Khả năng xuất hiện nhiệt độ cao kỷ lục trong mùa hè năm nay
Dự báo, nắng nóng có thể nhiều hơn và gay gắt hơn; khả năng xuất hiện nhiều kỷ lục về nhiệt độ cao nhất tuyệt đối trong mùa hè năm nay do ảnh hưởng của El Nino. Ngoài ra, nhiệt độ trung bình các tháng trên toàn quốc có xu thế cao hơn bình thường.
Trung tâm Dự báo KTTV Quốc gia cảnh báo, nắng nóng và nắng nóng gay gắt ở Bắc Bộ và khu vực từ Thanh Hóa đến Phú Yên có khả năng kéo dài tới khoảng ngày 23/5.
Đáng chú ý, chỉ số tia UV các khu vực trên cả nước hôm nay đều ở ngưỡng gây hại rất cao đến sức khỏe con người, đặc biệt trong thời gian 10-14 giời, riêng Cần Thơ, Cà Mau ở ngưỡng gây hại cao. Người ra đường được khuyến cáo bôi kem chống nắng, mặc quần áo chống nắng, đội mũ rộng vành, đeo kính râm và hạn chế tiếp xúc trực tiếp dưới nắng.
Hôm nay Bắc Bộ và Trung Bộ bước vào cao điểm nắng nóng. Khu vực Bắc Bộ có nắng nóng và nắng nóng gay gắt, có nơi đặc biệt gay gắt với nhiệt độ cao nhất phổ biến 36-39 độ, có nơi trên 40 độ.
Năm nay, do hiện tượng ENSO chuyển sang trạng thái trung tính trong các tháng từ 5 - 6, sau đó trong nửa cuối năm có khả năng chuyển sang pha nóng (El Nino) với xác suất khoảng 70 - 80% và có thể kéo dài sang năm 2024 nên nền nhiệt độ các tháng trong năm 2023 dự báo có xu hướng cao hơn trung bình nhiều năm.
Theo ông Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia, El Nino là từ được dùng để chỉ hiện tượng nóng lên dị thường của lớp nước biển bề mặt ở khu vực xích đạo trung tâm và Đông Thái Bình Dương, kéo dài 8-12 tháng hoặc lâu hơn. Chu kỳ xuất hiện El Nino thường là 3-4 năm 1 lần, song cũng có khi dày hơn hoặc thưa hơn.
Sau 3 năm ảnh hưởng của La Nina gây mưa lũ lớn, ENSO (El Nino dao động Nam) đang chuyển sang trạng thái trung tính. Chuyên gia dự báo hiện tượng El Nino có thể xuất hiện vào nửa cuối mùa hè năm 2023 và duy trì đến năm 2024 với xác suất khoảng 70-80%.
Khi xuất hiện El Nino, nhiệt độ trung bình các tháng trên phạm vi toàn quốc có xu thế cao hơn bình thường; nắng nóng có thể nhiều hơn và gay gắt hơn; khả năng xuất hiện nhiều kỷ lục về nhiệt độ cao nhất tuyệt đối.
Bão và áp thấp nhiệt đới hoạt động trên Biển Đông ít hơn và thường tập trung nhiều vào giữa mùa, tính chất dị thường hơn cả về cường độ và quỹ đạo.
Nguy cơ cao xảy ra khô hạn cục bộ
Điều đáng lưu ý là El Nino thường gây thiếu hụt về lượng mưa trên phạm vi toàn quốc với mức phổ biến từ 25 đến 50%. Vì thế, trong các tháng mùa khô năm 2023, nguy cơ cao xảy ra khô hạn cục bộ, hoặc diện rộng ở những nơi có nhu cầu dùng nước nhiều cho sản xuất và sinh hoạt.
Chuyên gia lưu ý, các tỉnh, thành phố cần đề phòng tình trạng ít mưa dẫn đến hạn hán, xâm nhập mặn, thiếu nước trong những tháng đầu năm 2024. Theo chuyên gia khí tượng, ví dụ dễ hình dung nhất về tác động của El Nino đã gây ra các đợt hạn mặn kỷ lục vào các năm 2015-2016 và 2019-2020.
Ông Mai Văn Khiêm cho biết, trong điều kiện El Nino, mặc dù lượng mưa có xu thể giảm nhưng vẫn có khả năng xuất hiện những kỷ lục về lượng mưa lớn nhất trong 24 giờ.
Ví dụ như năm 2015 xuất hiện hiện tượng El Nino nhưng tại tỉnh Quảng Ninh đã xuất hiện mưa lớn lịch sử vào cuối tháng 7. Hay như năm 2002, mưa lớn vẫn xuất hiện và gây lũ lớn trên các khu vực.
Cụ thể, ở miền Bắc vào đầu tháng 7 và tháng 8 xuất hiện lũ lớn trên hệ thống sông Hồng - Thái Bình với mức báo động lũ cấp III. Còn ở miền Trung, vào cuối tháng 9 xuất hiện đợt lũ lịch sử trên sông Cả (tỉnh Hà Tĩnh). Còn tại miền Nam đã xuất hiện lũ lớn kéo dài ở đồng bằng sông Cửu Long.
Hoặc như năm 2009, trên Biển Đông xuất hiện cơn bão số 9 (Ketsana) đi vào địa phận các tỉnh Quảng Nam - Quảng Ngãi gây ra đợt lũ lớn, lũ lịch sử vào cuối tháng 9. Đỉnh lũ năm 2009, tại các sông chính từ Quảng Bình đến Phú Yên đều vượt báo động cấp III. Các tỉnh từ Quảng Bình đến Khánh Hòa và Kon Tum xảy ra đợt ngập lụt nghiêm trọng...
Dự báo về tình hình thời tiết thời gian tới, TS Nguyễn Ngọc Huy, chuyên gia về biến đổi khí hậu và giảm thiểu rủi ro thiên tai, qua quan sát ảnh vệ tinh Himawari 8 cho thấy, các vùng trung du miền núi phía Bắc, Đông Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ, Trung Bộ và Nam Trung Bộ không có mây.
Đây sẽ là khu vực nhận bức xạ mặt trời cao nhất trong giai đoạn từ 17-22/5 đồng thời cũng khó có mưa xảy ra ở giai đoạn này do hơi nước bốc hơi không được ngưng tụ tại chỗ mà sẽ di chuyển đi nơi khác.
"Nhiệt độ buổi trưa và chiều ở các vùng này sẽ dao động từ 36-38 độ C, các vùng Nghệ An, Hà Tĩnh có thể cao hơn 40 độ C. Khu vực này cũng đón gió Lào khô nóng trong dịp này", TS Huy thông tin.
Điều đáng lưu ý là dù nhiệt độ khí tượng của đợt nắng nóng này không cao bằng đợt nóng kỷ lục 6-7/5 nhưng nhiệt độ môi trường sẽ cao do quá trình tích tụ nhiệt bề mặt lâu hơn, đặc biệt là các ngày cuối của đợt nắng nóng.
Tại khu vực TP.HCM, Đông Nam Bộ, Tây Nguyên và ĐBSCL có mây phát triển rải rác vào các buổi sáng sau đó hội tụ thành các cơn mưa dông rải rác vào các buổi chiều. Vì vậy, các khu vực này sẽ có nắng nóng vào buổi sáng, trưa và đầu giờ chiều. Buổi chiều tối và tối có mưa rào nên trời mát lại. Vào ngày 20/5, mưa dông diễn ra trên diện rộng ở các vùng này.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ban hành Công điện số 397/CĐ-TTg ngày 13/5/2023 về chủ động triển khai các biện pháp cấp bách ứng phó với nguy cơ nắng nóng, hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn.
Trong đó, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu chủ động, triển khai quyết liệt các giải pháp cấp bách phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, không để thiếu nước cho sinh hoạt, thủy điện và ảnh hưởng tới sản xuất, nhất là đối với các lĩnh vực trọng yếu.
Đặc biệt, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố, nhất là các tỉnh, thành phố khu vực Trung Bộ, Tây Nguyên và Đông Nam Bộ tổ chức tuyên truyền, hướng dẫn người dân chủ động tích trữ nước ngọt, sử dụng hiệu quả, tiết kiệm nước, điện, triệt để chống thất thoát, lãng phí nước.
Lan Anh
