mức tăng CO2 từ năm 2018 đến năm 2019 lớn hơn mức tăng từ năm 2017 đến 2018 và cũng lớn hơn mức trung bình trong thập kỷ qua.
Phát thải do đốt nhiên liệu hóa thạch và sản xuất xi măng, phá rừng và các hoạt động thay đổi sử dụng đất khác đã đẩy CO2 trong khí quyển năm 2019 lên 148% so với 278 ppm ở giai đoạn tiền công nghiệp khi có một sự cân bằng giữa khí quyển, đại dương và sinh quyển đất liền.
Lan Anh (T/h)
