TS.Hoàng Dương Tùng: Giao thông “xanh” góp phần giải cứu môi trường Thủ đô (Bài 10)

Theo dõi KTMT trên

Sáng 10/1, Tập đoàn Vingroup đã phát động chiến dịch “Vì Thủ đô trong xanh”. Tập đoàn này cho biết, chiến dịch trên nhằm kêu gọi cộng đồng nâng cao nhận thức về môi trường và chung tay giảm thiểu tình trạng ô nhiễm không khí tại Thủ đô.

Bên lề lễ phát động, Phóng viên Tạp chí Kinh tế Môi trường đã có cuộc trao đổi với TS.Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam về các giải pháp giảm thiểu ô nhiễm không khí tại thủ đô Hà Nội.

Hà Nội “chống giặc ô nhiễm không khí”

Thưa TS.Hoàng Dương Tùng, những ngày qua, chất lượng không khí Hà Nội luôn ở mức cảnh báo ô nhiễm nghiêm trọng. Vậy, đâu là nguyên nhân dẫn đến tình trạng này?

-Đúng vậy. Người dân Hà Nội đang rất lo lắng về sức khỏe của mình khi thấy chỉ số chất lượng không khí AQI luôn ở báo động đỏ, nâu, thậm chí tím trong nhiều ngày liền. Đối với khách du lịch cũng vậy, điều khiến họ thấy đáng tiếc nhất là chất lượng không khí ở Hà Nội luôn ở mức xấu.

Vậy, câu hỏi đặt ra là tại sao chất lượng không khí suy giảm? Nhiều người cũng hỏi bụi mịn từ đâu ra, tại sao ô nhiễm lại cao trong những tháng mùa đông, còn mùa hè thì ít ô nhiễm hơn? Tôi có thể giải thích rằng, do yếu tố địa lý, Hà Nội và một số tỉnh phía Bắc ô nhiễm hơn vào các tháng mùa đông khi ít mưa, nhiều ngày gió lặng trời nồm… làm cho bụi mịn không rửa trôi và không khuếch tán được. Chúng lưu cữu luẩn quẩn ở tầng thấp trong khi tiếp tục hàng ngày hàng giờ vẫn có các nguồn thải đưa bụi mịn vào không khí.

Bụi mịn PM2.5 với các chất độc hại luôn hiện hữu trong không khí. Khi hít thở, PM2.5 có thể luồn lách vào các túi phổi, tĩnh mạch phổi và xâm nhập vào hệ tuần hoàn máu.

Với tình hình ô nhiễm không khí ngày càng trầm trọng, đòi hỏi tất cả chúng ta không thể chần chừ được nữa, phải quyết tâm hơn nữa, quyết liệt hơn nữa trong cuộc chiến chống “giặc ô nhiễm không khí”.

Như ông đã phát biểu trong lễ phát động, Hà Nội phải đồng lòng, quyết liệt trong việc chống “giặc ô nhiễm không khí”. Ông có thể nói rõ hơn về điều này?

-Tôi nghĩ rằng, bất kể trong chúng ta, ai cũng thấy được tác hại của ô nhiễm không khí đối với sức khỏe, cuộc sống và sự phát triển, sự yên bình của đất nước. Những con số bụi mịn PM2.5 liên tục vượt ngưỡng cho phép không chỉ là những con số khô khan, mà chính là mối đe dọa trực tiếp đến sức khỏe hàng triệu người dân, đặc biệt là trẻ em, người già và những người mắc bệnh mãn tính. Hà Nội của chúng ta đang đối mặt với một "cuộc khủng hoảng không khí" mà nếu không hành động ngay lập tức và thật sự quyết liệt, cái giá phải trả sẽ không chỉ là tài chính, mà còn là sức khỏe, thậm chí là tính mạng và tương lai của thế hệ sau.

Tôi nghĩ rằng, cũng như nhiều nước đã coi như đó là “cuộc chiến” chống lại “giặc ô nhiễm không khí”, Hà Nội cũng cần phải thực hiện điều này. Khi đó, Hà Nội có thể động viên được tất cả mọi người cùng chung tay để chống lại “giặc ô nhiễm không khí”. Tôi cho rằng, có như vậy chúng ta mới có được bầu không khí trong lành.

Không thể chần chừ

Trước thực trạng không khí Hà Nội những ngày qua liên tiếp ở ngưỡng nguy hiểm thì Tập đoàn Vingroup đã tổ chức lễ phát động chiến dịch “Vì thủ đô trong xanh”. Ông đánh giá như thế nào về hành động này của Vingroup?

-Tôi nghĩ rằng chiến dịch “Vì thủ đô trong xanh” kêu gọi tất cả mọi người chúng ta hãy chung tay góp sức, tuy nhỏ nhưng sẽ có tác dụng rất lớn đối với việc giảm thiểu ô nhiễm cho Hà Nội. Vingroup đã tác động chiến dịch này bằng một loạt những chính sách để làm thế nào để tăng cường sử dụng các phương tiện giao thông xanh như xe máy điện, ôtô điện, xe bus để thay thế cho phương tiện giao thông cá nhân chạy bằng nhiên liệu hóa thạch rất ô nhiễm ngày nay đang được sử dụng rất nhiều tại Hà Nội.

Thực tế cho thấy, nhiều người cũng cảm thấy rất vui mừng khi ngày cảng xuất hiện nhiều các phương tiện giao thông chạy điện của VinFast tại Hà Nội, từ xe máy, xe ô tô, xe taxi đến xe buýt. Chính điều này đã góp phần đáng kể vào việc giảm thiểu mức độ ô nhiễm không khí, nếu không tình trạng ô nhiễm chắc chắn sẽ còn trầm trọng hơn nữa.

Chúng tôi đánh giá cao vai trò tiên phong và hành động quyết liệt của Vingroup trong việc giảm thiểu ô nhiễm không khí. Cụ thể, tháng 6/2024, Tập đoàn đã phát động chiến dịch “Mãnh liệt Tinh thần Việt Nam - Vì Tương lai xanh” với nhiều chính sách mạnh mẽ để thúc đẩy chuyển đổi xanh, tạo nhiều cơ hội để người dân chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện.

Bước sang 2025, trước tình trạng ô nhiễm cực điểm của Thủ đô, Vingroup lại 1 lần nữa vào cuộc với hành động quyết liệt và chính sách hỗ trợ mạnh mẽ với Chiến dịch “Vì Thủ đô trong xanh”.

Tuy nhiên, một mình Vingroup không thể thay đổi được tình trạng ô nhiễm trầm trọng hiện nay. Tôi mong tất cả chúng ta, mỗi người dân, doanh nghiệp chung tay cùng chính quyền bằng những hành động của mình góp phần giảm thiểu ô nhiễm không khí. Bởi mỗi phút chần chừ hôm nay đều đang góp phần làm nặng thêm gánh nặng môi trường mà con cháu chúng ta phải gánh chịu ngày mai.

Có thể nói, để chất lượng không khí tốt hơn Hà Nội phải thực hiện đồng bộ các giải pháp. Vậy ông đánh giá như thế nào về vai trò, sứ mệnh của giao thông xanh trong việc cải thiện môi trường Thủ đô?

-Các nghiên cứu chỉ ra rằng, một phần lớn nguyên nhân chủ yếu làm tăng nồng độ PM2.5 ở Hà Nội là từ các phương tiện giao thông cá nhân. Hiện nay, Hà Nội có gần 7 triệu xe máy, 800 nghìn ôtô dùng các nguyên liệu hóa thạch như xăng và dầu. Đây là nguồn ô nhiễm rất đáng kể đối với bầu không khí ở Hà Nội. Chính vì vậy, việc sử dụng các phương tiện giao thông xanh, nhiên liệu sạch... là một biện pháp rất cần thiết và khẩn cấp lúc này.

Bên cạnh đó, mấy năm gần đây Hà Nội đã có nhiều biện pháp để giảm thiểu ô nhiễm từ các phương tiên giao thông cá nhân, tăng cường giao thông công cộng. Hà Nội đặt mục tiêu giai đoạn 2026 – 2030 có 100% xe buýt xanh với nguồn lực tài chính lên đến 43.000 tỷ đồng.

Có thể nói rằng, việc phát triển giao thông xanh, giao thông thông minh sẽ là một trong những biện pháp giải cứu môi trường thủ đô.

Được biết, ông là một trong những chuyên gia từng đi rất nhiều quốc gia để nghiên cứu về các giải pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Vậy, kinh nghiệm giảm thiểu ô nhiễm tại các thành phố lớn trên thế giới đã được thực hiện như thế nào?

-Thực tế cho thấy, trên thế giới đã có nhiều bài học hay để giảm thiểu ô nhiễm không khí từ các phương tiện giao thông. Bắc Kinh là một ví dụ điển hình. Trong thời gian ngắn, họ đã chuyển đổi toàn bộ hơn 10.000 xe buýt chạy dầu sang xe điện; yêu cầu sử dụng xe chạy điện cho tất cả các dịch vụ như bưu điện, giao hàng trong nội thành, các phương tiện thực hiện công tác vệ sinh môi trường. …

Một giải pháp khác mà thế giới đã triển khai hiệu quả là Chính sách Tín chỉ xe điện (gọi tắt là ZLEV). Đây là một công cụ quan trọng trong chiến lược giảm phát thải khí nhà kính và thúc đẩy sự chuyển đổi sang phương tiện giao thông bền vững. Cụ thể, cơ chế này được thiết kế nhằm tạo ra một động lực tài chính để các nhà sản xuất ô tô gia tăng sản lượng xe không phát thải, giúp họ đáp ứng các tiêu chí nghiêm ngặt của các thị trường. Mỗi xe không phát thải hoặc phát thải thấp được bán ra sẽ mang lại cho nhà sản xuất một số tín chỉ ZLEV.

Chính sách này hiện đang được áp dụng rộng rãi tại nhiều quốc gia, có tác dụng khuyến khích các nhà sản xuất ô tô phát triển và sản xuất các phương tiện không phát thải, đồng thời giảm thiểu tác động của giao thông tới môi trường và sức khỏe cộng đồng.

Xin cảm ơn ông!

Văn Chương (Thực hiện)