Dự án thủy điện Nậm Xí Lùng 2A: Bộ Xây dựng chưa đồng tình điều chỉnh công suất và quy hoạch

Theo dõi KTMT trên

Hồ sơ điều chỉnh quy hoạch Dự án (DA) thủy điện Nậm Xí Lùng 2A còn thiếu nhiều nội dung quan trọng. Việc xây dựng công trình tạ̣i khu vực suối dốc, đồi núi cao tiềm ẩ̉n nhiều rủi ro mất an toàn… Đây chính là lý do khiến Bộ Xây dựng chưa thể đồng tình trong việc điều chỉnh quy hoạch thủy điện.

Dự án tiềm ẩn nhiều rủi ro, mất an toàn

Mới đây, Bộ Xây dựng vừa có văn bản phản hồi tới Bộ Công thương liên quan đến việc lấy ý kiến đối với hồ sơ điều chỉnh công suất và điện lượng bình quân năm đối với DA thủy điện Nậm Xí Lùng 2A.

Cụ thể, DA thủy điện Nậm Xí Lùng 2A được đề xuất xây dựng trên suối Nậm Xí Lùng, thuộc địa phận xã Pa Vệ Sử, huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu. DA có quy mô công suất 26 MW, phía Bộ Công thương và chủ đầu tư đang muốn điều chỉnh lên 29,65 MW. Qua nghiên cứu tài liệu, Bộ Xây dựng cho rằng, hồ sơ điều chỉnh quy hoạch còn thiếu những nội dung để có cơ sở đánh giá và xem xét việc điều chỉnh quy hoạch DA thủy điện.

Tìm hiểu thông tin cho biết, theo hồ sơ điều chỉnh quy hoạch gửi kèm Văn bản số 2163/BCT-ĐL ngày 26/4/2022 của Bộ Công thương, DA thủy điện Nậm Xí Lùng 2A được bố trí trên dòng suối Nậm Xí Lùng có độ dốc lớn, nhiều ghềnh thác nhỏ. Lưu lượng nước lũ của suối khá lớn và biến đổi rõ rệt theo mùa. Đây cũng là nguồn nước ngọt phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế- xã hội khu vực phía Bắc của huyện Mường Tè.

Mặt khác, hồ sơ DA vẫn chưa có đánh giá tổng thể bậc thang các công trình thủy điện có liên quan thuộc lưu vực suối Nậm Xí Lùng nhằm đảm bảo tính đồng bộ, hiệu quả trong việc phát triển các DA thủy điện theo quy định. Bộ Xây dựng cũng đề nghị bổ sung đánh giá sơ bộ về an toàn hồ, đập và an toàn các công trình có liên quan đến DA thủy điện Nậm Xí Lùng 2A đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật trong quá trình khai thác, vận hành an toàn công trình hồ, đập và đảm bảo an sinh cho người dân hạ du khu vực DA.

Theo đó, các phương án thiết kế sơ bộ các hạng mục: Cụm công trình đầu mối, hệ thống đập thủy điện, tuyến năng lượng, nhà máy thủy điện... cần được nghiên cứu, thiết kế căn cứ trên số liệu điều tra, khảo sát địa chất công trình, khảo sát địa chất thủy văn nhằm đảm bảo cơ sở đề ra các giải pháp thiết kế an toàn công trình và an toàn công trình lân cận trong khu vực DA. Tại phần cǎn cứ pháp lý của DA, cần rà soát để cập nhật, bổ sung đầy đủ các văn bản pháp luật chủ yếu có liên quan của DA.

Thận trọng đánh giá DA thủy điện Nậm Xí Lùng 2A, Bộ Xây dựng cho rằng, dự án nằm trong khu vực đồi núi trải dài, có độ cao trung bình so với mặt nước biển từ 684 - 1.150 m; địa hình dọc theo hai bờ suối chủ yếu là đồi núi có độ dốc cao, vách đá dựng đứng, có nhiều cây cối rậm rạp. Như vậy, khi đầu tư xây dựng sẽ có nhiều tác động đến môi trường.

Việc xây dựng công trình tại khu vực suối dốc, đồi núi cao tiềm ẩn nhiều rủi ro mất an toàn trong thi công xây dựng và vận hành về an toàn đập, hồ chứa, ổn định mái dốc, đào hầm..., đặc biệt là biến đổi cực đoan của thời tiết trong điều kiện biến đổi khí hậu hiện nay. Vì vậy, cần có phân tích, đánh giá về tính đặc thù nêu trên của DA làm cơ sở để đưa ra các giải pháp kỹ thuật sơ bộ nhằm đảm bảo hiệu quả kinh tế-xã hội của DA.

Chưa có cơ sở đánh giá và xem xét việc điều chỉnh quy hoạch

Thông tin cho biết, trước đó, tháng 9/2020, UBND tỉnh Lai Châu có Quyết định phê duyệt chủ trương đầu tư DA thủy điện Nậm Xí Lùng 2A. Chủ đầu tư là Cty CP Thủy điện Nậm Xí Lùng, trụ sở đóng tại TP Lai Châu. Chủ tịch HĐQT Cty là bà Trung Thị Nga, thường trú tại quận Bình Thạnh, TP HCM. Khi đầu tư DA nhà máy thủy điện, chủ đầu tư được UBND tỉnh Lai Châu ưu ái về thuế thu nhập DN; miễn, giảm tiền thuê đất, tiền sử dụng đất; ưu đãi về thuế nhập khẩu.

Cụ thể, DA thủy điện Nậm Xí Lùng 2A có 02 tổ máy với tổng công suất lắp máy 26 MW, điện lượng trung bình khoảng 84,15 triệu kWh/năm. Diện tích đất dự kiến các hạng mục mặt bằng công trình: 6,62 ha (bao gồm: Lòng hồ, cụm đầu mối, khu vực đường ống, nhà máy, trạm biến áp, khu phụ trợ, bãi chứa vật liệu...); diện tích đất dự kiến các công trình ngâm: 1,73 ha. Tổng vốn đăng ký đầu tư: 869.628 triệu đồng. Thời hạn hoạt động của DA là 50 năm. Tiến độ thực hiện DA: Khởi công quý I/2021 - hoàn thành quý IV/2023.

Với việc chưa tới thời hạn quý IV/2023 nhưng chủ đầu tư đã muốn đề xuất nâng công suất từ 26 MW lên 29,65 MW, Bộ Xây dựng cho rằng, cần được xem xét căn cứ vào các yêu cầu kỹ thuật của hệ thống điện khu vực DA, đảm bảo cân đối cơ cấu nguồn điện trong tổng thể phát triển ngành điện. Bộ Công thuơng đánh giá và chịu trách nhiệm về hồ sơ quy hoạch của DA nhằm đảm bảo tính pháp lý làm cơ sở xem xét hồ sơ điều chỉnh quy hoạch theo quy định đồng thời đảm bảo đúng mục tiêu, sự phù hợp và yêu cầu về cơ cấu nguồn điện trong Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia được phê duyệt.

Đồng thời, trong quyết định của UBND tỉnh Lai Châu ghi rõ: “Trường hợp có sự sai khác, thay đổi về nội dung đã quy định tại Quyết định chủ trương đầu tư thì nhà đầu tư phải trình UBND tỉnh xem xét, điều chỉnh trước khi thực hiện các buớc tiếp theo; Nhà đầu tư phải có giải pháp thiết kế, thi công các hạng mục công trình đảm bảo yêu cầu về kỹ thuật, an toàn, không làm ảnh huởng đến dòng chảy, môi trường, an toàn dân cư phía hạ lưu, nhất là vào mùa mưa lũ, không ảnh hưởng đến rừng và đảm bảo nguyên tắc điều hòa, phân phối tài nguyên nước theo quy định của Luật Tài nguyên nước, không chồng chéo ảnh hưởng đến các DA thủy điện khác”.

Bộ Xây dựng yêu cầu, DA thủy điện Nậm Xí Lùng 2A cần bổ sung cơ sở pháp lý điều chỉnh quy họạch đáp ứng các quy định tại Thông tư số 43/2012/TT-BCT ngày 27/12/2012 về quản lý quy hoạch, đầu tư xây dựng DA thủy điện và vận hành khai thác công trình thủy điện và các quy định hiện hành của pháp luật có liên quan.

Bộ Xây dựng cho ý kiến đối với hồ sơ điều chỉnh công suất và điện lượng bình quân năm Dự án thủy điện Nậm Xí Lùng 2A, tỉnh Lai Châu

Cũng với đây, ngày 13/5/2022, Bộ Xây dựng đã có công văn 1659/BXD-HĐXD gửi Bộ Công Thương cho ý kiến đối với hồ sơ điều chỉnh công suất và điện lượng bình quân năm Dự án thủy điện Nậm Xí Lùng 2A, tỉnh Lai Châu.

Dự án thủy điện Nậm Xí Lùng 2A được đề xuất xây dựng trên suối Nậm Xí Lùng thuộc địa phận xã Pa Vệ Sử, huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu. Dự án thuộc Quy hoạch thủy điện nhỏ toàn quốc trên địa bàn tỉnh Lai Châu và đã được Bộ Công Thương phê duyệt tại Quyết định số 550/QĐ-BCT ngày 05/02/2016, Quyết định số 1613/QĐ-BCT ngày 18/6/2020. Theo đó dự án có quy mô công suất 26MW. Hồ sơ điều chỉnh quy hoạch còn thiếu những nội dung sau để có cơ sở đánh giá và xem xét việc điều chỉnh quy hoạch thủy điện Dự án thủy điện Nậm Xí Lùng 2A, tỉnh Lai Châu:

- Theo hồ sơ điều chỉnh quy hoạch gửi kèm Văn bản số 2163/BCT-ĐL ngày 26/4/2022 của Bộ Công Thương thì Dự án thủy điện Nậm Xí Lùng 2A được bố trí trên dòng suối Nậm Xí Lùng là dòng suối có độ dốc lớn, nhiều ghềnh thác nhỏ. Lưu lượng nước lũ của suối Nậm Xí Lùng khá lớn và biến đổi rõ rệt theo mùa. Đây cũng là nguồn nước ngọt phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội khu vực phía Bắc của huyện Mường Tè.

Cần có đánh giá tổng thể bậc thang các công trình thủy điện có liên quan thuộc lưu vực suối Nậm Xí Lùng nhằm đảm bảo tính đồng bộ, hiệu quả trong việc phát triển các dự án thủy điện theo quy định; đồng thời cần bổ sung đánh giá sơ bộ về an toàn hồ, đập và an toàn các công trình có liên quan đến Dự án thủy điện Nậm Xí Lùng 2A đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật trong quá trình khai thác, vận hành an toàn công trình hồ, đập và đảm bảo an sinh cho người dân hạ du khu vực dự án.

- Thiết kế sơ bộ đã bao gồm các bản vẽ: Bản đồ vị trí thủy điện Nậm Xí Lùng 2A trong hệ thống bậc thang suối Nậm Xí Lùng; sơ đồ bậc thang quy hoạch thủy điện trên suối Nậm Xí Lùng; mặt bằng tim tuyến công trình; mặt bằng bố trí tổng thể công trình; cụm đầu mối thủy điện; hệ thống đập thủy điện; mặt bằng tổng thể tuyến năng lượng; các mặt cắt dọc, cắt ngang tuyến năng lượng; mặt bằng tổng thể và các mặt cắt nhà máy thủy điện; sơ đồ đấu nối Dự án thủy điện Nậm Xí Lùng 2A vào hệ thống điện quốc gia.

Cần rà soát để bổ sung các bản vẽ thể hiện phương án đấu nối của dự án vào lưới điện khu vực, hoàn chỉnh các bản vẽ thiết kế đảm bảo đúng quy cách theo quy định trong lĩnh vực hoạt động đầu tư xây dựng.

Đối với những nội dung điều chỉnh quy hoạch như đã được thể hiện tại Văn bản số 2163/BCT-ĐL ngày 26/4/2022 của Bộ Công Thương cũng như tại hồ sơ điều chỉnh quy hoạch cho thấy nội dung điều chỉnh quy hoạch chủ yếu là đề xuất điều chỉnh công suất lắp máy, không thay đổi sơ đồ khai thác và vị trí xây dựng công trình cũng như không thay đổi mực nước dâng của dự án. Tuy nhiên, các phương án thiết kế sơ bộ các hạng mục:

Cụm công trình đầu mối, hệ thống đập thủy điện, tuyến năng lượng, nhà máy thủy điện,... cần được nghiên cứu, thiết kế căn cứ trên số liệu điều tra, khảo sát địa chất công trình, khảo sát địa chất thủy văn nhằm đảm bảo cơ sở đề ra các giải pháp thiết kế an toàn công trình và an toàn công trình lân cận trong khu vực dự án.

Việc phân cấp các công trình của dự án cần thực hiện theo quy định tại Thông tư số 06/2021/TT-BXD ngày 30/6/2021 của Bộ trưởng Bộ Xây dựng quy định về phân cấp công trình xây dựng và hướng dẫn áp dụng trong quản lý hoạt động đầu tư xây dựng.

- Về tính khả thi và hiệu quả của dự án: Các nội dung liên quan tới giải tỏa công suất của hệ thống điện khu vực tỉnh Lai Châu cần được phân tích làm rõ để đảm bảo tính khả thi phương án đấu nối vào lưới điện khu vực. Đồng thời cần có phân tích, đánh giá đầy đủ về những khó khăn, thuận lợi và hiệu quả kinh tế-xã hội của dự án.

Hồ sơ điều chỉnh quy hoạch Dự án thủy điện Nậm Xí Lùng 2A, tỉnh Lai Châu đã bao gồm sơ bộ danh mục quy chuẩn, tiêu chuẩn áp dụng của dự án. Cần rà soát để cập nhật, bổ sung các quy chuẩn, tiêu chuẩn thay thế các quy chuẩn, tiêu chuẩn đã hết hiệu lực. Việc áp dụng quy chuẩn kỹ thuật, tiêu chuẩn xây dựng cần đảm bảo tính đồng bộ, tính khả thi của hệ thống tiêu chuẩn được áp dụng; tuân thủ quy định tại Điều 6 Luật Xây dựng số 50/2014/QH13, Điều 8 Nghị định số 15/2021/NĐ-CP ngày 03/3/2021 của Chính phủ quy định chi tiết một số nội dung về quản lý dự án đầu tư xây dựng.

Tại phần căn cứ pháp lý của dự án, cần rà soát để cập nhật, bổ sung đầy đủ các văn bản pháp luật chủ yếu có liên quan của dự án.

- Căn cứ hồ sơ điều chỉnh quy hoạch Dự án thủy điện Nậm Xí Lùng 2A, tỉnh Lai Châu nằm trong khu vực đồi núi trải dài, có độ cao trung bình so với mặt nước biển từ 684÷1150m; địa hình dọc theo hai bờ suối chủ yếu là đồi núi có độ dốc cao, vách đá dựng đứng, có nhiều cây cối rậm rạp.

Do vậy, khi đầu tư xây dựng sẽ có nhiều tác động đến môi trường. Việc xây dựng công trình tại khu vực suối dốc, đồi núi cao tiềm ẩn nhiều rủi ro mất an toàn trong thi công xây dựng và vận hành về an toàn đập, hồ chứa, ổn định mái dốc, đào hầm,... đặc biệt là biến đổi cực đoan của thời tiết trong điều kiện biến đổi khí hậu hiện nay. Vì vậy, cần có phân tích, đánh giá về tính đặc thù nêu trên của dự án làm cơ sở để đưa ra các giải pháp kỹ thuật sơ bộ nhằm đảm bảo hiệu quả kinh tế-xã hội của dự án.

- Về quản lý chi phí đầu tư xây dựng: Hồ sơ điều chỉnh quy hoạch Dự án thủy điện Nậm Xí Lùng 2A, tỉnh Lai Châu cần được rà soát, hoàn chỉnh đảm bảo các quy định tại Nghị định số 10/2021/NĐ-CP ngày 09/02/2021 của Chính phủ về quản lý chi phí đầu tư xây dựng và các văn bản hướng dẫn thi hành có liên quan để làm cơ sở chuẩn bị thu xếp nguồn vốn, lập kế hoạch vốn đầu tư đảm bảo hiệu quả kinh tế - xã hội của dự án.

Bùi Hằng