Những điểm đáng chú ý của Luật Điện lực (sửa đổi) mới được thông qua

Theo dõi KTMT trên

Chiều 30/11, với 439/463 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành (chiếm 91,65% tổng số đại biểu Quốc hội tham gia biểu quyết), Quốc hội đã thông qua Luật Điện lực (sửa đổi).

Theo đó, Luật Điện lực (sửa đổi) được thông qua còn 81 điều, giảm 49 điều so với dự thảo Chính phủ trình Quốc hội.

Luật tập trung sửa đổi, bổ sung các quy định về quy hoạch phát triển điện lực, đầu tư xây dựng dự án điện lực và phát triển điện năng lượng tái tạo, điện năng lượng mới.

Đây là dự án Luật quan trọng, có tác động lớn đến nền kinh tế, đảm bảo cho các mục tiêu tăng trưởng, phát triển của đất nước cũng như an ninh năng lượng quốc gia. Luật Điện lực (sửa đổi) có hiệu lực từ ngày 01/02/2025.

Tại Luật Điện lực 2024, nhiều chính sách mới về giá, hợp đồng mua bán điện mang tính chất cấp tiến cũng đã được quy định rõ ràng trong luật như: Hợp đồng kỳ hạn điện được quy định rõ là thỏa thuận bằng văn bản giữa các bên về việc mua bán sản lượng điện năng tại một thời điểm cụ thể trong tương lai với một mức gia đã được thống nhất. Hợp đồng tương lai điện là hợp đồng kỳ hạn được tiêu chuẩn hóa các nội dung chính của hợp đồng quy định tại luật này và được niêm yết trên sàn giao dịch tập trung trên thị trường điện kỳ hạn.

Một số vấn đề về thị trường như: Thị trường điện cạnh tranh; thị trường điện giao ngay; thị trường điện kỳ hạn… cũng được quy định rất cụ thể. Như thị trường điện kỳ hạn với các hợp đồng kỳ hạn sẽ giúp các thành viên tham gia thị trường điện quản lý rủi ro tài chính liên quan đến giá điện và công suất phát thay đổi trên thị trường giao ngay. Cũng thông qua các hợp đồng này, các thành viên viên thực hiện kế hoạch phát triển và huy động công suất theo kế hoạch ngắn hạn hoặc dài hạn… Việc này giúp cho kết cấu thị trường điện đa dạng, đầy đủ các cơ chế thị trường liên quan nhằm thương mại hóa, thúc đẩy cạnh tranh các hoạt động và giao dịch của hệ thống điện.

Về giá điện, giá dịch vụ về điện và thị trường điện (Chương V): Đối với nội dung xóa bỏ bù chéo giá điện, Ủy ban thường vụ Quốc hội (UBTVQH) thấy rằng, việc giảm dần tiến tới xóa bỏ bù chéo giá điện giữa các nhóm khách hàng, giữa các vùng miền là cần thiết theo tinh thần Nghị quyết số 55-NQ/TW. Hiện nay, giá bán lẻ điện đang áp dụng thống nhất toàn quốc, có bù chéo giá điện giữa các vùng miền. Đối với bù chéo giá điện giữa các nhóm khách hàng, cần giảm dần và tiến tới xóa bỏ thông qua xây dựng cơ cấu biểu giá bán lẻ điện phản ánh chi phí theo đặc điểm tiêu thụ điện gây ra cho hệ thống điện.

Một trong những nội dung rất đáng chú ý của Luật Điện lực (sửa đổi) là tại Điều 41 quy định về việc mua bán điện trên thị trường điện cạnh tranh theo các cấp độ, ví dụ như việc mua bán bán thông qua hợp đồng kỳ hạn điện, hợp đồng quyền chọn mua điện hoặc bán điện, hợp đồng tương lai điện giữa các bên bán điện và bên mua điện.

Đối với mục đích bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, Nhà nước độc quyền trong các hoạt động: Điều độ hệ thống điện quốc gia; đầu tư xây dựng và vận hành dự án nhà máy điện hạt nhân, nhà máy thuỷ điện chiến lược đa mục tiêu, lưới điện truyền tải quan trọng từ cấp điện áp 220 kV trở lên theo danh mục do Thủ tướng Chính phủ quyết định; vận hành lưới điện truyền tải, trừ lưới điện truyền tải do các thành phần kinh tế ngoài nhà nước đầu tư xây dựng.

Bên cạnh đó, Chính sách phát triển điện vùng nông thôn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, hải đảo và vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn bao gồm: Ưu tiên ngân sách nhà nước, kết hợp huy động các nguồn lực trong nước và nước ngoài cho đầu tư phát triển nguồn điện, lưới điện bảo đảm cung cấp điện an toàn, thường xuyên, tin cậy cho các hộ gia đình và phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh tại địa phương.

Đồng thời, ưu đãi về đầu tư, tài chính và ưu đãi, hỗ trợ khác đối với các tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài xây dựng nguồn, lưới điện, kinh doanh cấp điện cho các hộ gia đình bảo đảm bền vững và hiệu quả.

Luật Điện lực (sửa đổi) cũng nêu rõ, thu hút mọi thành phần kinh tế tham gia đầu tư xây dựng công trình nguồn điện, lưới điện theo quy hoạch phát triển điện lực, phương án phát triển mạng lưới cấp điện trong quy hoạch tỉnh, kế hoạch thực hiện quy hoạch phát triển điện lực, hoạt động phát điện, phân phối điện, bán buôn điện, bán lẻ điện; các thành phần kinh tế ngoài nhà nước được vận hành lưới điện do mình đầu tư xây dựng theo quy định của pháp luật.

Dự án điện lực sử dụng vốn hỗ trợ phát triển chính thức, vốn vay ưu đãi của nhà tài trợ nước ngoài của doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ hoặc doanh nghiệp do doanh nghiệp này nắm giữ 100% vốn điều lệ làm chủ đầu tư thuộc danh mục ưu tiên đầu tư của Nhà nước được vay lại vốn và cơ quan cho vay lại không chịu rủi ro tín dụng theo quy định của Luật Quản lý nợ công.

Bên cạnh đó, có cơ chế phát triển các dự án điện lực phù hợp với cấp độ thị trường điện cạnh tranh trên cơ sở bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia và an ninh tài chính quốc gia, bảo đảm lợi ích của Nhà nước và Nhân dân, ổn định kinh tế vĩ mô trong từng thời kỳ, bao gồm: sản lượng điện hợp đồng tối thiểu dài hạn và thời gian áp dụng, nguyên tắc tính giá điện, bảo đảm thực hiện dự án đầu tư, thời hạn của chính sách đối với từng trường hợp.

Luật cũng quy định, khuyến khích nhà máy điện sử dụng nhiên liệu hóa thạch chuyển đổi sang các nguồn nhiên liệu phát thải thấp, lắp đặt các thiết bị, hệ thống thu giữ carbon để giảm phát thải ra môi trường, bảo đảm lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp và người lao động; phát triển nhiệt điện than ở mức hợp lý theo hướng ưu tiên những tổ máy công suất lớn, hiệu suất cao, sử dụng công nghệ tiên tiến, hiện đại; bảo đảm tuân thủ pháp luật về bảo vệ môi trường.

Về chính sách phát triển điện năng lượng tái tạo, điện năng lượng mới, Luật quy định: Phát triển phù hợp với khả năng bảo đảm an toàn hệ thống điện với giá thành điện năng hợp lý, đồng bộ với phát triển lưới điện và quy hoạch phát triển điện lực, phù hợp với trình độ công nghệ, nguồn nhân lực, đáp ứng mục tiêu giảm phát thải của Việt Nam trong từng thời kỳ; Có cơ chế ưu đãi, hỗ trợ cho từng loại hình nguồn điện, trong đó có các dự án thủy điện nhỏ được xác định theo quy định của pháp luật, phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ; có chính sách ưu đãi, hỗ trợ và cơ chế đột phá cho phát triển điện gió ngoài khơi; khuyến khích đầu tư các dự án tham gia thị trường điện cạnh tranh.

Đáng chú ý, Luật đã quy định về chính sách phát triển điện hạt nhân. Cụ thể, quy hoạch phát triển điện hạt nhân phải gắn liền, đồng bộ, phù hợp với quy hoạch phát triển điện lực để bảo đảm mục tiêu an ninh cung cấp điện; đầu tư xây dựng, vận hành, chấm dứt hoạt động và bảo đảm an toàn nhà máy điện hạt nhân phải tuân thủ quy định của Luật Năng lượng nguyên tử và quy định khác của pháp luật có liên quan.

H.A