Hợp nhất 3 chương trình mục tiêu quốc gia - mục tiêu cao nhất là dân ấm no, hạnh phúc
Hôm nay (03/10), Quốc hội nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đến năm 2035.
Đây là lần đầu tiên Chính phủ đề xuất tích hợp ba chương trình mục tiêu quốc gia đang thực hiện riêng lẻ (xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi) thành một chương trình duy nhất, với mục tiêu cao nhất mà Đảng và Nhà nước đặt ra là “để người dân có cuộc sống ấm no, hạnh phúc”.
Trình bày Tờ trình, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng cho biết, giai đoạn 2021-2025, ba chương trình đã đạt và vượt phần lớn chỉ tiêu, chỉ còn 4/21 chỉ tiêu chưa hoàn thành tính đến hết tháng 10/2025.
Vốn ngân sách Trung ương đã phân bổ, giao cho các Bộ, ngành, địa phương gần 176.000 tỷ đồng, đạt 90,4% dự toán. Hết tháng 10/2025, tỷ lệ giải ngân đạt 67,9%; đến hết tháng 1 năm 2026, ước đạt cao nhất 75% kế hoạch; còn khoảng 45.000 tỷ đồng chuyển sang thực hiện trong năm 2026.
Bộ trưởng thẳng thắn nhìn nhận tồn tại lớn nhất là còn một số chỉ tiêu chưa hoàn thành mục tiêu được Quốc hội, Chính phủ giao và kết quả giải ngân chậm. Theo đó, nguyên nhân là do hệ thống cơ chế chính sách hướng dẫn còn chậm ban hành, chưa rõ ràng; Nội dung, đối tượng đầu tư chưa sát thực tiễn; Một số địa phương chưa quyết liệt trong thực hiện; Các chương trình mục tiêu quốc gia còn chồng chéo, trùng lặp về nội dung, đối tượng, nguồn lực còn phân tán, dẫn đến khó khăn trong thực hiện.
Theo Bộ trưởng Trần Đức Thắng, Chính phủ trình Quốc hội tích hợp 3 chương trình thành một chương trình nhằm thực hiện mục tiêu cao nhất của Đảng và Nhà nước là làm cho người dân có cuộc sống ấm no, hạnh phúc.
“Việc tích hợp không làm giảm đi các chính sách, mà khắc phục chồng chéo, trùng lặp, giúp tập trung ưu tiên hơn vào vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trong thời gian tới” - Bộ trưởng Trần Đức Thắng nhấn mạnh.
Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, đối tượng thụ hưởng chương trình là các xã, thôn, người dân, cộng đồng và các tổ chức có liên quan trên phạm vi cả nước. Trong đó, tập trung ưu tiên địa bàn nghèo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
Chương trình sẽ thực hiện trên phạm vi toàn quốc, ưu tiên vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, trong 10 năm, chia 2 giai đoạn: 2026-2030 và 2031-2035.
“Mục tiêu là tập trung vào các mục tiêu chính về thu nhập, tỷ lệ nghèo, tỷ lệ xã, tỉnh đạt chuẩn nông thôn mới, giải quyết các vấn đề cấp thiết của đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi” - Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho biết.
Dự kiến, Chương trình được thiết kế thành 2 hợp phần: Hợp phần thứ nhất: Gồm 10 nhóm nội dung chung, thực hiện trên địa bàn cả nước; Hợp phần thứ hai: Gồm 5 nhóm nội dung đặc thù, phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Đây là những chính sách đặc thù riêng, được đầu tư bổ sung cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
Về nguồn lực huy động thực hiện chương trình:
Giai đoạn 1 (2026-2030): Vốn ngân sách Trung ương bố trí trực tiếp: 100.000 tỷ đồng; Vốn lồng ghép của các chương trình mục tiêu quốc gia và các chương trình, dự án khác, đầu tư cho địa bàn nông thôn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi: khoảng 360.000 tỷ đồng; Còn lại là vốn ngân sách địa phương và các nguồn huy động hợp pháp khác.
Giai đoạn 2 (2031-2035): Căn cứ kết quả thực hiện của giai đoạn 2026-2030, Chính phủ sẽ trình Quốc hội xem xét quyết định nguồn lực thực hiện.
Theo Bộ trưởng Trần Đức Thắng, về cơ chế quản lý, phân bổ vốn và tổ chức thực hiện chương trình, Bộ Nông nghiệp và Môi trường là cơ quan chủ chương trình. Bộ Dân tộc và Tôn giáo hướng dẫn tổ chức thực hiện và kiểm tra giám sát việc thực hiện các nội dung liên quan đến phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
“Các Bộ, ngành hướng dẫn thực hiện các nội dung theo phân công. Thực hiện phân cấp, phân quyền triệt để, đi đôi với phân bổ nguồn lực cho chính quyền địa phương theo tinh thần "Địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm". Trung ương quản lý tổng thể, ban hành cơ chế chính sách, hướng dẫn, giám sát, kiểm tra đôn đốc thực hiện” - Bộ trưởng Trần Đức Thắng nhấn mạnh.
Bộ trưởng Trần Đức Thắng kiến nghị với Quốc hội xem xét thông qua hồ sơ báo cáo và ban hành Nghị quyết về chủ trương đầu tư xây dựng chương trình giai đoạn 2026-2035; Cho phép kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân vốn ngân sách Nhà nước của 3 chương trình mục tiêu quốc gia đến hết ngày 31/12/2026 để hoàn thành các mục tiêu của giai đoạn 2021-2025; Giao Chính phủ rà soát, cân đối, bố trí thêm nguồn lực để thực hiện các nội dung giải ngân tốt và có nhu cầu bổ sung, ban hành cơ chế đặc thù, đơn giản quy trình thủ tục để đẩy nhanh tiến độ triển khai nội dung chương trình.
Bảo Loan
