'Chạy đua với thời gian' để bảo vệ những đồng cỏ biển
Từ lâu, những đồng cỏ biển đã trở thành "nạn nhân" của các hoạt động liên quan tới tàu, thuyền. Ước tính khoảng 7.500 ha cỏ Neptune đã bị tàn phá chỉ tính riêng dọc bờ biển của Pháp.
Mới đây, các nhà khoa học vừa gióng lên hồi chuông cảnh báo về một loài cỏ biển đang bị đe dọa bởi các hoạt động của con người, trong bối cảnh trước thềm Hội nghị thượng đỉnh về đa dạng sinh học lớn nhất thế giới diễn ra vào ngày 3/9 tại thành phố Marseille (Pháp) bên bờ Địa Trung Hải. Loài cỏ biển này có tên là posidonia oceanica, hay "cỏ Neptune".
Được biết đến là một loài thực vật có khả năng hấp thụ khí CO2 nhiều gấp 2 lần so với những khu rừng trên đất liền, cỏ biển đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết các môi trường đại dương. Đồng thời làm sạch vùng nước bị ô nhiễm, bảo vệ các loài cá, tránh xói mòn bờ biển và giữ lại các hạt nhựa siêu nhỏ.
“Với khả năng hấp thụ carbon của thực vật khiến cỏ biển trở thành 'đồng minh' quan trọng của con người trong cuộc chiến chống tình trạng ấm lên toàn cầu", ông Arnaud Gauffier, Giám đốc bảo tồn của Quỹ Bảo tồn thiên nhiên thế giới (WWF) tại Pháp nhấn mạnh.
Không những vậy, điều tuyệt vời hơn cả là loài sinh vật này xuất hiện ở khắp nơi, bao phủ ít nhất 1 triệu ha dưới đáy biển Địa Trung Hải, trải dài từ Cộng hòa Cyprus đến Tây Ban Nha.
Ngoài ra, cỏ biển cũng có thể làm giảm tính axit của vùng nước xung quanh, một chức năng đặc biệt quan trọng khi các đại dương hấp thụ CO2 từ khí quyển và sản sinh ra nhiều axit hơn. Cỏ biển tạo ra "lớp đệm" ngăn tình trạng axit hóa vốn gây hại cho vỏ của các loài động vật biển và hạn chế hoạt động của các loài cá.
Tuy nhiên, theo Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP), cứ sau 30 phút, các hoạt động của con người đang phá đi diện tích cỏ biển tương đương một sân bóng và các nhà khoa học đang "chạy đua với thời gian" để tìm cách bảo vệ những bãi cỏ biển còn sót lại.
Thông tin từ mạng lưới Posidonia Địa Trung Hải cũng cho hay, diện tích thực tế của cỏ Neptune có thể còn lớn hơn nhiều so với con số trên, vì không có nhiều dữ liệu về loài cỏ này ở các quốc gia ven biển phía Đông và phía Nam.
Những đồng cỏ biển từ lâu đã là "nạn nhân" của các hoạt động liên quan tới tàu, thuyền. Theo số liệu chính thức, ước tính khoảng 7.500 ha cỏ Neptune đã bị tàn phá chỉ tính riêng dọc bờ biển của Pháp.
Lý giải nguyên nhân của tình trạng trên, theo người phát ngôn cơ quan quản lý hàng hải Địa Trung Hải Thibault Lavernh cho rằng là do việc neo đậu tàu, thuyền. Khi một chiếc thuyền thả neo, chiếc neo sẽ chạm đáy biển và gây ra hiệu ứng tàn phá cỏ biển.
Việc nhổ neo cũng có tác động ảnh hưởng tương tự đối với loài sinh vật này. Vì cỏ biển phát triển chậm, chỉ vài cm mỗi năm, những tác động trên sẽ khiến loài cỏ biển này mất nhiều thời gian để có thể phục hồi.
Trong một công bố gần đây, 10 nhà khoa học tại Pháp, Italy và Tây Ban Nha đã nhấn mạnh những lợi ích thiết yếu mà cỏ biển mang lại "cho toàn thể nhân loại".
Đặc biệt, các đồng cỏ biển đóng vai trò là nơi sinh sản và nuôi dưỡng các loài cá sống dọc theo bờ biển, từ loài phổ biến đến loài hiếm nhất. Trong đó có nhiều loài động vật sinh sống phụ thuộc vào chúng, bao gồm cả những động vật không xương sống nhỏ bé vốn là nguồn thức ăn cho cá.
Những ngọn cỏ chết tập trung dọc theo các bãi biển và trộn lẫn với cát tạo thành những bãi bờ lớn bảo vệ bờ biển. Cho đến nay, ít nhất 10 nước đã thừa nhận cỏ biển có thể đóng vai trò đáng kể trong các kế hoạch hành động chống biến đổi khí hậu của mình.
Vì vậy, nhằm ngăn chặn các hoạt động gây thiệt hại cỏ biển tại khu vực Địa Trung Hải, Pháp đã cấm các tàu thuyền lớn có chiều dài hơn 24 m thả neo ở các khu vực nhạy cảm. Trong khi đó, quần đảo Balearic của Tây Ban Nha đã thực hiện các biện pháp tương tự vào năm 2018.
Có thể thấy, với các nỗ lực bảo tồn cỏ biển của quần đảo này, bao gồm các chiến dịch nâng cao nhận thức trong trường học và lễ hội cỏ biển, đã được WWF đánh giá là hình mẫu mà các quốc gia khác có thể học tập.
Lan Anh (T/h)
