Giá FIT giảm, doanh nghiệp FDI đầu tư điện mặt trời lo mất vốn

Theo dõi KTMT trên

Theo kết luận của Thanh tra Chính phủ cuối năm 2023, một số dự án điện mặt trời hưởng giá FIT 9,35 cent/kWh được xác định là không đúng quy định, do đó cần phải xem xét và điều chỉnh lại giá mua điện.

Cụ thể, giá mua điện có thể chuyển từ mức FIT1 9,35 cent/kWh (tương đương khoảng 2.231 đồng/kWh) xuống còn FIT2 7,09 cent/kWh (khoảng 1.692 đồng/kWh) hoặc thấp hơn nếu áp dụng mức giá của các dự án chuyển tiếp chỉ đạt 4,8 cent/kWh, tức giảm từ 24-47% so với mức giá hiện hành mà Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) mua điện đã tạo ra căng thẳng không nhỏ trong giới đầu tư.

Bộ Công Thương khẳng định mức giá tính lại mới phản ánh đúng chi phí đầu tư và vận hành, song nhiều doanh nghiệp cho rằng con số này chưa tương xứng với thực tế, đặc biệt trong bối cảnh lãi suất vay vốn tại Việt Nam luôn cao hơn so với các nước khu vực.

Tại buổi chia sẻ của các doanh nghiệp FDI đầu tư điện tái tạo diễn ra tại TP.HCM vào ngày 28/3, ông Trần Minh Tiến – Giám đốc điều hành nhà máy điện mặt trời Xuân Thọ 1-2 và Mỹ Sơn 1-2 của Bangkok Glass Energy (BGE) cho biết, công ty đang đối mặt với nguy cơ phá sản nếu giá FIT bị điều chỉnh xuống mức mới. Các dự án của BGE ban đầu được triển khai theo giá FIT 1, nhưng hiện nay có khả năng bị áp giá FIT 2, khiến doanh nghiệp phải nhận mức thu thấp hơn nhiều so với kỳ vọng ban đầu.

Hơn nữa, công ty mua lại dự án từ đối tác khác với suất đầu tư cao hơn, dẫn đến thua lỗ nghiêm trọng nếu bị điều chỉnh giá.

Cùng chung mối lo, đại diện của B.Grimm Power Việt Nam – nhà đầu tư đến từ Thái Lan – cũng nhấn mạnh hai dự án của họ với tổng công suất 500 MWp đang chịu áp lực nặng nề. Doanh nghiệp này đã vay vốn từ Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) để triển khai dự án. Nếu áp dụng mức giá FIT mới (hoặc giá thấp như 4,8 cent/kWh), khả năng hoàn vốn và trả nợ của các dự án sẽ gặp nhiều khó khăn, đe dọa đến tình hình tài chính của doanh nghiệp.

Không chỉ vậy, Dragon Capital – quỹ đầu tư nước ngoài có ba dự án điện tái tạo tại Việt Nam – cho biết kể từ tháng 9/2023, họ chưa nhận được các khoản thanh toán theo hợp đồng mua bán điện (PPA) với EVN.

Ông Nguyễn Hữu Quang, Giám đốc đầu tư mảng năng lượng sạch của Dragon Capital, cho rằng việc hồi tố giá FIT dựa trên ngày cấp văn bản nghiệm thu là thiếu căn cứ pháp lý rõ ràng. Công ty mẹ tại Singapore hiện đang phải hỗ trợ tài chính cho dự án 40 MWp, nhưng nếu tình hình không được giải quyết, họ sẽ buộc phải xem xét lại chiến lược đầu tư tại Việt Nam.

Báo cáo của Bộ Công Thương cho biết, có tới 173 nhà máy hoặc phần của nhà máy điện mặt trời, điện gió nối lưới đang gặp tình trạng bị điều chỉnh giá. Đáng chú ý, gần 150 dự án điện mặt trời tập trung đang hoạt động trên hệ thống điện quốc gia thuộc diện bị ảnh hưởng. Khoảng một phần ba số dự án này là của các nhà đầu tư nước ngoài đến từ châu Âu (Pháp, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Thụy Sĩ, Anh) và châu Á (Ấn Độ, Nhật Bản, Philippines, Singapore, Thái Lan, Trung Quốc). Tổng giá trị đầu tư của các dự án này ước tính đạt khoảng 4 tỷ USD, bao gồm hơn 3.600 MWp điện mặt trời và 160 MW điện gió.

Các doanh nghiệp FDI cho biết họ đầu tư vào Việt Nam với kỳ vọng về một môi trường kinh doanh minh bạch và ổn định. Tuy nhiên, những thay đổi chính sách gần đây đã làm giảm sút niềm tin, khiến một số công ty đang cân nhắc thoái vốn khỏi các dự án điện mặt trời và điện gió, từ đó tác động tiêu cực đến sự phát triển của ngành năng lượng tái tạo trong nước.

Về mặt pháp lý, các doanh nghiệp khẳng định rằng họ đã tuân thủ đầy đủ hợp đồng mua bán điện (PPA) với EVN, trong đó ngày vận hành thương mại (COD) đã được công nhận. Quy định yêu cầu phải có văn bản nghiệm thu từ Bộ Công Thương hoặc các cơ quan có thẩm quyền mới được áp dụng từ Thông tư 10/2023, trong khi phần lớn các dự án này đã vận hành từ năm 2021 hoặc trước đó. Ngoài ra, so sánh mức giá FIT với mức giá của các nước khác để làm căn cứ điều chỉnh bị đánh giá là không hợp lý, khi tại Campuchia chi phí đầu tư thấp hơn và lãi suất cho vay rẻ hơn nhiều so với Việt Nam.

Nhằm giữ vững niềm tin của nhà đầu tư, các doanh nghiệp FDI đề xuất Chính phủ giữ nguyên mức giá FIT ban đầu và không áp dụng cơ chế hồi tố. Họ cũng kêu gọi EVN thực hiện việc thanh toán đầy đủ và đúng hạn theo cam kết. Nếu không, có nguy cơ dòng vốn FDI dần rút khỏi Việt Nam, ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường đầu tư và triển vọng phát triển của ngành năng lượng tái tạo trong tương lai.

Với bối cảnh thị trường năng lượng tái tạo đang đóng vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế, những thay đổi bất ngờ trong chính sách giá mua điện không chỉ gây áp lực tài chính đối với các doanh nghiệp FDI mà còn đe dọa ổn định của toàn ngành. Các chuyên gia cho rằng, việc đảm bảo tính nhất quán và minh bạch trong chính sách năng lượng là yếu tố then chốt để thu hút và giữ chân vốn đầu tư nước ngoài, cũng như thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang nguồn năng lượng sạch trong tương lai.

H.A