Dòng chảy sông Mekong xuống thấp kỷ lục, nguy cơ hạn hán khốc liệt ở hạ lưu
Báo cáo mới nhất vừa được Ủy hội sông Mekong (MRC) công bố đã đưa ra cảnh báo về tình trạng khô hạn nghiêm trọng tại nhiều khu vực dọc sông Mekong.
 |
| Sông Mekong ở biên giới Thái Lan-Lào. (Ảnh: International Rivers) |
Dựa trên kết quả theo dõi về điều kiện thủy văn ở vùng hạ lưu sông Mekong từ đầu năm đến tháng 7/2020, báo cáo cho biết lượng mưa thấp bất thường do bị ảnh hưởng bởi hiện tượng thời tiết El Nino, cộng với tình trạng dòng chảy thấp kéo dài từ năm ngoái và lượng nước tại các sông nhánh đổ về sông Mekong cũng có xu hướng ít hơn.
Kỷ lục đã được ghi nhận khi nguồn nước đổ về Biển Hồ (Tonle Sap) của Campuchia thấp bất thường gây "khô hạn gay gắt", đánh dấu mức hạn hán tồi tệ nhất kể từ năm 1997.
Nguyên nhân được đưa ra trong báo cáo là do hoạt động của các đập thủy điện trên dòng chính ở thượng lưu sông Mekong cũng như và các đập phụ lưu ở hạ nguồn có thể ảnh hưởng đến điều kiện dòng chảy xuống thấp như hiện nay. Tuy nhiên báo cáo nêu rõ MRC không có các dữ liệu chính thức để xác minh các tác động tiềm ẩn của các hoạt động tích nước ở phía đầu nguồn.
Báo cáo cũng đưa ra cảnh báo dòng chảy thấp hiện tại có thể tác động tiêu cực đến cuộc sống của người dân ở nhiều quốc gia do khu vực hạ du sông Mekong vốn là nguồn sống của 70 triệu người. Cụ thể, Campuchia có thể mất đi nguồn lợi thủy sản và nguồn nước tưới tiêu. Nghiêm trọng hơn là Việt Nam có thể bị sụt giảm năng suất lúa ở Đồng bằng sông Cửu Long, và tương tự khu vực nông nghiệp của Lào và Thái Lan cũng có thể bị ảnh hưởng.
Xu hướng dòng chảy ngược vào Biển Hồ thường xảy ra từ giữa tháng 5 đến giữa tháng 10, kéo dài trung bình 120 ngày. Tuy nhiên, năm nay điều này vẫn chưa xảy ra phổ biến, ngoại trừ hai lần cực kỳ ít đã xuất hiện vào tháng 7.
 |
| Sông Mekong cạn khô ở Đông Bắc Thái Lan. (Ảnh: VOV) |
Trước thực trạng đang lo ngại nêu trên, báo cáo đề xuất các nước thành viên MRC gồm Campuchia, Lào, Thái Lan và Việt Nam, cân nhắc đưa ra cảnh báo đối với người sử dụng và vận hành nước về tình hình nhằm đảm bảo việc sử dụng nước được quản lý một cách thận trọng nếu mực nước trong mùa lũ 2020 không có dấu hiệu cải thiện đáng kể.
Ủy ban sông Mekong cũng khuyến cáo các quốc gia ở hạ lưu sông Mekong nên tìm kiếm các nguồn nước thay thế để đảm bảo đủ nguồn cung trong nước và yêu cầu các nhà khai thác thủy điện và thủy lợi phải điều chỉnh hoạt động trong ngắn hạn để không xảy ra các sự cố.
Theo MRC, nếu dòng chảy về hạ nguồn vẫn tiếp tục thấp trong thời gian tới, bốn nước nên xem xét yêu cầu Trung Quốc xả “nước bổ sung”, giống như đã từng làm vào năm 2016, đặc biệt là trong mùa khô sắp tới.
Trước đó, trong báo cáo thường niên năm 2019 công bố ngày 16/6, MRC cho biết lưu lượng dòng chảy cực thấp và lũ lụt dữ dội xảy ra tại các cộng đồng khác nhau dọc sông Mekong trong năm 2019 và số đợt khô hạn ngày một gia tăng tại nhiều nơi khác nhau ở khu vực trong những năm gần đây là những dấu hiệu cho thấy khu vực sông Mekong đang phải đối mặt với các nguy cơ ngày một gia tăng từ các sự kiện và diễn tiến thời tiết cực đoan. Tình trạng hạn hán nghiêm trọng ở hạ lưu sông Mekong (LMB) đã gây thiệt hại kinh tế đáng kể. Ví dụ, tình trạng hạn hán trong năm 2016 đã khiến Thái Lan bị thiệt hại nghiêm trọng về kinh tế, ước lên tới khoảng 1,7 tỉ USD. Theo MRC, khu vực hạ lưu sông Mekong có thể sẽ phải đối mặt với những đợt hạn hán nghiêm trọng hơn trong 30-90 năm tới. Việc mực nước thay đổi nhanh do các hoạt động của thủy điện và lũ quét do biến đổi khí hậu cũng sẽ là những thách thức mà khu vực phải đối mặt trong tương lai… |
Mai Anh
