Đẩy mạnh chuyển đổi mô hình phát triển truyền thống sang nông nghiệp tái sinh, giảm phát thải

Theo dõi KTMT trên

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết: Nông nghiệp Việt Nam đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc đảm bảo an ninh lương thực và sinh kế cho trên 60% dân số sinh sống ở khu vực nông thôn; đóng góp 14,85% GDP của quốc gia. Trải qua đại dịch Covid-19, ngành nông nghiệp đã cho thấy vai trò bệ đỡ của nền kinh tế trong lúc khó khăn, bảo đảm nguồn cung lương thực, thực phẩm, hàng hóa thiết yếu, là cơ sở quan trọng để thực hiện an sinh, an dân trong đại dịch.

Tuy nhiên, nông nghiệp không chỉ là ngành chịu tác động mạnh mẽ của biến đổi khí hậu mà còn là nguồn gây phát thải khí nhà kính đáng kể. Các kết quả khảo sát cho thấy, sản xuất nông nghiệp góp khoảng 30% tổng lượng phát thải khí nhà kính toàn quốc. Phát thải khí trong sản xuất nông nghiệp tập trung chủ yếu ở các lĩnh vực trồng lúa nước, chăn nuôi và quản lý đất, sử dụng phân bón và quản lý đất phát thải, đốt tàn dư thực vật… Trong đó, gần 70% phát thải CO2 đến từ các hoạt động trồng trọt.

Dẫn chứng từ địa phương cho thấy, tại Đắk Lắk, sản xuất nông nghiệp chiếm cơ cấu chủ đạo trong nền kinh tế, do đó riêng lượng phân bón sử dụng trên địa bàn tỉnh khoảng hơn 1,2 triệu tấn/năm, trong đó phân vô cơ chiếm 60%, phân hữu cơ chiếm 40%.

Ngoài ra, trên địa bàn tỉnh có khoảng hơn 1,2 triệu tấn phế phụ phẩm và khoảng 4 triệu tấn chất thải trong chăn nuôi được dùng để sản xuất phân bón hữu cơ. Bình quân lượng phân bón sử dụng theo diện tích gieo trồng là 4 tấn/ha/năm. Giảm phát thải khí nhà kính trong sản xuất nông nghiệp hiện đang là yêu cầu cấp thiết, góp phần bảo vệ môi trường, nâng cao chất lượng sống của cộng đồng.

Chính vì vậy, Đắk Lắk đã định hướng sản xuất nông nghiệp theo hướng tập trung, bền vững, bảo vệ tài nguyên đất, nước và môi trường sinh thái theo hướng tăng trưởng xanh. Địa phương khuyến khích người dân duy trì lối sống hòa hợp với thiên nhiên ở nông thôn, ứng dụng ngày càng rộng rãi công nghệ tiên tiến nhằm sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, giảm lượng khí thải gắn với tái tạo rừng.

Phát biểu tại Diễn đàn “Nông nghiệp sinh thái: Giải pháp giảm phát thải và phát triển nông nghiệp bền vững” (tổ chức tại TP. Buôn Ma Thuột vào tháng trước), Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Quốc Doanh cho biết: Việt Nam đã có những cam kết với quốc tế về thực hiện giảm phát thải khí nhà kính trong sản xuất nông nghiệp. Đến nay, Bộ đang tích cực triển khai xây dựng Kế hoạch giảm nhẹ phát thải khí nhà kính ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, bao gồm kế hoạch “Giảm phát thải khí mê-tan trong lĩnh vực nông nghiệp đến năm 2030".

Cùng với đó, Bộ đẩy mạnh thực hiện “Chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050” đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt vào tháng 1/2022, với mục tiêu: Xây dựng nền nông nghiệp sản xuất hàng hóa, bảo đảm vững chắc an ninh lương thực quốc gia, góp phần quan trọng trong ổn định kinh tế - xã hội, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu và thực hiệu có hiệu quả các cam kết quốc tế về giảm phát thải nhà kính.

Xây dựng nền sản xuất có trách nhiệm

Để thực hiện các chiến lược, cam kết quốc tế, Việt Nam cần phải nỗ lực rất lớn, không chỉ từ phía Chính phủ, mà cả khối tư nhân, doanh nghiệp, người sản xuất trực tiếp cùng tham gia thực hiện ở các quy mô khác nhau. cùng phát triển một nền nông nghiệp xanh, carbon thấp và bền vững. Thời gian qua, thông qua hợp tác công tư tại tỉnh Đắk Lắk nhiều hộ nông dân đã áp dụng mô hình phát triển bền vững gắn với nông nghiệp tái sinh đã mang về những kết quả ban đầu.

Nông nghiệp tái sinh nhằm mục đích bảo tồn và khôi phục đất nông nghiệp, hệ sinh thái và các tài nguyên quan trọng của nó bao gồm đất, đa dạng sinh học và nước, mang lại lợi ích cho nông dân, môi trường và xã hội nói chung. Những lợi ích này bao gồm thu giữ carbon trong đất và sinh khối thực vật; cải thiện sức khỏe và độ phì nhiêu của đất; giảm sử dụng hóa chất nông nghiệp và giảm phát thải ròng khí nhà kính.

Do đó, nông nghiệp tái sinh cũng nhằm mục đích giảm sự phụ thuộc của nông dân vào các yếu tố đầu vào của nông nghiệp, cải thiện khả năng chống chịu của đất nông nghiệp đối với biến đổi khí hậu và mang lại lợi ích cho sinh kế của nông dân. Mô hình này đã được triển khai và áp dụng tại trên nhiều diện tích cà phê tại Đắk Lắk và thu được được những thành công ban đầu. Đầu tư nông nghiệp tái sinh mà giảm 40%-60% lượng nước tiêu thụ trong tưới tiêu và tối ưu hóa 20% việc sử dụng phân bón bằng cách đưa vào sản xuất phân compost làm từ vỏ và bã cà phê.  

Với mục tiêu là sản xuất có trách nhiệm giảm phát thải CO2 để hướng tới lộ trình giảm phát thải CO2 xuống mức "zero" (bằng 0) vào năm 2050, đồng thời đóng góp vào mục tiêu giảm khí thải nhà kính (GHG), nhiều năm qua Công ty TNHH MTV Xuất nhập khẩu 2/9 Đắk Lắk (Simexco Đắk Lắk) đã triển khai thực hiện các chương trình canh tác cà phê, hồ tiêu bền vững.

Hiện nay nông dân trong dự án của Simexco đã giảm được 25% lượng nước tưới, hạn chế tối đa việc khai thác mạch nước ngầm. Dựa vào kết quả phân tích đất, bón phân theo khuyến cáo, nông dân đã giảm được lượng phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật 15%; tăng phân hữu cơ vi sinh, tận dụng phế phụ phẩm nông nghiệp để ủ phân hữu cơ; đưa ra quy trình ủ phân hữu cơ để nông dân áp dụng hiệu quả.

Ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ NN&PTNT) nhấn mạnh: "Cần phải có cơ chế chính sách thúc đẩy nông nghiệp sinh thái. Cần rà soát cơ chế chính sách bổ sung những chỗ còn thiếu và chúng tôi cũng sẽ phối hợp với các doanh nghiệp, các địa phương để chúng ta có những cụm ngành đổi mới sáng tạo hay những cụm ngành về vườn ươm cho đổi mới sáng tạo. Rất mong chúng ta có những hành động trên thực tiễn thúc đẩy càng mạnh, lan rộng càng mạnh càng tốt, hướng tới một nền nông nghiệp sinh thái nông thôn hiện đại, nông dân văn minh”.

Hải Anh