Làm sao để gạo Việt Nam giảm áp lực "đối đầu" với gạo Ấn Độ?

Ấn Độ đã chính thức dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo được áp dụng từ hơn một năm trước. Điều này được dự báo là có tác động đáng kể trong thời gian tới đến thị trường xuất khẩu gạo.

Ngày 28/9, Cục Ngoại thương thuộc Bộ Công Thương Ấn Độ có thông báo về việc dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu đối với gạo trắng (non-basmati), cùng với đó quy định giá xuất khẩu tối thiểu là 490 đô la Mỹ/tấn (giá FOB).

Chính sách mới của Ấn Độ được đưa ra với mục đích giải quyết lượng hàng tồn kho quá lớn, đạt hơn 32 triệu tấn, cao hơn 38% so với cùng kỳ, tính đến đầu tháng 9/2024. Việc “giải phóng” tồn kho cũng với mục đích thu mua lượng hàng khổng lồ của vụ mùa Kharif (vụ lúa chính ở Ấn Độ, thu hoạch tháng 10 hàng năm), ước lên tới hơn 41 triệu tấn. Điều này sẽ có tác động ra sao đến các quốc gia xuất khẩu gạo khác?

Giá gạo sẽ giảm trong những tháng cuối năm

Theo báo cáo của Hiệp hội lương thực Việt Nam, ngày 30/9/2024, gạo 5% tấm của nước ta được chào bán với mức giá 562-582 đô la Mỹ/tấn và 530-549 đô la Mỹ/tấn đối với loại 25% tấm, ổn định so với trước khi Ấn Độ có quyết định dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu đối với gạo trắng (non- basmati).

Tuy vậy, một số doanh nghiệp xuất khẩu gạo đều có chung nhận định, đó là giá gạo thế giới, trong đó, có Việt Nam sẽ giảm trong những tháng cuối năm 2024. Điều này có nghĩa, các nước nhập khẩu sẽ được lợi (kể cả doanh nghiệp xuất khẩu đã ký hợp đồng trước đó).

Theo ông Nguyễn Chí Thành, Giám đốc ngành hàng lúa gạo của Công ty cổ phần xuất nhập khẩu An Giang (Angimex), Ấn Độ áp giá xuất khẩu tối thiểu 490 đô la Mỹ/tấn (giá FOB) là mức thấp nhất thế giới hiện nay.

Theo ông Thành của Angimex dự báo, giá gạo thế giới sẽ giảm từ nay đến cuối năm, trong đó, gạo Việt sẽ dao động quanh mức 505-535 đô la Mỹ/tấn. “Ấn Độ ‘setup’ ở mức giá thấp nhất này (490 đô la Mỹ/tấn, giá FOB), thì từ nay đến cuối năm 2024, gạo Việt sẽ nằm trong khoảng 505-535 đô la Mỹ/tấn.

Ông Nguyễn Văn Thành, Chủ tịch HĐQT Công ty TNHH Sản xuất Thương mại Phước Thành IV cũng cho rằng, Ấn Độ thay đổi chính sách sẽ khiến giá gạo thế giới giảm, chứ không riêng nước ta.

Tuy vậy, từ nay đến cuối năm, tác động không đáng kể đến ngành gạo Việt Nam. Theo đó, vụ Hè thu năm nay đã kết thúc, trong khi vụ Thu đông lượng hàng không quá lớn. Bên cạnh đó, có sự khác nhau về phân khúc chất lượng và cuối cùng là doanh nghiệp xuất khẩu đã có được lượng hợp đồng xuất khẩu nhất định.

Theo ông Thành của Angimex, hợp đồng bán gạo mới đây cho Indonesia có lợi cho doanh nghiệp trúng thầu, có nghĩa là khả năng doanh nghiệp đạt lợi nhuận nhiều hơn so với dự tính ban đầu.

Làm sao để gạo Việt Nam giảm áp lực "đối đầu" với gạo Ấn Độ? - Ảnh 1 — *Ảnh minh họa. (Nguồn: Internet)*

Cần hạn chế cấp thấp để tránh Ấn Độ

Để hạn chế tác động từ việc Ấn Độ cho phép xuất khẩu trở lại gạo trắng (non- basmati), chiến lược sản xuất vụ Đông xuân 2024-2025 của nước ta cần tiếp tục hạn chế phát triển phân khúc sản phẩm chất lượng thấp. Cụ thể là các dòng sản phẩm như IR 50404, OM 380 vì đây là các giống nằm cùng phân khúc với IRA- 64 hay Swarna của Ấn Độ.

Mới đây, tại hội nghị sơ kết trồng trọt năm 2024 và triển khai kế hoạch năm 2025, ông Lê Thanh Tùng, Phó cục trưởng Cục trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho hay, vụ Đông xuân 2024-2025, vùng Đồng bằng sông Cửu Long (nơi chiếm đến 90% lượng gạo xuất khẩu cả nước) có kế hoạch xuống giống 1,49 triệu héc ta.

Cụ thể, cơ cấu giống lúa được khuyến cáo, gồm 60% diện tích gieo sạ các giống chất lượng cao như: OM 18; OM 5451; OM 4900; Jasmine 85; Đài Thơm 8, Nàng Hoa 9…. Trong khi đó, 30% diện tích tập trung vào các nhóm thơm đặc sản và nếp (như các giống ST, RVT, nếp An Giang, nếp IR 4625) và còn lại 10% tập trung vào nhóm giống phục vụ cho phân khúc chế bến (như IR 50404; OM 380).

Việc ngành trồng trọt có định hướng và phân chia diện tích sản xuất như vậy là phù hợp với bối cảnh hiện nay. Tuy nhiên, vấn đề cần quan tâm hiện nay là đẩy mạnh phổ biến để các địa phương thực hiện nghiêm định hướng này, đặc biệt là khi Ấn Độ đã trở lại “đường đua”.

Ông Thành của Angimex cũng khuyến cáo, cần hạn chế xuống mức thấp nhất phân khúc cấp để tập trung cho sản phẩm gạo thơm, chất lượng cao như: Đài Thơm 8, OM 5451, OM 18. Vụ Đông xuân 2024-2025, chỉ cần duy trì lượng IR 50404, OM 380 đủ nhu cầu cho chế biến bánh bún.

Thậm chí, có thể sử dụng lượng IR 50404, OM 380 từ Campuchia vào Việt Nam để thay thế vì hàng năm phân khúc sản phẩm này từ Campuchia về khá nhiều.

Cũng về cơ cấu hàng hóa, ông Thành của Phước Thành IV khuyến cáo nên tập trung vào các giống Đài Thơm 8, OM 18, OM 5451 trong vụ Đông xuân 2024-2025. Bởi đây là phân khúc lớn, được khách hàng Philippines, Malaysia, Trung Quốc, Trung Đông ưa chuộng.

Những dòng sản phẩm như Đài Thơm 8, OM 18 hay OM 5451 là lợi thế riêng của Việt Nam, được thị trường các nước chấp nhận. Đây là phân khúc được định vị cao hơn phân khúc cấp thấp của các quốc gia xuất khẩu gạo khác (bao gồm cả Ấn Độ), nhưng lại nằm dưới phân khúc gạo thơm của Thái Lan nên có giá hợp lý, được thị trường chấp nhận tốt…

Bích Ngọc