Bộ trưởng Công Thương: Hồ thủy điện có tác dụng điều tiết, cắt lũ

Theo dõi KTMT trên

Theo báo Chính phủ, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và hai Bộ trưởng đã lý giải một số nguyên nhân dẫn đến hiện tượng này.

Vì sao sạt lở đất nhiều như thế? Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh đến yếu tố đặc thù của địa chất khu vực này là kết cấu đất sét. Khảo sát nhiều nơi thảm thực vật vẫn còn 80% đến 90%, nhưng "mưa thối đất" tới hàng nghìn mm thì sẽ gây sạt lở.

Mặt khác, khu vực sạt lở tại Trà Leng (Quảng Nam) không có thuỷ điện nào, tại Hướng Hóa (Quảng Trị) nơi 23 chiến sĩ bị vùi lấp thì cũng cách khu vực núi 1,6 km, tại Rào Trăng 3 khu vực sạt lở cách núi từ 200 m đến 300 m…

Thủ tướng nhắc lại câu chuyện khi ông còn công tác ở Quảng Nam, cũng từng xảy ra đợt mưa rất lớn, dẫn tới lở đất mặc dù “lúc đó rừng già còn nhiều nhưng mưa thối đất thì không có kết cấu nào chịu được”. Lãnh đạo Chính phủ kể, cách đây 7-8 năm, khi còn làm Phó Thủ tướng, ông lên Lào Cai thấy lũ xuất hiện, mưa 2.000 mm trong mấy ngày khiến "hòn đá to bằng mái nhà cũng trôi hết". Vì vậy, các cơ quan chức năng cần đánh giá toàn diện đợt mưa lũ vừa qua để đưa ra các giải pháp cần thiết, thúc đẩy tăng trưởng xanh, hạn chế tác động của con người, hạn chế lấy rừng, lấy đất rừng. Quốc hội cũng đã ra nghị quyết nêu rõ, những công trình nào lấy đất rừng đều phải trình Quốc hội.

Theo Thủ tướng, Việt Nam hiện là một trong những nước có tỉ lệ phủ xanh rừng lớn, hơn 43%, đây là sự cố gắng và sắp tới phải làm tốt hơn nữa việc phủ xanh.

Theo Vnexpress, phát biểu tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh cho rằng, mưa lũ tại miền Trung vừa qua có nguyên nhân lớn từ tính dị thường và cực đoan của thời tiết. Các cơn bão liên tục, thời gian lưu bão lâu và lượng mưa lớn khiến khu vực địa chất yếu bị sạt lở, gây tai nạn thương tâm.

"Ảnh hưởng của hoạt động kinh tế xã hội, dân sinh tới môi trường là vấn đề cần đánh giá kỹ hơn. Tuy nhiên, phải khẳng định tính dị thường, cực đoan của thời tiết là một nguyên nhân rất lớn", ông nói và cho biết, Chính phủ đã chỉ đạo đánh giá kỹ lưỡng để báo cáo Quốc hội.

Bộ trưởng Công Thương nói cả nước hiện có 429 công trình thủy điện đang vận hành, dung tích khoảng 56 tỉ m3, chiếm 86% dung tích hồ chứa nước toàn quốc.

Các đập thủy điện đều thực hiện đúng quy định về bảo trì, kiểm tra, sửa chữa. Trong đó 401 hồ chứa đã được phê duyệt phương án ứng phó thiên tai.

Trong đợt bão lũ 2020, Bộ Công Thương cùng các đơn vị liên quan tổ chức các đoàn đi kiểm tra an toàn hồ, đập thủy điện, và tất cả công trình được kiểm tra đều đảm bảo an toàn cũng như quy trình vận hành.

Theo ông Tuấn Anh, thông tin thủy điện một số nơi gây ngập lụt "chỉ là cách viết trên truyền thông"; thực tế số liệu quan trắc cho thấy các hồ thủy điện có tác dụng điều tiết, cắt lũ. Đơn cử, thủy điện Đắk Mi 4 là hồ thủy điện dung tích lớn, thời điểm đỉnh lũ ngày 28/10, nước về hồ lên tới 17.000 m3/s. Chính nhờ dung tích lớn nên hồ Đắk Mi 4 có khả năng chứa nước để điều tiết, giúp cắt lũ tới 55%.

"Nếu không đỉnh lũ về ngày 28/10 sẽ gây ngập lụt trắng toàn bộ khu vực hạ lưu. Chúng ta đã duy trì kéo dài sang ngày 29 và 30/10. Với lượng xả nước ở mức độ thấp hơn lượng nước về hồ, góp phần chống lũ có hiệu quả hơn", Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nói.

Trong khi đó, theo Zing, đại biểu Phan Thái Bình (Phó trưởng Đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Nam) - nơi chịu thiệt hại nặng nề nhất cả về người và tài sản trong cơn bão số 9 vừa qua lại có cách nhìn khác.

Trong đợt thiên tai vừa rồi, ông Bình cho biết tỉnh phải di dân lớn, nhất là các vùng có nguy cơ cao bị sạt lở đất, ngập lụt.

Vị đại biểu tỉnh Quảng Nam cho rằng các nhà khoa học, chuyên gia cần phải nghiên cứu, đánh giá thật kỹ tác động của việc xây dựng các thủy điện, hồ đập. Nếu cần thiết, có thể loại bỏ quy hoạch một loạt thủy điện nhỏ và vừa.

"Xây hồ đập, thủy điện trên đầu nguồn, cả một khối lượng nước khổng lồ tích ngay trên đầu như vậy, nguy hiểm vô cùng”, ông Bình nói.

Giải thích về vấn đề sạt đất lở thời gian vừa qua, Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) Trần Hồng Hà nhận định nguyên nhân kích hoạt chính là do mưa bão kỷ lục với cường độ cao, kéo dài liên tục gần như cả tháng ở khu vực miền Trung. Kết quả làm đất đá bị bão hòa, sũng nước, vừa làm tăng các lực gây trượt, vừa làm giảm các lực kháng trượt, thúc đẩy nhanh quá trình trượt lở.

Ngoài ra, khu vực miền Trung còn có nhiều yếu tố bất lợi khác về địa hình (đồi núi cao, phân cắt mạnh và sâu, tạo ra các sườn đồi độ dốc lớn), địa chất (nhiều loại đất đá cổ bị dập vỡ, nứt nẻ mạnh, tạo lớp vỏ phong hóa dày), thảm phủ thực vật bị suy giảm…

"Các hoạt động nhân sinh trong xây dựng đường xá, thủy điện, cơ sở hạ tầng, các công trình dân sinh khác, cả quy hoạch lẫn tự phát, trong nhiều trường hợp tạo taluy, làm mất chân sườn dốc, làm mất ổn định sườn dốc... cũng đóng vai trò ngày càng lớn trong việc gây ra trượt lở hoặc làm trầm trọng thêm các thiệt hại”, Bộ trưởng Trần Hồng Hà nhận định.

Từ đó, ông kiến nghị đánh giá kỹ hơn địa chất mỗi khu vực khi phát triển các công trình hạ tầng phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, để có thể đối phó và đưa ra những giải pháp phòng ngừa.

Bảo My