Chợ nổi Cái Răng: Cần giải bài toán bảo tồn bản sắc và phát triển bền vững

Theo dõi KTMT trên

Chợ nổi - Nét đặc trưng của vùng Đồng bằng sông Cửu Long

Chợ nổi không chỉ đơn thuần là một địa điểm thương mại mà còn là một phần quan trọng của bản sắc văn hóa địa phương, phản ánh lối sống, phong tục tập quán và giá trị truyền thống của cộng đồng. Mỗi buổi sáng, chợ nổi như một bức tranh sống động với những chiếc thuyền đầy ắp trái cây tươi ngon, rau củ và các sản phẩm địa phương. Những chiếc thuyền này, được trang trí bằng cột bông, không chỉ là phương tiện vận chuyển mà còn là cách thể hiện văn hóa và bản sắc của người dân nơi đây.

Tại chợ nổi Cái Răng, hoạt động mua bán không chỉ đơn thuần là giao dịch hàng hóa, mà còn là một hình thức giao lưu văn hóa. Tiếng gọi mời khách hàng của các thương lái, những cuộc trao đổi hàng hóa và cả những câu chuyện được chia sẻ giữa các bà con đều là những phần không thể thiếu trong bức tranh văn hóa của khu chợ này. Các món ăn đặc sản miền Tây như bún mắm, bún riêu, bánh xèo, banh tiêu... hay các loại trái cây nhiệt đới như dứa, xoài, bưởi,... không chỉ phục vụ nhu cầu ăn uống mà còn mang trong mình câu chuyện về lịch sử, nguồn gốc và sự phát triển của vùng đất này.

Ngoài việc là một trung tâm thương mại quan trọng, chợ nổi còn là nơi lưu giữ và bảo tồn các truyền thống và phong tục tập quán của người dân miền Tây. Những ngày lễ hội, chợ nổi trở nên đặc biệt hơn với các hoạt động văn hóa, từ lễ hội nước đến các trò chơi dân gian, tạo nên một không khí vui tươi, sôi động và đậm đà bản sắc dân tộc. Những nét văn hóa này không chỉ thu hút du khách mà còn giúp duy trì và phát huy giá trị văn hóa truyền thống trong lòng cộng đồng.

Xu hướng du lịch và áp lực phát triển 

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển không ngừng của ngành du lịch, chợ nổi đang đối mặt với những áp lực phát triển chưa từng có. Sự gia tăng mạnh mẽ của du lịch đã mang đến những cơ hội mới, nhưng đồng thời cũng đặt ra những thách thức lớn.

Xu hướng du lịch ngày càng tăng đã khiến cho chợ nổi trở thành một điểm đến sầm uất, thu hút hàng nghìn du khách mỗi ngày. Điều này dẫn đến tình trạng quá tải, gây áp lực lên cơ sở hạ tầng, môi trường và cuộc sống của người dân địa phương. Việc thương mại hóa quá mức khiến cho nhiều nét đặc trưng văn hóa truyền thống bị mai một, thay vào đó là những dịch vụ du lịch đồng loạt và thiếu tính bản địa. Áp lực phát triển cũng dẫn đến tình trạng ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, khi lượng rác thải từ du khách tăng cao, chất lượng nước sông bị suy giảm. Từ đây cũng đặt ra câu hỏi về cách cân bằng giữa bảo tồn giá trị văn hóa và khai thác tiềm năng du lịch.

Một trong những xu hướng nổi bật là sự gia tăng mạnh mẽ của du lịch trải nghiệm và du lịch bền vững. Du khách hiện đại không chỉ tìm kiếm những điểm đến đẹp mà còn mong muốn có những trải nghiệm chân thật. Điều này dẫn đến việc nhiều địa phương bao gồm cả chợ nổi Cái Răng, phải đối mặt với áp lực không nhỏ trong việc cải thiện chất lượng dịch vụ, cơ sở hạ tầng và môi trường du lịch để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách du lịch. Các hoạt động như xây dựng bến tàu mới, nâng cấp các phương tiện giao thông và cải thiện vệ sinh môi trường đều trở thành ưu tiên hàng đầu.

Tuy nhiên, sự phát triển này đi kèm với nguy cơ làm mất đi bản sắc văn hóa và sự nguyên sơ của các điểm đến. Khi lượng khách du lịch tăng cao, các hoạt động thương mại và dịch vụ cũng phải thay đổi để phù hợp với nhu cầu của du khách. Điều này có thể dẫn đến sự thay đổi trong cách thức hoạt động của các cơ sở truyền thống, làm giảm đi phần nào vẻ đẹp văn hóa độc đáo mà khu vực đã duy trì trong nhiều thế kỷ.

Hơn nữa, sự gia tăng lượng khách du lịch có thể gây áp lực lớn lên môi trường và cơ sở hạ tầng hiện có. Tình trạng ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường và sự suy giảm chất lượng dịch vụ là những vấn đề thường xuyên xảy ra tại các điểm du lịch nổi tiếng, đặc biệt là tại các khu vực nhạy cảm về môi trường như chợ nổi, việc kiểm soát chất lượng môi trường và hạn chế tác động tiêu cực từ du lịch là điều cực kỳ quan trọng.

Để đối phó với những áp lực này, địa phương cần phải có kế hoạch phát triển du lịch bền vững và hiệu quả, bao gồm việc xây dựng chính sách quản lý du lịch hợp lý, cân bằng giữa phát triển và bảo tồn và tăng cường sự tham gia của cộng đồng địa phương trong quá trình quy hoạch và quản lý du lịch. Cùng với đó, việc nâng cao nhận thức của du khách về bảo vệ môi trường và văn hóa cũng là một yếu tố quan trọng giúp duy trì sự phát triển bền vững của ngành du lịch.

Thông tin với báo chí, bà Đào Thị Thanh Thúy - Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch TP Cần Thơ nhận định, chợ nổi là nơi giao dịch giữa các thương hồ, khi đường bộ phát triển thì sẽ dần mai một. Tuy nhiên giá trị văn hóa di sản chợ nổi này cần có kế hoạch để bảo tồn.

Do đó,  trong thời gian tới Sở sẽ phối hợp chặt với sở ngành, địa phương rà soát lại, để tham mưu hoạt động bảo tồn và du lịch song song, vì chỉ phát triển du lịch không thì không bảo tồn được chợ nổi Cái Răng. Bởi lẽ, chỉ một đoạn đường sông qua khu vực chợ nổi Cái Răng liên quan nhiều cơ quan trung ương, địa phương quản lý, nên thận trọng trên cơ sở khảo sát của các sở, ngành, địa phương để tham mưu cho được việc quy hoạch lại các điểm khu vực chợ nổi này.

Hồng Gấm