Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn của dòng vốn xanh quốc tế

Theo dõi KTMT trên

Sau nhiều năm chuẩn bị khung pháp lý, Việt Nam đang nổi lên là một trong những điểm đến hàng đầu của dòng vốn xanh toàn cầu. Từ các khoản vay ưu đãi trong khuôn khổ JETP đến những lô trái phiếu xanh của các ngân hàng thương mại, từ nguồn vốn phát triển của IFC đến cam kết của các quỹ đầu tư, hàng tỷ USD đã và đang đổ vào những dự án then chốt của tiến trình chuyển đổi năng lượng và phát triển bền vững.

Một dấu ấn quan trọng là sự tiến triển của Quan hệ Đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP). Trong cuộc họp Ban Thư ký ngày 8/7/2025 tại Hà Nội, ba dự án tiêu biểu đã chốt thỏa thuận vốn: EVNNPT vay 67 triệu euro từ AFD để triển khai đường dây 500 kV qua TP.HCM – Đồng Nai; EVN đạt thỏa thuận 480 triệu euro với sáu tổ chức quốc tế nhằm thực hiện dự án Thủy điện tích năng Bắc Ái công suất 1.200 MW; và khoản vay 65 triệu euro từ KfW để mở rộng Thủy điện Trị An thêm 200 MW. Đến nay, có 24 dự án được xác định đáp ứng tiêu chí JETP với tổng nhu cầu vốn khoảng 7,04 tỷ USD, cho thấy sức hút rõ rệt của Việt Nam trong mắt các nhà tài trợ quốc tế.

Bên cạnh JETP, các định chế tài chính lớn cũng đẩy mạnh hiện diện. Ông Weichuan Xu – đại diện Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) – cho biết: “IFC đồng hành cùng Việt Nam bằng mô hình kết hợp đầu tư và tư vấn. Cụ thể IFC đã cam kết hơn 2,8 tỉ USD cho khu vực tài chính, trong đó có 400 triệu USD tài trợ cho các dự án xanh. IFC cũng hỗ trợ xây dựng lộ trình ESG, phát triển sản phẩm tài chính mới như trái phiếu xanh, xã hội, bền vững và nâng cao quản trị rủi ro môi trường - xã hội.” Cam kết này không chỉ mang đến nguồn vốn lớn mà còn đưa vào Việt Nam các chuẩn mực quốc tế, giúp doanh nghiệp nâng cấp quản trị và tăng khả năng tiếp cận vốn toàn cầu.

Trên thị trường vốn, nhiều ngân hàng thương mại trong nước nhanh chóng đón đầu xu hướng. VPBank phát hành thành công 300 triệu USD trái phiếu bền vững trên thị trường quốc tế; MSB phát hành 680 tỷ đồng trái phiếu bền vững kỳ hạn 5 năm; HDBank khởi động chương trình 100 triệu USD trái phiếu xanh quốc tế với đợt đầu 50 triệu USD, sau khi trước đó đã huy động 3.000 tỷ đồng trái phiếu xanh trong nước. Đại diện VPBank cho biết dư nợ tín dụng xanh đến cuối tháng 6/2025 đạt 31.700 tỷ đồng, tăng gần 45% so với cuối năm 2024. Sự gia tăng mạnh mẽ này cho thấy tín dụng xanh đang dần trở thành xu hướng chủ đạo trong hoạt động ngân hàng.

Dù vậy, các chuyên gia cũng nhấn mạnh khoảng cách giữa nhu cầu và nguồn cung vốn xanh vẫn rất lớn. Ngân hàng Thế giới ước tính Việt Nam cần huy động khoảng 6,8% GDP mỗi năm cho chuyển đổi xanh, tương đương 368 tỷ USD đến năm 2040. Trong khi đó, 5 năm qua, tổng giá trị trái phiếu xanh mới đạt khoảng 1,16 tỷ USD, còn dư nợ tín dụng xanh chiếm dưới 4,5% tổng dư nợ toàn hệ thống ngân hàng. Ông Nguyễn Quốc Hùng – Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam – thẳng thắn cho rằng tốc độ hiện tại còn quá chậm so với yêu cầu của thực tiễn.

Giới nghiên cứu cho rằng việc thành lập Trung tâm Tài chính quốc tế tại TP.HCM sẽ là bước ngoặt. PGS-TS Nguyễn Hữu Huân nhận định: “Trung tâm Tài chính quốc tế kỳ vọng sẽ đóng vai trò then chốt trong thu hút dòng vốn xanh. Khi IFC ra đời sẽ trở thành trung tâm kết nối, giúp các quỹ đầu tư, đặc biệt quỹ tài chính xanh tiếp cận trực tiếp danh mục dự án xanh, tăng tính minh bạch và niềm tin trong giải ngân. Khi rào cản được tháo gỡ, IFC có thể huy động 20-30 tỷ USD vốn xanh mỗi năm cho Việt Nam.”

Dòng vốn xanh hiện không chỉ hướng đến năng lượng tái tạo mà còn mở rộng sang nhiều lĩnh vực khác như nông nghiệp phát thải thấp, giao thông sạch, công trình xây dựng tiết kiệm năng lượng. Đây là những dự án giúp Việt Nam tiến gần hơn đến mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, đồng thời gia tăng sức cạnh tranh trong bối cảnh các thị trường xuất khẩu lớn đang áp dụng những tiêu chuẩn môi trường khắt khe.

Có thể thấy, Việt Nam đã bước vào giai đoạn mới khi dòng vốn xanh quốc tế không còn dừng ở cam kết, mà đã chuyển thành các khoản giải ngân cụ thể. Thách thức đặt ra là phải nâng cao chất lượng dự án, minh bạch hóa quy trình và đẩy nhanh tốc độ triển khai. Nếu tận dụng tốt, Việt Nam hoàn toàn có thể duy trì sức hút hàng tỷ USD mỗi năm, trở thành điểm sáng trên bản đồ tài chính xanh của khu vực.

Minh Thành