Tagom và hành trình gom rác gieo mầm sống xanh giữa lòng Hà Nội

Theo dõi KTMT trên

Giữa nhịp sống gấp gáp của Thủ đô, khi khói bụi phủ mờ bầu trời và rác thải sinh hoạt lặng lẽ trở thành một trong những “bóng đen” đè nặng lên môi trường, câu hỏi đặt ra không còn là có xử lý được rác hay không, mà là chúng ta sẽ bắt đầu từ đâu và bằng cách nào.

Trong bối cảnh ấy, Tagom xuất hiện như một lời đáp giản dị nhưng bền bỉ: gom rác đúng cách, đi từ gốc rễ, đem đến một “đời sống” khác cho những vật liệu đã qua sử dụng, để rác không phải là sự kết thúc, mà là bắt đầu cho một điều ý nghĩa hơn.

Hành trình “gom sạch” để “sống xanh”

Xuất phát điểm không phải từ một tổ chức môi trường quy mô lớn, chị Nguyễn Thị Thùy Linh (29 tuổi, Hà Nội) đã khởi xướng Tagom từ những quan sát rất đời thường trong sinh hoạt đô thị: nhiều người quan tâm đến môi trường nhưng thiếu thông tin và điểm tiếp nhận để xử lý các loại rác khó phân hủy. 

Chia sẻ về lý do thành lập dự án, chị Linh cho biết: “Ý tưởng thành lập nhóm thu gom rác khó để xử lý bắt đầu từ việc tôi quan sát thấy nhiều người, dù rất quan tâm đến môi trường nhưng vẫn lúng túng khi không biết nên xử lý những vật dụng đã qua sử dụng như pin cũ, mảnh sành, chai thủy tinh hay bóng đèn vỡ ra sao. Tôi tự hỏi: Rồi những rác thải ấy sẽ đi về đâu?”.

Cũng tại thời điểm đó, theo chị Linh, không ít tổ chức và câu lạc bộ môi trường đã tham gia vào công tác thu gom rác, nhưng hầu như chỉ tập trung vào một vài loại rác phổ biến, trong khi các nhóm rác khó tái chế vẫn còn bỏ ngỏ và chưa được xử lý một cách triệt để. Thêm vào đó, việc phân loại rác tại nguồn vẫn còn quá mới mẻ, thiếu hướng dẫn cụ thể, khiến nhiều người dân dù có thiện chí nhưng gặp bất tiện trong quá trình thực hành. 

Để lấp đầy khoảng trống ấy, Tagom được ấp ủ và chính thức ra đời vào 15/6/2022, hoạt động với tư cách một dự án cộng đồng độc lập, kết nối người dân với các tình nguyện viên và các đơn vị tái chế, nhằm hoàn thiện chu trình thu gom và xử lý rác khó tái chế theo hướng minh bạch và bền vững. Theo chị Linh, mục tiêu dài hạn của dự án không chỉ là giảm lượng rác thải, biến rác thành nguồn tài nguyên tái sinh, mà quan trọng hơn là góp phần hình thành thói quen sống có trách nhiệm trong cộng đồng.

Tại sao là Tagom mà không phải cái tên khác? Theo chia sẻ của chị Linh, Tagom là sự kết hợp hai từ "tái chế" và "thu gom” - hai hoạt động cốt lõi mà nhóm tập trung theo đuổi. Tuy nhiên, chị cho biết, sau một thời gian hoạt động, cái tên Tagom dần được cộng đồng yêu mến và đón nhận với một cách hiểu gần gũi hơn: ”Chúng ta cùng gom rác thải".

Không còn là tên gọi của riêng một dự án, Tagom dường như đã trở thành điểm gặp gỡ của những người, cùng chung mong muốn bảo vệ môi trường bằng những việc làm thiết thực mỗi ngày, thu gom, phân loại rác thải đúng cách và hướng tới thực hành lối sống xanh, bảo vệ môi trường bền vững. 

Bàn về quy trình thu gom, chị Linh nhấn mạnh yếu tố “làm đúng ngay từ đầu”: “Đội ngũ tình nguyện viên của Tagom sẽ hướng dẫn người dân cần phải vệ sinh rác từ nhà. Khi rác được vệ sinh đúng cách, các vật liệu đã qua sử dụng mới có thể được lưu giữ trong một khoảng thời gian và mang tới điểm tập kết để phân loại.

Tại đây, mọi người sẽ trực tiếp thực hành tách thành nhiều nhóm rác khác nhau, đồng thời được giới thiệu rõ ràng về hành trình xử lý sau đó. Chúng tôi cũng trưng bày các sản phẩm tái chế để người tham gia có thể hình dung cụ thể, để mọi người xem và hiểu được hành trình tái chế của rác”, chị Linh chia sẻ.

Toàn bộ các loại rác sau khi thu gom, Tagom đều đem đến trực tiếp các nhà máy tái chế, để chúng được "tái sinh" thành rất nhiều sản phẩm có giá trị và tính ứng dụng trong cuộc sống.

Đại diện một đơn vị tái chế hợp tác với Tagom tại Hà Nội, anh Nguyễn Huy Hoàng (Hà Nội) cho biết, điểm khác biệt rõ nhất của nguồn rác do dự án chuyển tới nằm ở chất lượng phân loại ngay từ đầu, rác đã được làm sạch, tách riêng theo từng nhóm vật liệu nên quá trình tiếp nhận và xử lý tại nhà máy diễn ra thuận lợi hơn so với rác thu gom trộn lẫn từ các nguồn thông thường.

“Với rác chưa được phân loại, doanh nghiệp phải mất thêm nhân lực, thời gian để sàng lọc, thậm chí có những lô rác không thể tái chế do lẫn tạp chất. Trong khi đó, rác từ Tagom giúp giảm đáng kể khâu xử lý trung gian, hạn chế hao hụt vật liệu và nâng cao hiệu suất tái chế”, anh Hoàng nhận định. 

Ba năm không phải là quãng thời gian dài, nhưng đủ để Tagom chứng minh lựa chọn “đi chậm mà chắc” là một hướng đi đúng. Trải qua từ những ngày đầu chật vật với vài điểm thu gom nhỏ lẻ, thiếu nguồn lực, kinh phí, dự án  từng bước hình thành quy trình ổn định, mở rộng mạng lưới tình nguyện viên và tạo dựng được niềm tin từ cộng đồng. Sự kiên trì và cái tâm đã giúp Tagom dần lớn mạnh, trưởng thành qua từng giai đoạn, xây dựng được lòng tin với các đối tác tái chế, từ đó mở rộng thêm trạm phân loại, quy trình vận chuyển và hệ thống xử lý sau thu gom theo hướng bài bản và có khả năng nhân rộng mô hình.

Gắn bó với Tagom từ những ngày đầu, bạn tình nguyện viên Thảo Yến (Hà Nội) không xem đây đơn thuần là một hoạt động tình nguyện, mà là không gian để mọi người từ xa lạ nhưng kết nối vô hình với nhau bằng những giá trị chung, cùng nhau nuôi dưỡng tinh thần trách nhiệm với cộng đồng.

“Điều mình trân quý nhất ở Tagom là tinh thần đồng lòng. Các anh chị luôn truyền cho mọi người một nguồn năng lượng rất tích cực, khiến ai cũng cảm thấy mình thực sự là một phần của dự án. Làm hoạt động xã hội, mình không đặt nặng chuyện phải về số lượng thu gom phải thật lớn, mà là cảm giác được trao đi, việc mình làm có ích và mang lại niềm vui cho người khác là mình hạnh phúc rồi”, bạn Thảo Yến chia sẻ.

Không dừng lại ở hoạt động thu gom và tái chế, dự án không ngừng làm mới cách tiếp cận để đến gần hơn với công chúng bằng các hoạt động xã hội đầy tính sáng tạo và nhân văn. Điển hình là một số chiến dịch nổi bật, duy trì xuyên suốt như "Gom rác đong đầy", "Gom vỏ giấy, sữa trao em" đã nhanh chóng thu hút đông đảo sự hưởng ứng tích cực từ cộng đồng.

Một hành trình dài, nhưng không đơn độc

Điều khiến Tagom khác biệt không nằm ở số lượng rác thu gom được, mà ở cách dự án đặt con người vào trung tâm của giải pháp môi trường. Ở đó, mỗi người dân không chỉ là người mang rác đến, mà trở thành một mắt xích trong hành trình tái sinh của vật liệu. Từ thao tác rửa sạch một chiếc chai nhựa, phân loại đúng một viên pin cũ, cho đến việc kiên nhẫn tìm hiểu hành trình xử lý phía sau, tất cả đều góp phần tạo nên sự thay đổi âm thầm nhưng bền vững.

Con đường hướng tới một đô thị xanh chưa bao giờ là dễ dàng. Tagom hiểu rằng, một dự án nhỏ bé không thể một mình giải quyết bài toán rác thải đô thị khổng lồ. Nhưng điều dự án kiên trì theo đuổi là gieo những “hạt mầm nhận thức” để mỗi người dân hiểu rằng, phân loại rác không phải là việc xa vời hay chỉ dừng lại ở một phong trào mang tính thời điểm, mà bắt đầu từ những thao tác rất nhỏ trong chính căn bếp, góc nhà của mình, để từ đó, hình thành một nếp sống mới, nơi ý thức môi trường trở thành phản xạ tự nhiên, chứ không phải nghĩa vụ bị nhắc nhở.

“Chúng tôi hiểu rằng một thói quen học được cần rất nhiều thời gian. Nhưng chỉ cần mỗi người có động lực để duy trì, thì từng hành động nhỏ ấy đã góp phần lớn vào công cuộc bảo vệ môi trường. Tagom không đặt tham vọng thay đổi tất cả trong ngày một ngày hai. Chỉ cần hôm nay có thêm một người biết cách xử lý pin cũ, một gia đình bắt đầu phân loại rác đúng cách, thì đó đã là một bước tiến rồi”, chị Thùy Linh chia sẻ.

Chia sẻ từ góc nhìn người tham gia trực tiếp, bạn Nguyễn Phi Nhật Long (sinh viên năm ba, Học viện Báo chí và Tuyên truyền) bày tỏ kỳ vọng rằng những nỗ lực bền bỉ của Tagom sẽ tạo ra những chuyển biến tích cực trong cộng đồng.

“Biết tới Tagom thông qua một video được lan truyền trên mạng xã hội, mình thấy các hoạt động của Tagom rất ý nghĩa nên đã chủ động và liên hệ qua trang truyền thông của dự án để đăng ký làm tình nguyện viên. Điều mình học được từ Tagom chính là trách nhiệm với những lựa chọn của bản thân. Thay vì những hành động tiện tay vứt rác bừa bãi hay là sự thờ ơ với rác sau khi sử dụng, mình chọn làm tốt phần việc của mình, bắt đầu trân trọng rác và ý thức hơn về tác động của mỗi hành vi cá nhân tới môi trường sống xung quanh”, bạn Nhật Long chia sẻ.

Có thể thấy, Tagom không hứa hẹn những kết quả tức thì. Bằng cách tiếp cận gần gũi và thực tế, dự án đang từng ngày thay đổi cách cộng đồng nhìn nhận về rác thải, trở thành điểm sáng có chiều sâu trong phong trào phân loại rác và bảo vệ môi trường đô thị. 

Từ một vật cũ bị bỏ đi, rác trở thành lời nhắc nhở về trách nhiệm của con người với môi trường sống. Hành trình tái sinh rác thải vì thế không đơn thuần là một nỗ lực bảo vệ môi trường, mà còn là dịp để mỗi người nhìn lại những lựa chọn của mình trong đời sống hằng ngày. Bởi những thay đổi lớn luôn khởi nguồn từ những quyết định rất nhỏ. Khi mỗi cá nhân góp phần của mình, rác không còn là thứ bị vứt bỏ, mà dần trở thành tài nguyên giàu giá trị, chở theo hy vọng về một tương lai xanh hơn. 

Trên hành trình ấy, Tagom vẫn lặng lẽ đồng hành, gieo từng hạt mầm ý thức, để cùng cộng đồng xây dựng một môi trường sống trong lành. “Gom sạch hôm nay, gieo xanh ngày mai” - thông điệp ấy giờ đã trở thành kim chỉ nam cho một thế hệ trẻ đang học cách chung tay bồi đắp nên một đô thị xanh, sạch và đáng sống hơn.

Nguyễn Long