Ai sẽ là người kiểm tra việc thực hiện cam kết ở COP26?
Mới đây, tại COP26, 105 quốc gia bao gồm Việt Nam đã cùng tham gia sự kiện công bố Cam kết giảm phát thải methane toàn cầu. Vậy ai sẽ là người giám sát cam kết của các nước?
Không có cảnh sát để kiểm tra
Mặc dù nhiều quốc gia đã nhất trí với các cam kết toàn cầu nhằm tránh những tác động thảm khốc nhất của biến đổi khí hậu, song trên thực tế việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch và lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính vẫn tiếp tục tăng.
Điều đáng chú ý hơn là các quốc gia có thời hạn cho đến cuối năm tới để đảm bảo các cam kết của họ đáp ứng giới hạn về mức tăng nhiệt độ toàn cầu theo Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu.
Tuy nhiên, câu hỏi được đặt ra là ai sẽ là người kiểm tra việc thực hiện cam kết?
Trả lời hãng tin AFP, nhà khí hậu học Corinne Le Quere nhận định không có “cảnh sát” để kiểm tra và đây là một điểm yếu của quá trình này.
Gần 200 quốc gia đã ký cam kết giới hạn mức tăng nhiệt độ toàn cầu ở ngưỡng 1,5 độ C theo Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu năm 2015.
Vào tháng 11/2021, tại Hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc năm 2021 (COP26) diễn ra ở Glasgow (Vương quốc Anh), các quốc gia đã kêu gọi tất cả các chính phủ đảm bảo các kế hoạch giảm phát thải trong thập kỷ này phù hợp với các mục tiêu trong Hiệp định Paris vào cuối năm 2022. Tuy nhiên, mỗi quốc gia sẽ tự đánh giá tính hiệu quả của kế hoạch.
Chuyên gia Le Quere nhấn mạnh tiến trình này đồng nghĩa với các quốc gia có thể tiến lên với tốc độ phù hợp với hệ thống chính trị của họ. Trong khi đó, cho đến nay tốc độ giảm lượng khí thải vẫn chưa đủ nhanh.
Ở cấp độ toàn cầu, một cơ quan của Liên hợp quốc ước tính rằng kế hoạch giảm phát thải vào năm 2030 của các quốc gia sẽ dẫn đến nhiệt độ Trái Đất tăng thêm 2,7 độ C.
Theo một bản đánh giá hàng năm của Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP), một số thành viên Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) như Australia và Mexico đang không đi đúng hướng.
Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng tỏ ý nghi ngờ về việc các quốc gia sẽ đồng ý với bất kỳ sự giám sát chính thức nào từ bên ngoài.
Anne Olhoff, một trong những tác giả xây dựng báo cáo của UNEP, cho rằng các quốc gia giàu hơn có thể sẽ phải đối mặt với các câu hỏi về gánh nặng phát thải trong lịch sử và về sự công bằng. Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu nhấn mạnh nguyên tắc trách nhiệm chung, nhưng có sự phân biệt tùy theo tình hình quốc gia.
Do đó, một số người tin rằng các quốc gia giàu có, chịu trách nhiệm phần lớn cho tình trạng nóng ấm toàn cầu, cần có nghĩa vụ đối với những người nghèo nhất và hành động nhiều hơn để đạt được đóng góp "công bằng".
Việt Nam tham gia vào cam kết tại COP26
Hiệp ước khí hậu Glasgow khẳng định lại mục tiêu khống chế gia tăng nhiệt độ trung bình trên toàn cầu ở ngưỡng dưới 2 độ C so với mức thời kỳ tiền công nghiệp; kêu gọi việc "giảm dần điện than không sử dụng công nghệ thu giữ carbon và trợ cấp nhiên liệu hóa thạch không hiệu quả." Hiệp ước đã đặt trọng tâm vào tổn thất và thiệt hại theo nguyên tắc các nước giàu, vốn chịu trách nhiệm chính về sự nóng lên toàn cầu, nên bồi thường cho những nước nghèo do tác động của biến đổi khí hậu.
Hiệp ước nhấn mạnh sự cần thiết phải huy động tài trợ khí hậu từ mọi nguồn để đạt mức cần thiết nhằm hiện thực hóa các mục tiêu của Hiệp định Paris; thúc giục các nước phát triển khẩn trương hoàn thành mục tiêu 100 tỷ USD đã cam kết cũng như mục tiêu đến năm 2025, các nước phát triển tăng ít nhất gấp đôi tài trợ thích ứng với biến đổi khí hậu cho các nước đang phát triển so với mức năm 2019.
Việt Nam cũng tham gia sự kiện Hành động về rừng và sử dụng đất do Thủ tướng Anh Boris Johnson chủ trì, hơn 100 nhà lãnh đạo toàn cầu cam kết ngăn chặn và đảo ngược tình trạng mất rừng và suy thoái đất vào năm 2030, góp phần đạt mục tiêu giữ cho nhiệt độ toàn cầu tăng ở mức 1,5°C. Các nhà lãnh đạo toàn cầu cũng thông qua đóng góp 19 tỷ USD vào quỹ công-tư, đầu tư vào bảo vệ và phục hồi rừng; thông qua kế hoạch đẩy lùi nạn phá rừng.
Một trong những nội dung chính của Hội nghị COP26 là Mục tiêu đưa phát thải ròng về 0 cũng được nhiều lãnh đạo trên thế giới cam kết mạnh mẽ. Trong đó, Việt Nam cam kết đạt mức phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050.
Nguyễn Linh (T/h)
