Bùng phát dịch bệnh đậu mùa khỉ đợt mới, virus đã biến thể và nguy cơ lây lan toàn cầu

Hiện nay virus đậu mùa khỉ chủng Ib đã lây lan sang những quốc gia vốn trước kia chưa từng ghi nhận trường hợp mắc đậu mùa khỉ.

Ngày 14/8, Tổ chức Y tế Thế giới (World Health Organization - WHO) vừa tuyên bố về một đợt bùng phát bệnh đậu mùa khỉ (mpox) đang diễn ra ở châu Phi. Đây là tình trạng báo động khẩn cấp về sức khỏe, y tế toàn cầu lần thứ 2 trong 2 năm trở lại đây. Tuyên bố được đưa ra ngay sau khi Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh châu Phi ban bố trên toàn châu lục trước đó vào ngày 13/8.

Chủng virus đậu mùa khỉ đang lây lan nhanh chóng ở Cộng hòa Dân chủ Congo và 4 nước khác. Thụy Điển cũng đã ghi nhận trường hợp đầu tiên mắc chủng khỉ đậu mùa nhánh I. Đây là trường hợp đầu tiên được phát hiện ở ngoài châu Phi.

Bùng phát dịch bệnh đậu mùa khỉ đợt mới, virus đã biến thể và nguy cơ lây lan toàn cầu - Ảnh 1 — Một bệnh nhi mắc bệnh đậu mùa khỉ ở Munigi, Congo.

Trước tình hình lây lan nhanh chóng này, tổng giám đốc WHO - ông Tedros Adhanom Ghebreyesus bày tỏ quan điểm lo ngại về nguy cơ lây lan trên toàn cầu. Ông Dimie Ogoina, Chủ tịch Ủy ban Ủy ban Khẩn cấp của WHO cho biết, tình trạng bùng dịch ở châu Phi hiện nay chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Thế giới dường như vẫn chưa nhận thức được mức độ nguy hiểm của bệnh dịch chết người này.

Bệnh đậu mùa khỉ là là căn bệnh liên quan tới virus đậu mùa. Bệnh có thể lây lan qua đường tiếp xúc gần như chạm, hôn hay tình dục. Bệnh cũng có thể lây qua các đồ dùng nhiễm bệnh như quần áo, khăn, ga trải giường, kim tiêm…

Bệnh đậu mùa khỉ có hai nhánh di truyền I và II. Đợt bùng phát toàn cầu hồi tháng 7/2022 đến tháng 5/2023 là do virus đậu mùa khỉ nhánh II gây ra. Tuy nhiên, đợt bùng phát gần đây lại do nhánh I gây ra khiến bệnh trở nên nghiêm trọng hơn. Các nhà nghiên cứu đã đặt tên cho chủng virus mới này là nhánh Ib.

Tiến sĩ Daniel Bausch, Cố vấn Cao cấp về An ninh Y tế Toàn cầu của tổ chức y tế phi lợi nhuận FIND cho biết, chủng virus đậu mùa khỉ Ib đã trở nên đột biến để thích nghi với con người hơn. Vốn dĩ, loại virus này thường lây truyền từ động vật sang người. Khi khi đột biến, nó có thể lây truyền từ người sang người. Ông nhận định, chủng virus đậu mùa khỉ nhánh Ib là chủng mới đáng lo ngại. Trước tình hình thế giới còn có nhiều đợt bùng dịch chồng chéo thì nguy cơ lây lan lần này đang trở nên nguy hiểm hơn. Điều đó có nghĩa là đợt bùng phát lần này cũng có phương thức lây truyền khác với mức độ rủi ro cũng khác so với đợt trước.

Một số đợt bùng phát của chủng virus đậu mùa nhánh I đã khiến 10% người mắc bệnh tử vong. Trong khi đó, tỷ lệ tử vong của chủng II là 0,2%. Trẻ em, người già, phụ nữ mang thai và người có hệ miễn dịch yếu là nhóm người có khả năng bị nhiễm trùng nghiêm trọng nhất.

Để góp phần ngăn chặn sự lây lay của bệnh khỉ đậu mùa, Liên minh Vacxin Gavi đã chi 500 triệu USD để cung cấp vacxin chống lại chủng virus khỉ đậu cho các quốc gia bị ảnh hưởng. Congo, Nigeria và các nước lân cận sẽ là những nước đầu tiên nhận được vacxin vào cuối năm nay. Tuy nhiên, WHO cũng nhấn mạnh rằng, vacxin chỉ là cách bảo vệ một phần, việc ngăn dịch bùng phát cũng phải đòi hỏi phải giám sát, chẩn đoán và nghiên cứu không ngừng.