Một thoáng làng nghề trăm năm tuổi tại Bình Dương

Theo dõi KTMT trên

Làng nghề chạm trổ, điêu khắc gỗ Thủ Dầu Một

Đây là một nghề truyền thống lâu đời, với hơn 200 năm tồn tại và được các thế hệ nghệ nhân truyền cho con cháu đến ngày nay. Thủ Dầu Một từng được coi là cái nôi của nghề mộc gia dụng Nam Bộ do nơi đây có nhiều rừng và nhiều gỗ quý, cũng là miền đất sản sinh ra những nghệ nhân, thợ chạm khắc gỗ tài hoa.

Hiện nay, tại phường Phú Thọ, thành phố Thủ Dầu Một vẫn còn tồn tại làng điêu khắc gỗ Phú Thọ và làng guốc Phú Văn. Đồ gỗ gia dụng của vùng đất Thủ từ lâu đã nổi tiếng gần xa do kiểu dáng đẹp, chất liệu tốt.

 Với đôi bàn tay khéo léo tài hoa cùng óc sáng tạo và kinh nghiệm về kỹ thuật chạm, khảm xà cừ trên các tủ thờ, ghế dựa, trường kỷ, hương án…, thợ chạm trổ Bình Dương đã chạm trổ, khắc họa nên các hoa văn, mô típ trang trí thanh cao như: Tùng, bách, trúc, mai, hoa cúc, hoa mẫu đơn…

Làng nghề làm nhang

Quan sát người thợ chẻ nhang mới thấy khâm phục sự điêu luyện của người làm nghề. Mỗi động tác của người chẻ đều thoăn thoắt, dứt khoát và nhìn qua thanh tre là biết phải chẻ làm ba, làm tư để phù hợp với li, tấc của loại tăm hay chân nhang. Hiện làng nghề nhang Dĩ An có hơn 50 hộ gia đình làm nghề chẻ tăm nhang.

Do là nghề thủ công truyền thống nên công việc có thể làm quanh năm và thời điểm bận rộn nhất là giai đoạn vài tháng gần tết do nhu cầu của khách hàng. Làm nhang là nghề lắm công phu và đòi hỏi sự khéo léo của người thợ. Nguyên liệu làm nhang chỉ là bột cây keo, mạt cưa, bột áo và bột thơm nhưng phải hòa trộn tỉ lệ sao cho khi thắp nhang chóng bắt lửa, tỏa mùi thơm và lâu tàn. Bởi thế, trong quá trình làm nhang, trộn bột là khâu khó nhất, đòi hỏi người thợ phải đều tay.

Sau đó cho nước thấm từ từ vào bột đến khi bột đạt được độ dẻo. Nếu nước nhiều bột sẽ bị nhão và tốn nhiều bột áo, khi se nhang sẽ bị móp. Nếu trộn quá nhiều keo, khi thắp nhang thường bị tắt. Để có những cây nhang dính chắc và tròn đều, người thợ phải thật khéo tay trên bàn se.

Làng nghề guốc mộc

Nghề làm guốc truyền thống ở Bình Dương đã hình thành cách nay khoảng hơn 100 năm. Các cơ sở làm guốc chủ yếu tập trung trên địa bàn phường Phú Thọ (thành phố Thủ Dầu Một) và phường Bình Nhâm (thị xã Thuận An). 

Nguyên liệu làm guốc thường là các loại gỗ xốp nhẹ, dễ xẻ và tạo dáng như: Gỗ mít, xoài, dừa, trầm hương, thông... Theo một nghệ nhân làm guốc ở phường Phú Thọ, để làm ra đôi guốc phải trải qua nhiều công đoạn: Từ cây gỗ phải cưa khúc, bổ khổ sau đó cho vào máy xẻ, mài thô rồi định hình dạng của chiếc guốc; Sau đó mài bóng, mài nhẵn và phun sơn; Công đoạn cuối cùng là đóng đế và quai hay sơn trang trí tùy theo yêu cầu của khách hàng.

Guốc gồm có nhiều loại như: Guốc mộc, guốc sơn, guốc vẽ khắc hoa văn. Về sau guốc được kết hợp với nhiều ngành nghề thủ công khác như nghề sơn mài, thêu tay, kết cườm tạo thành những đôi guốc mộc có giá trị và tính thẩm mỹ cao.

Bình Dương là một trong những mảnh đất hội tụ đầy đủ giữa điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng,… để hình thành và phát triển những làng nghề truyền thống. Nếu có dịp du lịch Bình Dương, bạn có thể dành thời gian ghé thăm những làng nghề làm gồm sứ, mây tre đan, sơn mài, guốc mộc và nhang để tham quan và mua các vật phẩm được làm công phu, tinh xảo nhất vùng đất này. 

Nguyễn Linh (T/h)