Công nghệ chế biến - Chìa khóa tăng giá trị nông sản Việt

Theo dõi KTMT trên

Ngày 26/9, Bộ NN&PTNT đã tổ chức Hội thảo Phát triển công nghiệp chế biến nông sản và Cơ giới hóa nông nghiệp.

Theo số liệu thống kê của Bộ NN&PTNT, Ngành công nghiệp chế biến thực phẩm của Việt Nam đang có xu hướng tăng trưởng mạnh, từng bước cung ứng nhiều sản phẩm có sức cạnh tranh cao, chiếm lĩnh thị trường nội địa và gia tăng xuất khẩu. Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, năm 2018, kim ngạch xuất khẩu nông sản thực phẩm chế biến của Việt Nam đã chạm mốc 40 tỉ USD, ngành nông nghiệp Việt Nam cũng đặt mục tiêu xuất khẩu trong năm 2019 với kim ngạch 42 - 43 tỉ USD. Năm 2019 được dự đoán sẽ là năm chuyển động mạnh hơn của các dòng vốn vào lĩnh vực chế biến nông sản.

Hiện Việt Nam đã bước đầu hình thành được hệ thống chế biến nông sản với trên 7.500 cơ sở quy mô công nghiệp gắn xuất khẩu. Ngoài ra, còn có hàng vạn cơ sở nhỏ, lẻ, hộ gia đình rải khắp các địa bàn làm nhiệm vụ sơ chế, chế biến phục vụ tiêu dùng nội địa. Một số tập đoàn kinh tế lớn đã chú trọng đầu tư vào chế biến sản phẩm nông nghiệp.

Theo ông Phạm Văn Duy, Phó Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ NN&PTNT), giai đoạn từ 2013 – 2018, công nghiệp chế biến nông sản cả nước đã có bước phát triển mạnh mẽ trên cả quy mô và mức độ hiện đại so với 5 năm trước (giai đoạn 2007 – 2012). Tốc độ tăng trưởng giá trị gia tăng hàng năm đạt khoảng 5 – 7%. Sản lượng các mặt hàng nông sản xuất khẩu tăng bình quân khoảng 8 – 10%/năm trong hai năm qua.

Tuy nhiên, trình độ công nghệ chế biến nông sản Việt Nam chỉ đạt mức độ trung bình đến trung bình khá so với thế giới. Duy chỉ có một số ngành hàng hoặc một số sản phẩm có công nghệ và thiết bị chế biến tương đối hiện đại mang tầm khu vực, thế giới như: Hạt điều, lúa gạo, tôm và cá tra…

Từ năm 2018 đến nay đã có 30 dự án đầu tư lớn vào chế biến sản phẩm nông nghiệp đã hoạt động và triển khai trên cả nước với tổng vôn đầu tư 20.000 tỉ đồng.

Công nghệ chế biến là chìa khóa tăng giá trị nông sản Việt. (Ảnh minh họa)

Tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam nhấn mạnh, tương lai nông sản Việt Nam có thắng trên thị trường thế giới hay không phụ thuộc lớn vào công nghệ chế biến và sau thu hoạch. Nhờ công nghiệp chế biến tăng trưởng, phát tiển mạnh nên trong những năm vưa qua Việt Nam tiếp tục duy trì 10 nhóm mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu hàng năm từ 1 tỉ USD trở lên, trong đó có 6 mặt hàng đạt kim ngạch trên 3 tỉ USD, kim ngạch xuất khẩu năm 2018 đạt trên 40 tỉ USD, tăng 9,6% so với 2017.

Thứ trưởng Trần Thanh Nam cũng cho biết, từ thực trạng, lợi thế, khó khăn, thách thức, nhất là thách thức từ biến đổi khí hậu và hội nhập kinh tế, ngành nông nghiệp Việt Nam mục tiêu phấn đấu đến năm 2030, công nghiệp chế biến nông sản có đủ năng lực chế biến đảm bảo đầu ra cho sản xuất nông nghiệp. Trong đó, công nghệ chế biến đạt trình độ công nghệ từ trung bình tiên tiến trở lên, thuộc nhóm 3 nước dẫn đầu khu vực ASEAN, một số ngành hàng dẫn đầu thế giới. Các sản phẩm sau chế biến phải đáp ứng tốt các yêu cầu của thị trường tiêu thụ, có khả năng cạnh tranh cao, đảm bảo chất lượng an toàn thực phẩm, góp phần tăng nhanh giá trị gia tăng và kim ngạch xuất khẩu.

Ngành nông nghiệp hiện đề ra mục tiêu đến năm 2030 tỉ trọng công nghiệp chế biến nông sản trong GDP đạt trên 30%. Tốc độ giá trị hàng hóa nông sản qua chế biến đạt 7-8%/năm. Trên 50% số cơ sở chế biến mặt hàng nông sản xuất khẩu chủ lực đạt trình độ công nghệ sản xuất tiên tiến. Tốc độ năng suất lao động đạt trên 7%/năm. Mức độ cơ giới hóa các khâu trong sản xuất nông nghiệp đạt từ 90 – 100%. Công suất máy trang bị bình quân cả nước đạt 4-5,5HP/ha (hiện nay 2,2HP/ha).

Theo báo cáo của Bộ NN&PTNT, 6 tháng đầu năm 2019, xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đạt gần 19,8 tỉ USD, tăng 2,2% so với cùng kỳ năm 2018.

Mặc dù đạt được những kết quả nhất định, song tốc độ tăng trưởng xuất khẩu nông sản 6 tháng đầu năm 2019 vẫn khá khiêm tốn so với cùng kỳ năm 2018 và có dấu hiệu chững lại. Nguyên nhân là bởi nông sản nước ta chủ yếu xuất khẩu dưới dạng thô nên giá trị gia tăng không nhiều...

Trong 6 tháng đầu năm nay, nhiều mặt hàng nông sản chủ lực giảm mạnh so với cùng kỳ năm 2018, đơn cử: Hạt tiêu giảm 26,5%, gạo 16,7%, cà phê 11,8%... Trong khi đó, một số thị trường truyền thống như: Philippines, Indonesia đều đã nhập khẩu nông sản trong năm 2018 và hiện chưa có nhu cầu nhập khẩu thêm...

Lý giải về điều này, nhiều chuyên gia nhận định các đơn hàng xuất khẩu nông sản của nhiều doanh nghiệp gần như bị đình đốn bởi một số nước hạn chế nhập khẩu và đưa ra yêu cầu khắt khe hơn về chất lượng. Trong khi đó, sản xuất nông nghiệp của Việt Nam vẫn nhỏ lẻ, công nghệ bảo quản và chế biến vẫn còn hạn chế, nên một số đơn hàng chưa đáp ứng yêu cầu của nước nhập khẩu.

Duy Thái (T/h)