Chuyên gia nói gì về đề xuất xây 8 trạm bơm dã chiến bổ cập nước cho sông Tô Lịch?
Nhiều chuyên gia tán thành kế hoạch bổ cập nước từ sông Hồng vào sông Tô Lịch và sông Nhuệ bằng trạm bơm dã chiến. Tuy nhiên, việc lắp đặt 8 trạm bơm dã chiến cần tính toán về công suất, hiệu quả và kinh phí cho hợp lý.
Mới đây, tại cuộc họp báo về tình hình kinh tế - xã hội của UBND TP.Hà Nội, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hoàng Cao Thắng cho hay, liên ngành thành phố đã khảo sát và đưa ra phương án bổ cập nước sông Hồng cho sông Tô Lịch qua cống Liên Mạc, nhằm cải thiện chất lượng nước con sông này.
Phương án này không chỉ giúp bổ cập cho sông Tô Lịch mà cho cả sông Nhuệ. Vì thế Sở Xây dựng lên kế hoạch "xây 8 trạm bơm dã chiến tại khu vực cống Liên Mạc để bổ cập nước cho sông Nhuệ, sông Tô Lịch, công suất dự kiến khoảng 9 m3/s".
Liên quan đến vấn đề này, trao đổi với Vnexpress, GS.TS Nguyễn Trọng Hồng – nguyên Thứ trưởng Bộ Thủy lợi (nay là Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho rằng triển khai không đơn giản và phải có sự tham gia của nhiều Bộ, ngành mới khả thi.
Theo GS Hồng, muốn lấy nước từ sông Hồng bổ trợ cho sông Tô Lịch phải lập quy hoạch, trong đó tính toán nhu cầu nước là bao nhiêu, lấy vào thời điểm nào và phải đảm bảo không ảnh hưởng đến chức năng phục vụ sản xuất nông nghiệp của sông Hồng.
Sau khi có quy hoạch, mới tính đến chọn phương án nào khả thi, bổ cập qua hồ Tây hay qua cống Liên Mạc - phương án nào giá thành hợp lý thì triển khai.
"Sông Hồng chảy qua nhiều tỉnh, thành nên không thể một địa phương nào đó thích thì lấy nước, khi lấy nước làm nông nghiệp sẽ không ai thắc mắc nhưng lấy phục vụ mục đích khác cần giải thích rõ", nguyên thứ trưởng Bộ Thủy lợi nói và cảnh báo nếu không tính toán kỹ, việc lấy nước từ sông Hồng có thể làm thay đổi dòng chảy, tác động đến hai bờ sông và dồn lượng bùn, cát xuống cống Xuân Quan (Hưng Yên) - cống của hệ thống thuỷ lợi Bắc Hưng Hải.
Cũng trao đổi với LĐTĐ về vấn đề này, TS Hoàng Dương Tùng – Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường, đánh giá, hiện nước sông Tô Lịch đã cạn, phương án bổ cập nước sông Hồng qua cống Liên Mạc cũng sẽ giúp giảm tình trạng ô nhiễm, góp phần tạo dòng chảy. Tuy nhiên, một trong những nguyên nhân chính gây ô nhiễm sông là nguồn nước thải. Giải pháp căn cơ nhất là phải thu gom được nước thải sinh hoạt để xử lý.
Nói cách khác, với nước thải sinh hoạt, hiện nay việc thu gom, xử lý còn rất hạn chế. Hệ thống công trình thu gom, xử lý tập trung ít nhiều đã có nhưng cũng chỉ thu gom được một phần nhỏ lượng nước thải còn lại hầu hết các hộ dân đều xả trực tiếp vào hệ thống cống, rãnh, sông ngòi gây ra tình trạng ô nhiễm nguồn nước.
“Tôi nghĩ cái gốc của vấn đề là ngăn chặn được nguồn gây ô nhiễm chứ không phải “pha loãng” nước.
Đồng quan điểm, PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh (Viện Sinh học Khoa học Công nghệ - Đại học Bách khoa Hà Nội) lại cho rằng, thay vì việc lắp đặt 8 trạm bơm lưu động, Hà Nội nên đẩy mạnh việc xây dựng thu gom nước thải 2 bên bờ sông như Hà Nội hiện nay đang tiến hành.
Cùng với đó nên lắp đặt 4-5 hố ga 2 bên bờ sông để có thể chứa nước thải khi cần thiết.
“Thêm nữa, lắp đặt các ống nước thải ở 2 bên bờ bằng nguồn nguyên liệu có sẵn như rác thải nhựa đang gây ô nhiễm môi trường ở Thủ đô ép thành nhựa dẻo để sử dụng. Như vậy chúng ta có thể tận dụng được nguyên liệu rác thải nhựa gây ô nhiễm môi trường, vừa giải quyết được vấn đề tại sông Tô Lịch”, ông Thịnh nói.
Ngoài ra, ông Thịnh cho biết thêm, việc bổ cập nước thì không cần máy bơm mà thỉnh thoảng có thể mở cửa sông từ hồ Tây sang sông. Hơn nữa, sông Tô Lịch vẫn nhận một lượng nước mưa nhất định trong năm thì vẫn có thể thau rửa sông được.
Ngày 18/5/2020, UBND Hà Nội tổ chức lễ động thổ gói thầu số 2 xây dựng hệ thống cống gom nước thải dọc sông Tô Lịch về nhà máy xử lý nước thải Yên Xá (Hà Nội). Hệ thống này dài 21 km, trong đó có hơn 11 km đi ngầm dưới lòng sông (từ đường Hoàng Quốc Việt, quận Cầu Giấy, đến cầu Quang, huyện Thanh Trì). Dự án do nhà thầu TEKKEN (Nhật Bản) triển khai bằng công nghệ khoan kích ngầm với tổng tiến độ thi công dự kiến trong 48 tháng.
Dự án xử lý nước thải Yên Xá công suất 270.000m3/ngày đêm đang triển khai 4 gói thầu, dự kiến 2024 sẽ đi vào hoạt động, góp phần nâng tỷ lệ xử lý nước thải của thành phố lên khoảng 50-55%.
Dự án Hệ thống xử lý nước thải Yên Xá, bao gồm gói thầu số 1 là nhà máy nước thải Yên Xá đặt ở xã Thanh Liệt, huyện Thanh Trì có công suất 270.000 m3/ngày đêm và tuyến cống thu gom nước thải dọc sông Tô Lịch, sông Lừ, sông Sét và một phần sông Nhuệ với diện tích phục vụ khoảng 4.874 ha. Dự án có tổng mức đầu tư 16.293 tỉ đồng, được thực hiện bằng nguồn vốn vay ODA Nhật Bản và vốn đối ứng của thành phố.
Minh Phương