Biến đổi khí hậu có thể làm gia tăng sự xuất hiện của SARS-CoV-2

Theo dõi KTMT trên

Biến đổi khí hậu thúc đẩy mầm bệnh lây truyền

Những thay đổi về khí hậu bao gồm sự gia tăng nhiệt độ, ánh sáng mặt trời và carbon dioxide trong khí quyển - ảnh hưởng đến sự phát triển của thực vật và cây cối - đã làm thay đổi môi trường sống tự nhiên từ vùng cây bụi nhiệt đới sang vùng thảo nguyên nhiệt đới và rừng rụng lá. Điều này đã tạo ra môi trường thích hợp cho nhiều loài dơi chủ yếu sống trong rừng.

Nghiên cứu chỉ ra rằng, trong thế kỷ qua, biến đổi khí hậu đã thúc đẩy sự gia tăng số lượng loài dơi ở các khu vực xung quanh Trung Phi và các khu vực rải rác ở Trung và Nam Mỹ.

Nghiên cứu cũng nêu rõ những thay đổi quy mô lớn về kiểu thảm thực vật ở tỉnh Vân Nam, phía Nam Trung Quốc và các vùng lân cận ở Myanmar và Lào trong thế kỷ qua. Số lượng Coronavirus trong một khu vực có mối liên hệ chặt chẽ với số lượng các loài dơi khác nhau hiện có. Theo nghiên cứu, có thêm 40 loài dơi đã di chuyển vào tỉnh Vân Nam trong thế kỷ qua, chứa thêm khoảng 100 loại Coronavirus do dơi sinh ra.

TS Robert Beyer, nhà nghiên cứu của Khoa Động vật học thuộc Đại học Cambridge (Anh), tác giả đầu tiên của nghiên cứu cho biết: “Biến đổi khí hậu trong thế kỷ qua đã khiến môi trường sống ở tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) phù hợp với nhiều loài dơi hơn. Việc hiểu được sự phân bố toàn cầu của các loài dơi đã thay đổi như thế nào do biến đổi khí hậu có thể đóng vai trò quan trọng trong việc truy xuất nguồn gốc của đợt bùng phát Covid-19”.

Để có được kết quả này, các nhà nghiên cứu đã tạo ra một bản đồ thảm thực vật trên thế giới tương tự cách đây 1 thế kỷ, sử dụng các bản ghi về nhiệt độ, lượng mưa và độ che phủ của mây. Sau đó, họ sử dụng thông tin về yêu cầu thảm thực vật của các loài dơi trên thế giới để tìm ra sự phân bố toàn cầu của từng loài vào đầu những năm 1900. Tiếp đó, họ so sánh điều này với các phân bố hiện tại để nhận thấy sự phong phú về loài, số lượng các loài khác nhau, đã thay đổi như thế nào trên toàn cầu trong thế kỷ qua do biến đổi khí hậu.

“Biến đổi khí hậu làm thay đổi môi trường sống khiến các loài dơi phải di chuyển từ khu vực này đến khu vực khác, mang theo virus của chúng. Điều này không chỉ làm thay đổi các khu vực có virus mà có thể làm gia tăng sự tương tác mới giữa động vật và virus, gây ra nhiều loại virus có hại hơn”, TS Beyer cho biết.

Mỗi loài dơi chứa trung bình 2,7 loại Coronavirus

Trên thế giới, số lượng dơi mang khoảng 3.000 loại Coronavirus khác nhau, trong đó, mỗi loài dơi chứa trung bình 2,7 loại Coronavirus và hầu hết không biểu hiện triệu chứng. Số lượng các loài dơi gia tăng trong một khu vực cụ thể, do biến đổi khí hậu, có thể làm tăng khả năng xuất hiện, lây truyền hoặc tiến hóa một loại Coronavirus gây hại cho con người.

Đa số các Coronavirus do dơi mang theo không thể lây sang người. Tuy vậy, một số loại Coronavirus lây nhiễm sang người rất có thể bắt nguồn từ loài dơi, trong đó, có 3 loại có thể gây tử vong cho con người: Hội chứng Hô hấp Trung Đông (MERS), Hội chứng Hô hấp Cấp tính nặng (SARS) CoV-1 và CoV-2.

Khu vực điểm nóng về sự gia tăng phong phú loài dơi do khí hậu trong nghiên cứu cũng là nơi cư trú của tê tê, loài vật được cho là vật chủ trung gian của SARS-CoV-2. Virus này có thể đã nhảy từ dơi sang những con vật này, sau đó, chúng được bán tại một chợ động vật hoang dã ở Vũ Hán - nơi xảy ra đợt bùng phát đầu tiên trên người.

Các nhà nghiên cứu tiếp tục kêu gọi nhằm thúc giục những nhà hoạch định chính sách nhận thức rõ tác động của biến đổi khí hậu trong việc bùng phát các bệnh do virus, từ đó, đưa giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu vào các chương trình phục hồi kinh tế từ đại dịch Covid-19. Dịch bệnh Covid-19 đã gây ra thiệt hại lớn về kinh tế và xã hội. Các quốc gia cần phải nhanh chóng hành động để giảm thiểu rủi ro sức khỏe do các bệnh truyền nhiễm bằng cách giảm thiểu biến đổi khí hậu.

“Thực tế, biến đổi khí hậu có thể đẩy nhanh việc lây truyền mầm bệnh từ động vật hoang dã sang con người nên việc giảm lượng khí thải toàn cầu là một lời cảnh báo khẩn cấp”, GS Camilo Mora tại Đại học Hawai’i tại Manoa (Mỹ), người khởi xướng dự án khẳng định.

Các nhà nghiên cứu cho rằng, cần phải hạn chế việc mở rộng các khu vực đô thị, đất canh tác và bãi săn vào môi trường sống tự nhiên để giảm sự tiếp xúc giữa con người và động vật mang bệnh.

Mai Đan