Tín dụng xanh: Lối đi cho doanh nghiệp thích ứng khí hậu

Theo dõi KTMT trên

Tín dụng xanh – xu thế tất yếu trong phát triển bền vững

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng gay gắt, những trận mưa bất thường, nắng nóng kỷ lục hay dòng chảy bất ổn đang tác động trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của nhiều ngành. Khi môi trường trở thành yếu tố sống còn trong chiến lược dài hạn, tín dụng xanh đã và đang nổi lên như một công cụ tài chính giúp doanh nghiệp thay đổi cách tiếp cận phát triển.

Tín dụng xanh là các khoản vay được cấp cho những dự án thân thiện với môi trường – như năng lượng tái tạo, xử lý nước thải, giao thông sạch, công trình tiết kiệm năng lượng, nông nghiệp hữu cơ hay công nghệ giảm phát thải. Đây không chỉ là một thuật ngữ tài chính, mà còn là minh chứng cho một lối đi mới: làm ăn bền vững, thích ứng khí hậu mà vẫn có tăng trưởng.

Tại Việt Nam, nhiều ngân hàng thương mại như BIDV, Vietcombank, Agribank... đã triển khai sản phẩm tín dụng xanh, ưu đãi lãi suất và hỗ trợ kỹ thuật cho các dự án có tác động tích cực đến môi trường. Một số tổ chức quốc tế như ADB, IFC cũng đang hợp tác với ngân hàng trong nước để cung cấp nguồn vốn xanh giá rẻ. Chẳng hạn, năm 2023, IFC đã giải ngân hơn 100 triệu USD cho một ngân hàng thương mại Việt Nam nhằm tài trợ các khoản vay xanh ở lĩnh vực nông nghiệp và sản xuất sạch.

Tín dụng xanh đang ngày càng trở thành một yếu tố quan trọng trong đánh giá ESG (môi trường – xã hội – quản trị) – bộ tiêu chuẩn mà các nhà đầu tư, tổ chức quốc tế và đối tác toàn cầu quan tâm khi lựa chọn doanh nghiệp để hợp tác. Việc sở hữu danh mục tín dụng xanh không chỉ giúp doanh nghiệp nâng cao uy tín, mà còn là điều kiện để tiếp cận các thị trường khó tính như châu Âu, Nhật Bản hay Mỹ – nơi các yêu cầu về phát thải ngày càng siết chặt.

Tuy nhiên, để tiếp cận được tín dụng xanh, doanh nghiệp cần chứng minh tác động thực sự của dự án đến môi trường, thông qua hệ thống đánh giá, báo cáo khoa học và minh bạch. “Đây không phải là cuộc đua phong trào. Nếu không có chiến lược xanh hóa bài bản và thực chất, doanh nghiệp sẽ sớm bị loại khỏi cuộc chơi vốn xanh đang ngày càng khốc liệt,” một chuyên gia ngân hàng nhận định.

Rào cản tiếp cận và kỳ vọng chuyển đổi thực chất

Dù được đánh giá là xu hướng tất yếu, tín dụng xanh vẫn là một khái niệm khá xa lạ với nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là nhóm doanh nghiệp nhỏ và vừa – lực lượng chiếm hơn 90% nền kinh tế. Một rào cản lớn là năng lực lập hồ sơ dự án xanh còn hạn chế. Nhiều doanh nghiệp chưa thể chứng minh hiệu quả môi trường của dự án, thiếu báo cáo tác động môi trường, thậm chí chưa hiểu rõ tiêu chuẩn để được gọi là “xanh”.

Không chỉ từ phía doanh nghiệp, bản thân các ngân hàng cũng đang loay hoay xây dựng bộ tiêu chí rõ ràng để đánh giá một dự án có thực sự xanh hay không. Do chưa có hành lang pháp lý và tiêu chuẩn chung, việc thẩm định các khoản vay xanh khiến nhiều ngân hàng e dè vì lo ngại rủi ro tín dụng.

Tuy vậy, vẫn có những mô hình cho thấy khả năng tiếp cận tín dụng xanh không phải là bất khả thi. Nếu có định hướng rõ ràng và cam kết chuyển đổi thực chất, tín dụng xanh là hoàn toàn khả thi. Tuy nhiên, điều doanh nghiệp cần không chỉ là tiền, mà là một hệ sinh thái hỗ trợ từ chính sách đến tư vấn kỹ thuật và đào tạo.

Về phía chính sách, Chính phủ đã ban hành Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021–2030, với nhiều mục tiêu thúc đẩy tài chính xanh. 

Ở tầm quốc tế, xu hướng tiêu dùng và thương mại xanh đang định hình lại chuỗi cung ứng toàn cầu. Doanh nghiệp Việt, nếu không kịp thích nghi, có thể bị loại khỏi thị trường xuất khẩu vì không đạt tiêu chuẩn môi trường. Nhưng ngược lại, nếu chuyển đổi sớm và hiệu quả, họ có cơ hội dẫn đầu trong cuộc đua bền vững.

Tín dụng xanh không đơn thuần là một khoản vay ưu đãi, mà là cây cầu nối giữa kinh tế và môi trường – giữa lợi nhuận ngắn hạn và phát triển dài hạn. Với sự đồng hành của ngân hàng, chính sách và ý chí chuyển đổi của doanh nghiệp, tín dụng xanh sẽ là công cụ hữu hiệu giúp nền kinh tế Việt Nam vững vàng hơn trong thời đại khí hậu biến động. Muốn đi xa, cần đi xanh – và đi cùng nhau.

BN