Xây dựng Luật Hợp tác xã (sửa đổi) vì mục tiêu phát triển bền vững
Việc xây dựng Luật Hợp tác xã (sửa đổi) sẽ tạo hành lang pháp lý thông thoáng vì mục tiêu phát triển bền vững, lâu dài. Từ đó, HTX thực sự là ngôi nhà chung cho tất cả thành viên đóng góp và cống hiến trọn đời.
Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Luật Hợp tác xã năm 2012 được Quốc hội thông qua ngày 20/11/2012, chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2013 đã làm rõ thêm bản chất của tổ chức HTX là “phục vụ thành viên”, tăng cường hợp tác nội bộ và tham gia thị trường để phát triển kinh tế - xã hội ở nước ta.
Cùng với đó, khung khổ pháp lý về HTX cũng dần được hoàn thiện, tác động tới phát triển kinh tế tập thể, HTX trên nhiều mặt: Từng bước đơn giản hóa thủ tục, rút ngắn thời gian thành lập HTX; tạo điều kiện cho HTX chủ động phát triển các hoạt động dịch vụ phục vụ thành viên và kinh doanh theo tín hiệu thị trường.
Ngoài ra, việc thực hiện Luật HTX năm 2012 đã bước đầu làm thay đổi nhận thức trong hệ thống chính trị, các tầng lớp nhân dân về vai trò quan trọng của phát triển kinh tế tập thể, HTX trong các thành phần kinh tế của nền kinh tế quốc dân.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, sau gần 10 năm triển khai thực hiện Luật HTX năm 2012 đã nảy sinh một số tồn tại, bất cập nổi bật như: Một số quy định còn chồng chéo, chưa thống nhất với các văn bản quy phạm pháp luật khác; một số quy định bất cập làm cản trở sự phát triển của HTX; quy định chưa đầy đủ về nguyên tắc cơ bản HTX, chưa phù hợp với thực tiễn và xu hướng phát triển của thế giới.
Thực tế, HTX đã phát triển về số lượng nhưng số lượng các thành viên trong HTX ngày càng giảm. Theo báo cáo tổng kết, trong khi số lượng HTX cả nước thời gian qua có tăng đáng kể từ 19.357 HTX (năm 2013) đến 26.642 HTX (30/6/2021). Tuy nhiên, số lượng thành viên HTX cả nước giảm từ 8 triệu thành viên (năm 2013) xuống 5,7 triệu thành viên (năm 2021), chiếm khoảng 5,8% dân số cả nước; bình quân 413 thành viên/HTX (năm 2013) giảm xuống 213 thành viên/HTX (năm 2021).
Vì vậy, theo Bộ KH&ĐT, việc xây dựng Dự án Luật HTX (sửa đổi) sẽ tạo hành lang pháp lý thông thoáng, loại bỏ các quy định rào cản HTX tham gia thị trường, phát triển thành viên, phát triển kinh tế nhưng vẫn bảo đảm và phát huy đặc trưng, nguyên tắc cơ bản của HTX. Đồng thời, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước đối với lĩnh vực kinh tế tập thể, HTX. Phát triển HTX bền vững, lâu dài để HTX thực sự là một ngôi nhà chung, một xã hội thu nhỏ cho tất cả thành viên, được tự do đóng góp, cống hiến và làm việc trọn đời.
Cùng với đó, việc bổ sung, sửa đổi quy định pháp luật về HTX cần quán triệt đồng bộ các quan điểm. Trong đó, nhấn mạnh thể chế hóa đầy đủ quan điểm của Đảng tiếp tục đổi mới, phát triển kinh tế tập thể, HTX ở nước ta trong thời gian tới; kế thừa tối đa các quy định của Luật HTX năm 2012 còn phù hợp, đang có hiệu lực, hiệu quả, đồng thời giữ vững các nguyên tắc cơ bản của HTX do Liên minh HTX quốc tế ICA đưa ra trong thế kỷ 21.
Bên cạnh đó, các quy định Luật HTX (sửa đổi) được xây dựng trên cơ sở tổng kết thực tiễn phát triển HTX ở nước ta từ khi Luật HTX năm 2012 có hiệu lực thi hành (năm 2013), đồng thời tiếp thu có chọn lọc các kinh nghiệm quốc tế phù hợp với các HTX ở Việt Nam; lấy HTX là trung tâm để xây dựng khung pháp lý chung cho các đối tượng khác cùng phát triển trên cơ sở tự chủ, tự chịu trách nhiệm, năng động, sáng tạo, hội nhập với thị trường trong nước và quốc tế.
Lan Anh (T/h)
