Nguồn nước tiếp tục thiếu hụt, xâm nhập mặn ngày càng sâu

Theo dõi KTMT trên

Nhiều khu vực ở tỉnh Bến Tre không đủ nước ngọt dự trữ để phục vụ chăn nuôi, sản xuất. (Ảnh: TTXVN)

Nhiều khu vực vẫn diễn ra tình trạng khô hạn thiếu nước, xâm nhập mặn là thông tin chính tại cuộc họp báo cáo về hiện trạng tài nguyên nước trên cả nước, đặc biệt tại Đồng bằng sông Cửu Long, do Cục Quản lý tài nguyên nước phối hợp các đơn vị trực thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ chức ngày 28/2, tại Hà Nội.

Phát biểu chỉ đạo tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Lê Công Thành đề nghị Văn phòng Thường trực Ủy ban sông Mekong Việt Nam cập nhật số liệu thường xuyên hơn, tiếp tục thông báo với những thông tin sát với tình hình thực tế hơn cho khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.

Đối với khu vực miền Trung và Tây Nguyên, Thứ trưởng yêu cầu Tổng cục Khí tượng thủy văn tiếp tục cung cấp thông tin thực tiễn, lưu ý cấp độ rủi ro thiên tai và tình hình địa bàn đó.

Sông Mã và Vu Gia nguy cơ thiếu nước, xâm nhập mặn rất cao

Theo ông Mai Văn Khiêm - Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, Tổng cục Khí tượng thủy văn, nguồn nước trên các sông ở khu vực Bắc Bộ phổ biến thiếu hụt từ 20-50% so với trung bình nhiều năm; riêng hạ lưu sông Lô và sông Thao thiếu hụt từ 60-90%, đặc biệt thiếu hụt tại một số nơi như: Lai Châu, Sơn La, Yên Bái, Phú Thọ, Tuyên Quang.

Trên các sông ở Trung Bộ và khu vực Tây Nguyên phổ biến thấp hơn trung bình nhiều năm cùng kỳ từ 10-60%, một số sông thiếu hụt trên 75% như trên sông Cả (Nghệ An) tại Yên Thượng, sông Ba (Phú Yên) tại Củng Sơn, trên sông Dinh (Ninh Thuận) tại Tân Mỹ; thượng nguồn sông Mekong về đầu nguồn sông Cửu Long ở mức thấp hơn trung bình nhiều năm và cùng kỳ năm 2016 từ 5-20%.

Tình hình xâm nhập mặn tại Đồng bằng sông Cửu Long đến sớm và sâu hơn so với cùng kỳ năm 2015-2016.

Trong tháng 1 và tháng 2/2020, xâm nhập mặn đã xuất hiện ở mức cao trong các đợt triều cường (đợt 1 từ ngày 9-12/1/2020, đợt 2 từ ngày 22-28/1/2020, đợt 3 từ ngày 8-15/2/2020).

Độ mặn tại hạ lưu sông Tiền, sông Hậu, sông Vàm Cỏ tương đương và cao hơn cùng kỳ năm 2015-2016, tại sông Cái Lớn ở mức xấp xỉ và thấp hơn cùng kỳ năm 2015-2016.

Nhận xét về tình hình thiệt hại, ông Mai Văn Khiêm cho rằng hiện nay ở hầu hết các tỉnh ở Bắc Bộ, từ Thanh Hóa đến Thừa Thiên-Huế, Khánh Hòa đến Bình Thuận và khu vực Tây Nguyên đều đảm bảo nước gieo trồng theo kế hoạch, không có thiếu nước do hạn hán và chưa bị thiệt hại ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt đời sống.

Tổng cục Khí tượng thủy văn nhận định tại khu vực Bắc Bộ, từ tháng 3-8/2020, nguồn nước trên các sông suối khu vực Bắc Bộ tiếp tục thiếu hụt so với trung bình nhiều năm từ 20-50%, đặc biệt trên lưu vực sông Đà, sông Thao, hạ lưu sông Lô và hạ lưu sông Hồng.

Tại khu vực Trung Bộ, Tây Nguyên, từ tháng 3-5/2020, mực nước trên các sông ở Trung Bộ và khu vực Tây Nguyên xuống dần và ở mức thấp, trên một số sông suối có khả năng xuất hiện mực nước thấp nhất trong chuỗi số liệu quan trắc.

Lượng dòng chảy trên các sông ở Trung Bộ và khu vực Tây Nguyên phổ biến ở mức thiếu hụt so với trung bình nhiều năm cùng kỳ từ 25-75%, một số sông thiếu hụt trên 90%.

Báo cáo hiện trạng nguồn nước và việc vận hành các hồ chứa trên các lưu vực sông, Phó Cục trưởng Cục Quản lý tài nguyên nước Châu Trần Vĩnh cho biết tính đến cuối tháng 2/2020, có 4/11 lưu vực về tổng thể còn thiếu nhiều nước gồm: Mã, Hương, Vu Gia-Thu Bồn và sông Ba.

Tuy nhiên, do từ đầu mùa cạn và từ đầu tháng Hai đến nay, các hồ chứa cũng đã hạn chế việc xả nước, vì vậy, mặc dù nước thiếu hụt nhưng về tổng thể chưa nghiêm trọng.

Đối với 34/133 hồ chứa có yêu cầu mực nước tối thiểu thì có 11 hồ chứa có mực nước vẫn đang thấp hơn mực nước tối thiểu là: Cửa Đạt, Hủa Na, Trung Sơn, Bản Vẽ, Bình Điền, A Vương, Sông Bung 2, Sông Bung 4, Ka Nak, Sông Hinh, Sê San 4 và Đại Ninh. Tuy nhiên, nếu so với yêu cầu tối thiểu thì về tổng thể lượng nước thiếu hụt là không lớn trong những tháng đầu mùa cạn, chỉ có 4 hồ mực nước còn khá thấp là Cửa Đạt, Bình Điền, A Vương và Ka Nak.

Ông Châu Trần Vĩnh cho biết thêm, hiện nay, lưu vực có mức độ căng thẳng và có nguy cơ thiếu nước, xâm nhập mặn là sông Mã và Vu Gia, đặc biệt là Vu Gia-Thu Bồn mặc dù mực nước các hồ xấp xỉ mực nước yêu cầu tối thiểu. Lưu lượng về các hồ từ đầu tháng 2 đến nay là rất thấp như: A Vương (từ 8-10m3/s), sông Bung 4 (15-25m3/s), ĐăkMi 4 (từ 10-23m3/s). Tổng lượng nước điều tiết còn lại của nhánh sông Vu Gia còn khoảng 470 triệu m3.

Đánh giá về dòng chảy tháng 2 và dự báo tháng 3 mùa khô 2019-2020, ông Lê Đức Trung - Chánh Văn phòng Thường trực Ủy ban sông Mekong Việt Nam cho rằng lượng mưa tháng sụt giảm mạnh so với trung bình nhiều năm.

Về dòng chảy tháng 2/2020 tại Chiềng Sẻn, mực nước cũng thấp hơn so với trung bình nhiều năm và tương đương với cùng kỳ năm 2016. Tình hình sụt giảm trên cũng xảy ra tương tự đối với dòng chảy tại Kra-chê và Tân Châu và Châu Đốc trong tháng 3/2020.

Khuyến cáo cho các tỉnh, địa phương

"Các nhà khoa học đã đánh giá hạn mặn sẽ xảy ra thường xuyên hơn. Vì vậy, Viện Khoa học Khí tượng thủy văn và Biến đổi khí hậulập báo cáo sự thay đổi tần suất xảy ra hạn mặn tại Đồng bằng sông Cửu Long từ nay đến năm 2030. Trên cơ sở đó, Bộ sẽ đưa ra khuyến cáo với Chính phủ về việc trữ nước tại khu vực này," Thứ trưởng Lê Công Thành nhấn mạnh.

Kênh Trần Văn Dõng ở Tiền Giang khô cạn. (Ảnh: Minh Trí/TTXVN)

Từ tình hình hạn mặn năm 2016, Thứ trưởng đề nghị Cục Quản lý tài nguyên nước thông qua các Sở Tài nguyên và Môi trường nắm bắt khu vực nóng và gay cấn về tình hình nước sinh hoạt của cả vùng Đồng bằng sông Cửu Long, từ đó phối hợp với Trung tâm Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước quốc gia thảo luận những kết quả nào có thể sử dụng được ngay để đề xuất, xem xét cách làm.

Đồng thời, Thứ trưởng đề nghị Cục Quản lý tài nguyên nước chủ trì các đơn vị phối hợp bản tin cảnh báo tài nguyên nước tại Trung Bộ và Tây Nguyên, để có thông tin khuyến cáo cho các tỉnh.

Bên cạnh đó, Thứ trưởng đề nghị các đơn vị nghiên cứu vạch ra tỷ lệ an ninh nguồn nước sinh hoạt chỉ tiêu quy hoạch, giúp ích cho việc điều hòa không đều theo thời gian và không gian.

Diệu Thúy